Het mythologische Suriname
door Nico Eigenhuis
Bij het natrekken van de herkomst van de plantagenamen in Suriname valt op dat vele van ze verwijzen naar figuren uit de Griekse en Romeinse mythologie. Mogelijke verklaringen hiervoor zijn dat de Sefardische joden die zich in het land vestigden hun reis via de Levant, het Morgenland, aflegden en het feit dat de mercator sapiens, de geleerde kooplieden hun kennis wilden manifesteren.
Aurora
Aurora is de naam van een van de vroegste plantages bij de Pauluskreek (Powelskreek) aan de Surinamerivier. Ze is de godin van de dageraad, die elke ochtend opstijgt uit de oceaan om met haar saffraangele kleur de dag aan te kondigen. Ze behoort tot de hemelgoden en is de eerste hemelgodin die met haar wagenspan de lucht ingaat om Nacht en Sterren te verjagen en de eerste lichtstralen van de dag over de aarde te werpen. Vlak na haar komt haar broer Helius om de aarde met zijn felle stralen te verwarmen.
Agenoria
Agenoria is de naam van een koffie en katoenplantage die aan de Saramaccarivier begin 19e eeuw in gebruik werd genomen door Ricketts en Hewitt. Ze is de Romeinse godin van activiteit die wordt geplaatst tussen de goden die zich bezighouden met de kindertijd, en zou zorgen voor het ontwikkelings-vermogen. Ze is het titelpersonage van de eerste van vier Latijnse verontschuldigingen, die in 1497 is geschreven door de Italiaanse humanist Pandolfo Collenuccio.
Andromeda
In de wijk Munder is in Paramaribo een aantal straten vernoemd naar sterrenlichamen, die op hun beurt weer zijn vernoemd naar Griekse goden. Zo ook de Andromedastraat. Andromeda is in de Griekse mythologie de dochter van Cepheus en Cassiopeia, koning en koningin van de Ethiopiërs. Nadat haar moeder had beweerd dat ze mooier was dan de dochters van Nereus, de Nereïden zond Poseidon het zeemonster Ceto, dat dagelijks de zeeën teisterde. Het orakel had Cepheus echter verteld dat het monster zou verdwijnen als ze hem Andromeda zouden offeren. Net op het moment dat Andromeda naakt en geketend zou worden geofferd vloog Perseus met zijn gevleugelde paard Pegasus langs. Hij werd op slag verliefd en bood de jammerende Cassiopeia en Cepheus aan hun dochter te redden en het monster te verslaan. In ruil zou hij met haar huwen. De ouders stemden ermee in en Perseus doodde het monster. Andromeda stond nadien aan de zijde van Perseus en schonk hem later vele kinderen. Als ode aan haar trouw werd ze door Zeus aan de hemel geplaatst. Het sterrenbeeld Andromeda is dus naar haar genoemd.
Ceres
Katoenplantage Ceres aan de Vredenburgerkreek te Cottica dankte de naam aan de Romeinse godin van de akkerbouw en de moederliefde. Haar dienst was een van de oudste erediensten die in Rome werden ingevoerd. In het jaar 496 v.Chr. werd door door consul Aurelius Postumius een tempel opgericht tot afwending van een door misgewas veroorzaakte hongersnood. Het toezicht en het bestuur over de eredienst werd opgedragen aan de omstreeks dezelfde tijd ingestelde aediles plebis, die voor de verdeling van het koren onder de armere standen zorgde en voor het vieren van het grote feest van de godin, de Cerealia of Ludi Ceriales “spelen van Ceres”.
Gulden Vlies
In het Lelydorpplan is plantage Gulden Vlies vermeld, gelegen aan de Pararakweg. Het verwijst naar het verhaal van de gouden schapenvacht van de god Chrysomallos. Deze behoorde eigenlijk toe aan de gouden ram die de kinderen van koning Athamas, Phrixus en Helle, wegvoerde, om hen te redden uit de handen van Athamas en zijn nieuwe vrouw, Ino. Op hun vlucht keek Helle, juist toen ze over de Hellespont vlogen, naar beneden en stortte in zee. Phrixus bereikte alleen zijn doel, offerde de ram en hing de gouden vacht op. Dit gulden vlies was later het doel van een queeste door Jason en de Argonauten.
Flora
Flora is de naam van een voormalige houtplantage. Deze is vernoemd naar de Romeinse godin van bloemen en van het seizoen van de lente als een symbool voor de natuur en bloemen. Ze was een van de vele vruchtbaarheidsgodinnen was en ze gold tevens als godin van de jeugd. Nadat de gelijknamige Surinaamse plantage buiten gebruik was geraakt werd dit een wijk van Paramaribo.
