Hoe uitgevers en boekhandels hun plek verliezen
door Geert Poorthuis
Wie denkt dat hij over een jaar of vijf in de Nederlandse boekhandel nog het complete actuele aanbod van nieuwe boeken aantreft, heeft het mis: een groot deel van de boeken verschijnt dan nog alleen digitaal. Die trend is nu al zichtbaar in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Daar is een kwart van de boeken op de digitale bestsellerlijsten afkomstig van auteurs die aan ‘self-publishing’ doen, zonder tussenkomst van uitgeverijen en boekhandels.
Bij diverse grote digitale uitgeverijen, als Amazon, Kobo en Apple, kun je als auteur een tekst (uiteraard via de computer) aanleveren, doorgaans in de vorm van een ePub-bestand, het meest gebruikt voor e-lezen. Je kan doorgaans ook de prijs zelf bepalen. Amazon, Kobo of Apple nemen je boek dan op in hun collectie en strijken bij verkoop een deel van de winst op. Patsboem: je bent een gepubliceerd auteur zonder dat er een uitgever of een boekhandel aan te pas is gekomen.
Natuurlijk komt het regelmatig voor dat een reguliere papieren uitgever zo’n populaire digitale uitgave alsnog ‘oppikt’ en dat het boek dus wel in de boekhandel belandt, maar in veel gevallen blijft het bij een digitale verschijning. Dat komt niet in de laatste plaats doordat zelfgepubliceerde boeken meestal erg goedkoop zijn, denk aan 1,99 euro. Van dat bedrag kan een uitgever echt de druk- en distributiekosten niet betalen. Dat dwingt de consument dus tot aanschaf van het digitale boek, waarmee de vliegwielbeweging een nieuwe slinger krijgt.
Zo ontstaat een tweedeling tussen het traditionele leespubliek en dat deel van de lezers dat inmiddels is overgestapt naar de nieuwere vormen: voor het traditionele deel is voortaan niet meer het complete aanbod zicht- en leverbaar. Goede verkopers in de boekhandel, de bestsellers, verliezen daarmee een deel van hun importantie. De oude bestsellerlijsten geven geen reëel beeld meer van de werkelijkheid in het boekenvak. Kunnen uitgeverijen en boekhandels aan die voor hen frustrerende ontwikkeling iets doen? Niet heel veel, dunkt ons. Ze hebben de grote spelers in de wereld met hun trage reactie op de digitalisering zo veel voorsprong gegeven dat ze voorlopig met lege handen staan. Men zei vroeger weleens dat een miljoen Nederlanders een roman in het nachtkastje hadden liggen en dat uitgevers werden bedolven onder het aanbod van goedbedoelde maar kansloze manuscripten. Die tijd is binnenkort voorbij: wie dat graag wil, kan zijn boek zelf (online) publiceren. De markt van lezers maakt dan in zijn eentje uit wie er goed verkoopt en dus een succesvol schrijver is. Een mooie democratisering van het schrijversvak.
[van HP/De Tijd, 7 december 2013]
RSS
Facebook
Twitter
