Het belang van archieven – Leren van geschiedenis 51
door Hilde Neus
Sinds 2010 heeft Suriname een goed toegerust, modern archiefgebouw. Voor die tijd werden alle documenten van overheidswege opgeslagen in een onderkomen aan de Doekhieweg, wat gaandeweg verslechterde en daarmee ook het archiefmateriaal dat daar lag opgeslagen. Door veel inspanningen van Dr. Hassankhan en de huidige nationaal archivaris, Rita Tjien Fooh, is er met financiering van Nederland een nieuw gebouw opgetrokken aan de Jaggernath Lachmonstraat, de welbekende blauwe toren. Daar liggen alle documenten nu goed gekoeld, droog en onder de juiste klimatologische omstandigheden opgeslagen. Dat is belangrijk, want voor geschiedschrijving is deze informatie onontbeerlijk. Alle ministeries krijgen van het Nationaal Archief Suriname instructies hoe ze de belangrijke stukken moeten sorteren en overdragen aan het archief.
Hoe ging het vroeger?
De Sociëteit van Suriname heeft de ambtenaren in de koloniën al in 1667 opgedragen om alle handelingen van overheidswege op te tekenen. Er is dan ook een enorme hoeveelheid materiaal over koloniaal Suriname. Veel hiervan is lang opgeslagen geweest in Nederland, duplicaten van wat hier was opgetekend, maar ook vanwege betere bewaarmogelijkheden. Dit materiaal is door het Nationaal Archief in Den Haag gerestaureerd, gedigitaliseerd en vervolgens in de afgelopen tien jaar grotendeels overgedragen aan Suriname. Dit biedt iedereen, van leek tot geïnteresseerde familieonderzoeker (genealoog) tot wetenschapper, de gelegenheid om informatie uit de archieven op te halen. Het vergt wel wat vaardigheid in het lezen van oude handschriften. Maar dat is een kwestie van oefenen.
De Digitale Bibliotheek Nederlandse Letteren (DBNL)
De DBNL-site heeft een grote schat aan boeken over Suriname gedigitaliseerd, in een eigen aparte afdeling. Vooral oude werken zijn voor de geschiedschrijving van Suriname van belang. Recentelijk is mij gevraagd welk boek uit de collectie ik zou willen toelichten. Als parel uit DBNL heb ik voor De geschiedenis van Suriname, een publicatie uit 1861, geschreven door Julien Wolbers, gekozen. Het is een bijzonder boek omdat de auteur een hele uitgebreide geschiedenis over tweehonderd jaar koloniaal beleid heeft samengesteld. Dit deed hij aan de hand van de Surinaamse archieven, zonder ooit een voet op tropische bodem te hebben gezet. Zelf gebruik ik het werk veelvuldig, vooral omdat het nu – dankzij DBNL – online doorzoekbaar is. Vanwege twee zaken is het voor mij van belang: door de gedetailleerdheid kan het boek dienen als historische bron voor een verhaal of roman, literatuur dus. En als je een feit uit Wolbers haalt, dan klopt dat ook, zelfs als er nu meer nadruk wordt gelegd op een ander perspectief. Natuurlijk was hij een witte, oudere man. Maar ondanks dat had hij wel degelijk oog voor vrouwen, en komen ze – hoe beperkt dan ook – voor in dit gedetailleerde werk.
Trefwoord weduwe
Voeg de trefwoorden maar in (bijvoorbeeld ‘weduwe’) en kijk hoe diep Wolbers in detail treedt. Zo schrijft hij over gouverneur Van Sommelsdijk: ‘Sommige schrijvers, o.a. de schrijver der Historische proeve, verhalen, dat van Sommelsdijk, “daar de Indianen anders in de blanken geen vertrouwen wilden stellen, de dochter van een Indiaansch opperhoofd tot bijwijf nam”, en zij voegden daar aan toe dat deze vrouw ten tijde van Gouverneur Mauricius nog in leven was en toen reeds 80 jaren oud, en inwoonde bij mevrouw Du Voisin, weduwe van de heer de Cheusses, in leven Gouverneur van Suriname, welke aan de familie van Sommelsdijk verwant was.’
Zou het niet geweldig zijn als iemand deze feiten oppakte en omwerkte tot literatuur? Dat gebeurt trouwens ook. Deze zelfde mevrouw Du Voisin heette van haar meisjesnaam Charlotte van der Lith, en zij komt meermalen voor in de Geschiedenis van Wolbers. Ze was met drie gouverneurs en later met twee dominees getrouwd. Ze was de spil in het web tegen Mauricius, en kreeg het uiteindelijk voor elkaar dat deze gouverneur uit Suriname verbannen werd. Cynthia Mc Leod, de populairste Surinaamse schrijfster, schreef over deze bijzonder invloedrijke (en politiek machtige) vrouw de roman Zenobia, slavin op het paleis. Wel vanuit een Surinaams perspectief: nu speelt de slavin de hoofdrol. Materiaal genoeg dus! Kijk ook even op de trefwoorden: slavin(nen), juffrouw(en), mevrouw(en). Ze spelen in allerlei kleuren en klassen een rol in het werk van Wolbers, en dat is bijzonder. Een Surinaamse parel aan het snoer van DBNL!
Voor de Nieuwsbrief van 1 september 2022 waarin deze parel is verschenen, klik hier.
RSS
Facebook
Twitter
Misschien goed om te weten dat op het voormalige woonhuis van Wolbers dit jaar een fraai plakkaat is bevestigd.
Wat is het adres? Waar staat dat huis?
Het adres is Kerklaan 15 Heemstede, alhier is meer info te vinden, en een afbeelding van het plakkaat https://ilibrariana.wordpress.com/2015/09/21/wolbers-beeldend-kunstenaars-en-architecten/
Hartelijk dank. Prachtig veel informatie!