Hindostaanse Surinamers in Nederland 1973-2013
door Benjamin Mitrasingh
Het eerste waarover ik viel toen ik het boek van Chan E.S. Choenni Hindostaanse Surinamers in Nederland 1973-2013 in mijn handen had, was de titel van het boek. Het is vooral de bescheidenheid van Choenni die mij stoort, want hij hoeft helemaal niet zo bescheiden te zijn. Als ons universiteitskader maar een tiende had van de publiciteitsijver van Choenni, dan zouden wij nu hier een bloeiende universiteit hebben.
Choenni heeft als professor van de Hindostaanse migratie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, niet alleen alle Surinamers maar vooral ook de Hindostanen wederom in de ‘spotlight’ gezet. De titel Hindostaanse Surinamers stoort mij sinds de Culturele Unie Suriname (CUS) het woord Hindostaan bij de herdenking van 135 jaar Hindostaanse immigratie in 2013, aldoor ongebruikelijk schreef. Want sinds professor Rudolf van Lier, Clemens Biswamitre, Albert Helman, Jnan Adhin, de Encyclopedie van Suriname en professor Frits Mitrasing, geven wetenschappers de voorkeur aan de schrijfwijze ‘Hindostaan’, dus met een hoofdletter ‘H’ en met een ‘o’.
Surinaamse nationalisten hebben toen in tegenstelling tot wat het Groene Boekje over onze etnische groepen zegt, gekozen voor een schrijfwijze met een hoofdletter. Dus is het: Inheems, Marron, Creool, Hindostaan en Javaan, anders zouden de taalsociologen de Surinamers verwijten, dat zij aan een soort zelfminachting lijden. Het is ook goed om te weten dat wij alleen in Suriname Hindostanen hebben, dus had men in de titel kunnen volstaan met Hindostanen in Nederland 1973-2013. Maar Choenni is een zeer belezen professor die altijd met heel veel bronnen werkt. Daar leren wij een hoop van, maar in deze boekbespreking beperken wij ons tot de culturele ontwikkeling van de Hindostanen in Nederland, Zulke recente wetenschappelijke publicaties over de andere etnische groepen in Suriname, zijn ons helaas niet bekend. De lezingen van professor Gowricharan over de ontwikkeling van de Surinaamse natie, krijgen gelukkig steeds meer goede aandacht van de doorsnee burger in ons land. Wat mij wel een beetje stoort in het boek is de ‘Geraadpleegde literatuur’. Daar komt maar liefst acht en twintig (28) keer de naam Choenni voor. Dan is het geen bronvermelding meer, maar een soort verkapte politieke propaganda.
Culturele ontwikkeling
Er valt veel te zeggen over de ontwikkeling van de Hindostaanse cultuur in Suriname. De invloed van de ouderwetse Indiase gebruiken, doordrenkt in een religie, doet vaak afbreuk aan hun hoge en vooral intellectuele ontwikkeling. Deze ‘aardige’ Hindostanen worden dan meteen gekwalificeerd als ‘boitie-achtig’ , dus als onaangepast aan de huidige ontwikkeling. Het verwijt over deze onaangepastheid komt bijna als een culturele vernedering over, wat vaak helaas ook zo is bedoeld. Deze ervaring hebben de radiomakers in Nederland ook meegemaakt en het kwam erop neer dat zolang de presentator geen Creool was het Radioprogramma Zorg en Hoop geen Surinaamse omroep was. Het was maar een ‘koeliestation’, aldus Rajender Khargi de programmamaker van radio Zorg en Hoop.
Binnen het cultuurbeleid in Suriname, hebben Hindostanen zich te weinig laten gelden. Het cultuurbeleid was een westerse aangelegenheid en wanneer nu blijkt dat twee van de vier grote kranten in Suriname van Hindostanen zijn en dat veel mediahuizen (radio en televisie) dat ook zijn, dan rijst onmiddellijk de vraag welke etnische groep zat te slapen? Deze etnische ontwikkeling moet in Suriname nog goed onderzocht worden. In de politiek en ook bij grote parastatatele bedrijven, is al enige tijd duidelijk te merken hoe deze ontwikkeling zich voltrekt: van blank naar etnisch, van etnisch naar gemengd en straks (2015) van gemengd naar ideologisch-nationalistisch.
Hindostanen komen voor in alle politieke partijen, net als de Creolen, alleen laat de Hindostaan zich nog niet nadrukkelijk gelden. Dat hoeft straks misschien niet meer, want dan is men of een MC-er of een Fronter. Dat zal dan ook het einde zijn van de etnische politiekvoering in Suriname. Eindelijk!
Het boek van Choenni telt 454 bladzijden en kost in Nederland 24,50 Euro.
Benjamin Mitrasingh is voorzitter van de Stichting Cultuureducatie
[Aangeboden in Starnieuws, 10 oktober 2014]