blog | werkgroep caraïbische letteren

Herinnering aan Cándani

door Effendi Ketwaru

Als ik aan Cándani denk, komen twee beelden bij me op: haar binnenvallen bij de sectie Literatuur van het toenmalige Ministerie van OW en Cultuur en haar slepende gang naar mijn huis – altijd midden op de dag, in de felle zon, en wat later ook altijd altijd met haar dochtertje dat ze met zich meevoerde.

Cándani kort na het verschijnen van haar debuutbundel,
Ghunghru tut gail/De rinkelband is gebroken, in 1990

Het was een ongewone kennismaking, die ochtend ergens in de eerste maanden van 1985. Ze stak meteen van wal met een ongewone openheid voor een districtsmeisje. (Later, toen ik haar beter had leren kennen, begreep ik dat die openheid het eindpunt was voor iemand die niets meer te verliezen had.)

Haar ongeveinsde binnenkomst was verfrissend en ze had meteen mijn sympathie. Echter, zonder nog iets van haar gelezen te hebben, bereidde ik me in gedachten voor hoe ik het slechte nieuws zou verpakken: immers, haar anarchistisch gebruik van het Nederlands paste bij het stereotiepe beeld dat we van onze districtsbewoners hebben.

Zonder enige poespas overhandigde ze me een schoolschrift. De eerste gedichten leken mijn vooroordeel te versterken. Ik stuitte meteen op versregels die op melodramatische Bollywoodliedjes leken. Ook haar dichtersnaam ‘Cándani’ verwees naar veel van deze liedjes waarin ‘maanlicht’ een hoofdrol speelde. Het was geen aanbeveling voor originele poëzie.

Ik ging echter door met het bijten in de spreekwoordelijke appel want ik wist dat ze me nadrukkelijk observeerde. Ik las verder en ik schrok.  

ver achter mij vluchtte al het licht
op de rug van een slak

Enkele bladzijden later stuitte ik op nog meer juweeltjes. Ik keek haar verwonderd aan. Dit was geen rotte appel maar een oester: ik had op een oester zitten bijten die een parel bevatte. Hoe was het mogelijk dat zo’n jong meisje – ze zag er als een tiener uit maar later bleek ze al midden twintig te zijn – met zo’n achtergrond zulke indringende beelden kon scheppen? Het kon geen beginnersgeluk of toeval zijn want er waren teveel prachtige beelden – vooral antitheses – in haar gedichten. En ja, ze was dus zelf zo’n beeld.

De sessies op het kantoor waren haar echter niet voldoende. Ze kwam ook bij mij thuis. Soms zag ik haar aan komen lopen, soms stond ze bij het poorthek te rammelen aan het slot en dan stond ze daar met haar dochtertje dat met grote ogen vragend naar boven keek. Die hele rompslomp van drie busreizen ver, van Pad van Wanica naar Rainville, in die eeuwig brandende zon met haar dochtertje dat gedwee en heel stil – meer dan een gemompelde groet heb ik nooit van haar gehoord – achter haar aanliep, was aangrijpend. Hier was iemand, een vrouw uit het district, een moeder wég van partner, ouders of familie, die haar hele hebben en houden, haar léven, af liet hangen van de uitgave van een gedichtenbundel.

Die bundel werd in 1990 in Nederland uitgegeven en ze mocht de presentatie bijwonen op kosten van de uitgever. Ze stuurde me een exemplaar op met als signatuurtekst ‘Met respect aan Effendi Ketwaru die mij uit het moeras haalde.’

Bollywood? Hoewel ik gaandeweg het contact met haar verloor, deed haar levensgang waarvan ik door derden op de hoogte bleef, dit sterk vermoeden: een aaneenschakeling van alle mogelijke denkbare emoties van drieënhalf uur, verveelvoudigd en uitgesmeerd over ruim een halve eeuw. Haar hart klopte veel te snel.

de klok wacht nu de tijd af
om de ogen te sluiten


Het is zover.
Rust zacht, meisje.

2 comments to “Herinnering aan Cándani”

  • Asha of Chandeni zoals zij zich later noemde .
    Ken haar als mijn mede dans collega in de Zuid Indiase Bharatnatyam dans opleiding . Wij waren de twee kandidaten leerlingen uit 60 leerlingen van Guru :Swami Singh die overgebleven . Dit verwijst naar devotie en doorzetting voor als zij iets echt wilde Ondanks grote verzet van haar ouders zette Asha zich honderd procent in voor het beoefenen van deze dansstijl . Altijd bezig met dichten en het leven te proberen in woorden neer te zetten . Vermoeidheid en sleur van teleurstelling was altijd te zien in de ogen van Asha . Hoop en doorzetten is hoe ik haar herinner , achter die lach waar veel tranen verborgen lagen in het verleden.
    Op zoek naar synoniemen voor de levenservaringen die ze in woorden wilde uitdrukken .In een taal die dicht bij haar hart lag SARNAMI . Dank voor je vriendschap ( Chandeni )
    je dansmaatje perkaash Makhan / ShakshiGopal

    • Zij noemde zich niet Chandeni, maar Cándani. Red. CU.

1 Trackback/Ping

Your response at Werkgroep Caraïbische Letteren

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter