Het geheim van Werehpai
door Lana Leach
Het verhaal gaat dat Trio Kamanja negen jaar geleden door een droom naar Werehpai is geleid. Op een heuvel trof hij 313 rotstekeningen aan die tot 5000 jaar teruggaan. Een unieke vondst voor Suriname en wereldwijd van groot historisch belang. Maar wat precies de betekenis van de tekeningen is? De Trio weten het ook niet.
Op ongeveer tien kilometer van het Triodorp Kwamalasamutu in het zuidwesten van Suriname trof Kamanja enorme granieten rots-blokken aan. De rotsblokken zijn bovenop elkaar gevallen en in de holtes bevinden zich de 313 tekeningen.
In 2000 werd Conservation International Suriname ingeschakeld, die weer contact legde met de Stichting Surinaams Museum. Na veel veldwerk, onderzoeken nu archeoloog Aad Versteeg en landschapsarcheoloog Dirk Noordam de historische waarde van Werehpai. Beiden werken voor de Stichting Surinaams Museum.
De tekeningen, beter gezegd rotstekeningen of petrogliefen, bestaan uit in graniet gebeitelde en/of geslepen lijnen. Die lijnen vormen samen een voorstelling, meestal mens- of dierachtig. Soms zijn hele vlakken verdiept om bijvoorbeeld een lichaam te vormen en de tekeningen kunnen wel 135 centimeter groot zijn. Volgens Versteeg moet het erg tijdrovend geweest zijn om deze diepe lijnen in de keiharde rots te krijgen. “Je begrijpt dan ook direct dat deze activiteiten voor de makers heel belangrijk moeten zijn geweest.”
Dat Werehpai bijzonder is, mag duidelijk zijn. Het aantal rotstekeningen dat in Suriname bekend is, steeg door de vondst van Werehpai van 192 naar 505. Daarnaast is het voor het eerst dat er in Suriname houtskool bij de tekeningen gevonden is, waardoor men kon achterhalen dat de afbeeldingen tussen 1.000 en 2.000 en tussen 4.000 en 5.000 jaar oud zijn. De afbeeldingen zijn allemaal uniek, op een paar simpele tekeningetjes na. Ook de stijlen verschillen.
De Trio vernoemden de plek waar de rotstekeningen werden gevonden naar een voorvaderlijke cultusheldin. Het ware verhaal wordt nog onderzocht, maar volgens Versteeg gaat dit gepaard met strijd, kinderen die gekaapt worden en een overwinnaar. “Of dit verhaal ook afgebeeld staat in de tekeningen is nog niet zeker, maar dat bepaalde afbeeldingen een verhaal vormen is wel te verwachten. Zo heb je bijvoorbeeld een tekening van een man en een vrouw met op de achtergrond een dier met een krulstraat. Daar moet iets achter zitten.”
Volgens Versteeg hebben de tekeningen waarschijnlijk een godsdienstige betekenis. “De Trio geloven in een evenwicht tussen mens en natuur. De natuur staat voor het goddelijke. Geesten beheersen bijvoorbeeld de rivieren, de planten en de bomen. En die moeten goed gestemd worden.” Hij vermoedt dan ook dat piaimannen, de religieuze leiders van de stam, de rotstekeningen hebben gemaakt. “Het ligt op een afgelegen plek met weinig water, het was dus niet een plaats om een kamp op te zetten, vermoedelijk reisde de piaiman hiernaar af om de geesten goed te stemmen.”
Verrassing
Als extra verrassing zijn in twee nauwe rotsspleten ook nog dunne aardewerken potjes gevonden. De potjes zaten diep weggestopt en moesten er met lange stokken uit worden gelepeld. “Zelfs een kind zou er niet bij kunnen komen”, vertelt Versteeg. “Het is alsof de piaiman tegen de meest vaardige pottenbakster heeft gezegd dat ze het beste materiaal moest gebruiken om het mooiste, dunste potje te maken om de goden te eren. Waarschijnlijk was het gevuld met iets prachtigs of bijzonders, want ze hebben heel veel moeite moeten doen om dat potje op die plek te krijgen.”
Holte
Ook zijn er twee werktuigen gevonden waarmee de rotstekeningen gemaakt zijn. Ze waren keurig opgeborgen in een holte waarvoor een losse steen gezet was. Het zijn een smalle beitel en een hamer om op de achterkant van de beitel te slaan, beide van een steensoort die niet in de buurt van Werehpai voorkomt.
Noordam en Versteeg hopen volgend jaar een stuk meer te kunnen vertellen over Werehpai. In de planning staat een tentoonstelling en er zullen twee boeken worden uitgebracht. Een wetenschappelijk boek en een algemener boek dat naast het Engels en het Nederlands ook in het Trio zal worden uitgegeven. “De Trio zijn er zelf ook heel nieuwsgierig naar wat wij nou precies aan het uitzoeken zijn”, zegt Noordam. “Zij hebben ook hun vraagtekens bij deze tekeningen.”
[uit Parbode, 1 oktober 2007]
RSS
Facebook
Twitter
Graag hernieuwd contact met Dirk Noordam