Honderden tekeningen van Nola Hatterman en Armang Baag gevonden in een vergeten opslag in Amsterdam
In een vergeten opslag van kunstenaar Armand Baag in Amsterdam zijn ruim 300 tekeningen van Nola Hatterman en een 50-tal van Baag gevonden. Ruim 20 jaar lagen de werken opgeslagen. De unieke vondst werpt nieuw licht op het oeuvre van beide kunstenaars en geeft meer inzicht in hun kunstenaarspraktijk en werkwijze. In de tentoonstelling Surinaamse School in het Stedelijk Museum zijn enkele van deze werken voor het eerst te zien. De tentoonstelling loopt nog tot en met 11 juli.
Voor de tentoonstelling Surinaamse School deed gastcurator Bart Krieger (expert Surinaamse en Caribische kunst) kunsthistorisch onderzoek in het archief van Armand Baag (1941-2001). Daarvoor bezocht Krieger een opslag van de familie Baag waar hij naast archiefmateriaal, boeken en muziekinstrumenten van de kunstenaar ook honderden onontdekte tekeningen van de kunstenaar Nola Hatterman (1899-1984) en Baag aantrof. Naast Hattermans tekeningen is ook de volledige administratie van haar kunstopleidingen gevonden. In 1953 vertrok Hatterman vanuit Amsterdam naar Suriname om er les te geven en te schilderen. Dat Hattermans werk is gevonden in Baags opslag is niet verrassend gezien hij haar erfgenaam was. Baag kreeg van haar zijn eerste lessen en gaf ook les op de kunstacademie waar zij directeur was. Niet alleen de erfenis is een teken van hun hechte band. Baag keerde namelijk in 1984 ook terug naar Suriname om Hatterman te begraven en onderzocht haar wens om in Hattermans huis in Brokopondo een museum te stichten – wat niet werd gerealiseerd.
De ontdekking levert een enorme hoeveelheid aan kennis op over het werk van beide kunstenaars. Onder de tekeningen bevinden zich enkele voorstudies waarvan Krieger de connectie kon leggen tussen uitgewerkte versies in olieverf en kan hij aanwijzen in welke collecties deze kunstwerken zich bevinden.
Zo zijn er van Baag vier studies met als thema de Decembermoorden gevonden. Twee hiervan zijn in olieverf gerealiseerd en bevinden zich in particuliere collecties. Ook werd er van Hatterman een studie gevonden van het historiestuk Aanval op de plantage (ca. 1981). Interessant is dat de prominente Kwakoe-achtige hoofdfiguur die de toeschouwer recht in de ogen kijkt op de schets ontbreekt. Daarnaast werden er studies (ca. 1934) van twee verschillende doeken gevonden die Hatterman de titel Jazz meegaf. Een van de doeken is vermist en het andere maakt deel uit van de collectie van Museum Arnhem.
Rein Wolfs, directeur Stedelijk Museum Amsterdam: “Dankzij het onderzoek dat werd gedaan voor de tentoonstelling Surinaamse School en de monografie van Hatterman werden nieuwe terreinen verkend en de tekeningen ontdekt. Deze ontdekking laat zien hoe belangrijk het is om meer vrouwelijke kunstenaars en kunstenaars van kleur een platform te geven, zodat er meer verdieping en verbreding komt binnen het kunsthistorisch onderzoek.”
Surina Baag, kunstenaar en dochter van Armand Baag: “Naast beeldende kunst drukte mijn vader zijn ‘Surinaamse oergevoel’ uit als componist, tekstschrijver, zanger, performer en muzikant. Hij wilde zich in zijn totaliteit ontwikkelen, en verzamelde daarvoor ook allerlei boeken en artikelen om onderzoek te doen. Fantastisch dat tussen die collectie nog honderden werken van hem en Hatterman te vinden waren. Hopelijk biedt al dit werk nieuwe inzichten voor onderzoekers en volop inspiratie voor komende generaties kunstenaars.”
Bart Krieger, onderzoeker, expert Surinaamse/Caribische kunst en gastcurator: “Een dergelijke vondst is natuurlijk de droom van elke kunsthistoricus. En dan is dit ook nog eens binnen mijn specialisme. Ook herkende ik verschillende voorstudies van onder andere ‘Jazz’ van Hatterman dat zich in Museum Arnhem bevindt. Een verbluffende ervaring. Veel dank aan Surina Baag en haar echtgenoot Jan Dirk de Jong waarvan ik alle deuren, lades en dozen mocht opentrekken.“
Ellen de Vries, onderzoeker, Hatterman-expert en gastcurator: “Uit Hattermans erfrechtverklaring bleek dat de nabestaanden van Baag haar erfgenamen waren. Ik trof eerder al werk en interessante correspondentie aan bij de familie en wist dat er nog meer materiaal moest zijn. Maar zoveel? Geweldig! De vondst bevestigt en staaft een belangrijk deel van mijn bevindingen met nieuwe feiten. Daarnaast is er ook veel stof tot nieuwe overdenkingen.“
Op dit moment zoeken de erfgenamen van Baag naar een bestemming om de werken te ontsluiten. De gevonden tekeningen van Baag worden samen met zijn andere werken ondergebracht in een stichting. Voor de tekeningen van Hatterman zoeken de erfgenamen naar een publieke collectie. Enkele schetsen van Hatterman en Baag met als onderwerp de Decembermoorden en Aanval op de plantage zijn te zien in de tentoonstelling Surinaamse School nog tot en met 11 juli.
Monografie Nola Hatterman – Geen kunst zonder kunnen
Ook in de recent uitgebrachte monografie Nola Hatterman Geen kunst zonder kunnen (Waanders & de Kunst, 2021), samengesteld door onderzoeker en tevens gastcurator Ellen de Vries, wordt de vondst uitgebreid besproken en zijn verschillende tekeningen opgenomen. De publicatie bevat onder andere een voorwoord van Rein Wolfs en bijdragen van Ellen de Vries (samensteller), Bart Krieger en vele anderen. De monografie is in de museumwinkel en (online) boekwinkel te koop.
[van stedelijk.nl, 22 juni 2021]
RSS
Facebook
Twitter
