Hoe Octavia Butler’s aangrijpende roman Kindred de deur naar literatuur opent
[Van de redactie van de Ware Tijd Literair]
Hoe boeken ons kunnen beïnvloeden is het hoofdthema van een in januari 2023 gestarte nieuwe rubriek. Kindred is het boek dat de meeste invloed gehad heeft op het leven van redacteur Hilde Neus.
Kindred — en een leven in historische romans
door Hilde Neus
Het boek dat de meeste invloed op mijn leven heeft gehad, is Kindred van de Amerikaanse zwarte schrijfster Octavia Butler. Ik las het toen ik 19 was en had het geleend uit de bibliotheek in Eindhoven. Ondanks dat we toen geen geld hadden om boeken te kopen (behalve aan het eind van de maand, misschien een uit de ramsj van De Slegte voor f 4,50) heb ik geprobeerd het boek te bestellen. Dat is niet gelukt. Omdat het mij zo had aangegrepen, heb ik het uiteindelijk niet teruggebracht naar de bieb en het in feite dus gestolen. Het enige boek in mijn hele leven. Inmiddels heb ik veel boeken uitgeleend en niet teruggekregen, dus ik vergeef het mezelf wel een beetje. Zeker omdat deze roman zo invloedrijk is geweest.
Schrijfster
Octavia Butler staat vooral bekend om haar sciencefictionwerk, verhalen die in een toekomst spelen waarin ras en identiteit een belangrijke factor zijn in de levens van mensen. Butler is geboren te Pasadena, Californië in 1947. Ze was een verlegen kind en leefde zich uit in het lezen van boeken. In 1971 debuteerde ze met Crossover. Ze kreeg een grote beurs vanwege de bijzondere combinatie van sciencefiction, mystiek, mythologie en Afro-Amerikaans spiritualisme in haar werk. Aanvankelijk schreef ze korte verhalen, zoals verzameld in Bloodchild. Dit gaf haar de gelegenheid romans te schrijven, waar ze diverse prijzen voor mocht ontvangen. Deze kwamen uit in series, zoals de Patternist, de Xenogenesis- en de Earthseed series. (Zie voor haar werk verder octviabutler.com). In maart 2021 werd door Nasa de landingslocatie van de Perseverance Rover op Mars naar haar vernoemd. Octavia Butler is in 2006 overleden.
Actueel
In haar vijftien romans en twee verhalenbundels schreef Butler, vaak ver voor de maatschappelijke troepen uit, over kwesties als genderfluïditeit, dreigende milieurampen en rassen- en klassenongelijkheid. Haar meestbekende boek is Kindred. Op dit moment weer bijzonder actueel, vanwege de verfilming in een miniserie van acht delen met Mallory Johnson in de hoofdrol. (Op Hulu vanaf medio december. Zie trailer op: https://www.youtube.com/watch?v=II_mroKXF4o).
In 2021 is het boek vertaald in het Nederlands en uitgebracht onder de titel Verbonden.
Fabel
Een jonge, zwarte schrijfster Dana James ontdekt allerlei geheimen uit haar familiegeschiedenis, als zij op een mysterieuze wijze teruggetrokken wordt naar het verleden. In deze visionaire tijdsreis ondergaat de heldin de gruwelen van de slavernij. Zij onderzoekt zo de effecten van racisme, seksisme en witte suprematie zoals dat vroeger was, maar ook hoe die doorwerken in het heden. Na haar 26ste verjaardag te hebben gevierd in Californië, komt Dana plotsklaps op onverklaarbare wijze terecht op een plantage in Maryland. Het is 1815. Ze ziet een jongen in een meertje liggen, bezig te verdrinken. Ze aarzelt geen moment en haalt hem uit het water. Zo redt ze het leven van de blanke jongen Rufus en merkt dat elke keer als ze zo teruggaat naar het verleden, hij in levensgevaar verkeert. Zij moet hem dus redden, anders zal zij zelf niet geboren worden. Dit onderkent ze zodra ze merkt dat Rufus een van haar voorouders is. Langzamerhand begrijpen beide hoofdpersonen Rufus’ macht om Dana op te roepen als hij in gevaar is en de betekenis van de banden die hen binden. Hoe vaker Dana hem redt, hoe meer ze zich ervan bewust is dat haar eigen leven misschien voorbij zal zijn, voordat het zelfs nog maar is begonnen.
Dana is een moderne, zelfbewuste vrouw, maar als negerin wordt zij in 1815 op de plantage als een slavin gezien. Dit brengt een enorme spanning teweeg, omdat het absoluut niet in Dana’s aard ligt om zich onderdanig op te stellen. Zij is echter gedwongen de trauma’s van slavernij over zich te laten komen in deze hartverscheurende normalisering van ontmenselijking door het systeem. Ze levert een constant gevecht voor haar autonomie en om terug te kunnen keren naar het heden. Als voorloper op een golf van recente romans die nu een ander perspectief bieden op het slavernijverleden, laat Butler zien dat Dana niet slechts de wreedheden van de slavernij op haar huid voelt, maar ook leert leven met de onmiskenbare wetenschap dat de gevolgen nog doorwerken in haar huidige leven. ‘I lost an arm on my last trip home. My left arm.’ Na deze openingszin willen we doorlezen en weten wat er met Dana is gebeurd.
Invloed
Als een van de topromans die ik heb gelezen in mijn formatieve jaren, heeft dit boek mijn leesplezier aangewakkerd. Het vele lezen heeft er uiteindelijk in geresulteerd dat ik historische literatuur heb gestudeerd en dit heeft geleid tot vele jaren van lesgeven over literatuur, op diverse niveaus. Daarnaast heeft Kindred mijn belangstelling voor de slavernijgeschiedenis gestimuleerd. Voor Suriname is deze periode essentieel en tegelijkertijd zijn er nog maar weinig studies die bepaalde aspecten als focus hebben; zoals relationele contacten tussen mensen onderling in die vroegmoderne periode. Of het juridisch en economisch kader voor vrouwen in de achttiende eeuw, ook nog maar amper onderzocht. Kindred verbindt twee van mijn passies: literatuur en slavernijgeschiedenis. En dan nog met een vrouw als hoofdpersoon. Meer (en betere) inspiratie kun je niet hebben. Toen niet en nu niet.
Octavia Butler. Kindred. 1979. Verbonden. 2021. Bruna Uitgevers.
[dWT Literair, 13 januari 2023]
RSS
Facebook
Twitter