Helena (van Troje)
De vernoeming naar Helena is een oneerbiedige, het betreft de Hoer Helena-kreek, ook wel Orellana of Orleana kreek. Helena is een figuur uit de Griekse mythologie. Zij is de dochter van de oppergod Zeus en Leda en was de mooiste vrouw van Griekenland. Toen het tijd werd voor Helena om te trouwen werd ze gedwongen te trouwen met Menelaüs. De mythe gaat dat enkele jaren later Paris, een Trojaanse prins, naar Sparta kwam om het mooiste meisje van de wereld mee te nemen. Met de hulp van Aphrodite werd Helena verliefd op Paris en verliet ze haar man, om bij haar nieuwe geliefde te zijn. NB Naar Paris is bij de Hoer Helenakreek een plantage vernoemd.
Parnassus
De Parnassusbergin Griekenland, waarop ook Delphi gelegen is.was aan Apollo gewijd en het tehuis van de muzen, waaronder Thalia en Urania. In Suriname is een Parnassusberg te Berg en Dal te vinden, Het kreeg die naam ten tijde van gouverneur Temming, wiens tweede vrouw Charlotte Elisabeth van der Lith (1700-1753) samen met de planterselite een strijd voerde tegen gouverneur Mauricius. Dezelfde Mauricius had weinig goede woorden over voor zijn tegenstanders, die hij de Cabale -de samenspanners- noemde. Voor Charlotte Elisabeth had hij helemaal weinig goede woorden over, hij noemde haar de vetula beata, – het zalig oud wijf- , of ook wel het Orakel der Cabale. NB naar muze Thalia is het Thalia-theater vernoemd.
Pomona
Plantage Pomona en het Surinaamse gerecht pom danken de naam aan de Romeinse godin van de boomvruchten. De naam is afgeleid van het Latijnse woord pomum, dat ‘vrucht’ of ‘fruitboom’ betekent. Omdat pomum in latere tijden steeds meer ging slaan op appels (vandaar “pomme” in het Frans) werd Pomona steeds meer beschouwd als godin van de appels, terwijl ze eigenlijk alle boomvruchten patroneerde. Pomona had – net zoals Flora – een mannelijke tegenhanger in de figuur Vertumnus, de god van de herfst, die in haar nabijheid kon komen door zich als oud vrouwtje te vermommen en haar daarna kon kussen bij een olmboom.
Phaedra
Plantage Phaedra aan de Surinamerivier kreeg die naam nadat het eerst Hebron heette, naar de Bijbelse plaats. Phaedra was een belangrijke figuur uit de Griekse mythologie en tevens de hoofpersoon van een werk van filosoof Seneca, wiens gedachtengoed een belangrijke rol speelde voor gouverneurs Nepveu en Wichers.Phaedra is in de Griekse mythologie de jongere zus van Ariadne. Beiden zijn dochters van Minos van Kreta, de zoon van Zeus en Europa, en Pasiphaë, de dochter van Helios. Ze huwt met Theseus en gaat naar Athene, waar ze door toedoen van de godin van de liefde Aphrodite verliefd wordt op Hippolytus, de zoon van Theseus. Wanneer Hippolytus weigert op haar avances in te gaan verhangt ze zich en laat een briefje achter waarin ze, als wraak, hem beschuldigt haar te hebben verleid.
Venus (van Cythere)
Venus resp. Afrophidite is de naamgeefster van de in Suriname bekende vrucht Pomme de Cythere. De vrucht heeft de naam te danken aan de ‘Venussen’ die op de oorspronkelijke vindplaats Tahiti werden aangetroffen. Hierbij verwijst de naam naar het Griekse eiland Kythira, de plaats waar Venus volgens de de legende werd geboren uit het zaad van Uranus en verrees uit het schuim van de zee vanuit een schelp. Aphrodite is een van de hoofdrolspeelsters in het verhaal van de twistappel, dat afkomstig is uit de Griekse mythologie. De godin van de ruzie, Eris, zou deze appel tussen de de gasten hebben geworpen die op de bruiloft van Peleus en Thetis aanwezig waren, met als opschrift “voor de schoonste”. De aanwezige godinnen Hera, Pallas Athena en Aphrodite maakten alle aanspraak op de titel en er brak een ruzie, een twist, uit tussen de drie godinnen, waarna de onmogelijke taak om tussen ze te kiezen werd verstrekt aan Paris. Hera beloofde hem macht als hij voor haar koos, Athena beloofde hem wijsheid en Aphrodite beloofde hem de mooiste vrouw ter wereld. Paris oordeelde daarop dat Aphrodite de schoonste was.
Zie voor informatie ook de websites Suriname plantages en Suriname Heritage Guide.
RSS
Facebook
Twitter
