Hendrick de Kock (ca. 1740-1814)
door Carl Haarnack
In de catalogus van de tentoonstelling ‘Black is beautiful. Van Rubens tot Dumas (Nieuwe Kerk, Amsterdam, 2008) schreef ik samen met Dienke Hondius een stuk met de titel: ‘Swart’ in Nederland – Afrikanen en Creolen in de noordelijke Nederlanden vanaf de middeleeuwen tot de twintigste eeuw. In dit artikel probeerden we een beeld te schetsen van de mensen met een donkere huidskleur die als ‘slaven’ of als ‘vrijen’ de Nederlanden bezochten. Eén van de conclusies was dat het onderzoek naar dit fenomeen nog in de kinderschoenen staat en dat in de archieven nog vele schatten verborgen liggen. Zo af en toe stuiten we door onderzoek en soms door toeval op nieuwe gevallen die tot op heden onbekend waren. Dankzij Jacques Moerman, voorzitter van Museum Het Tramstation in Schipluiden (http://www.tramstationschipluiden.nl) weten we nu iets over het leven van Hendrick de Kock (ca. 1740-1814)[i].
Willem Hendrick van Steenberch (????-1788) bezat een aantal plantages in de Commewijne en de Warappakreek (http://www.warappakreek.com). In Paramaribo woonde hij met zijn gezin in een groot huis. Daarnaast was hij Raad in de Edele Hove van Politie en Criminele Justitie van Suriname. In die hoedanigheid had hij te maken met de handhaving van de openbare orde, de jacht op weggelopen slaven en de rechtspraak.
Toen Willem Hendrik van Steenberch in 1768 naar Holland terugkeerde bevond zich in zijn gevolg in ieder geval één slaaf. Van Steenberch kocht in 1769 het kasteel Keenenburg in Schipluiden[ii]. Behalve kasteelheer was hij ook ambachtsheer van Schipluiden, Hodenpijl, St. Maartensrecht en Dorp.
 |
| Keenenburg op een aquarel van E. van der Burgh in 1728. Op de achtergrond links de kerk van Schipluiden (bron: Wikipedia) |
Op 11 juni 1775 vond in de Hervormde kerk in Schipluiden[iii] een bijzondere doopplechtigheid[iv]. Het ging hier om de doop van de kok van van Willem Hendrick van Steenberch, die in 1768 als slaaf uit Suriname was meegekomen. Bij deze gelegenheid ontving hij de naam Hendrick de Kock (een verwijzing naar zijn meester en zijn werk). Eerder had hij ten overstaan van twee ouderlingen “een zeer voldoende belijdenisse des geloofs” afgelegd. In het kerkenraadsregister kan men lezen dat de schoolmeester De Kock Nederlands leerde spreken en lezen. Ook werden hem de beginselen van de calvinistische leer bijgebracht.
 |
| Hervormde Kerk Schipluiden (bron: Wikipedia) |
Willem Hendrick van Steenberch overleed op 8 december 1788 in Schipluiden. Daar werd hij in de Hervormde kerk begraven. Het jaar daarvoor had hij nog een reis naar Suriname gemaakt. Of Hendrick de Kock hem daarbij vergezeld heeft is onbekend. Na de dood van Van Steenberch werd het Het kasteel Keenenburg eigendom van zijn moeder Maria Elisabeth Bachman. Bachman overleed op 8 juni 1791.
Hendrick de Kock heeft nog lang in Schipluiden heeft gewoond. In de naamlijst van september 1786 vinden we zijn naam tussen een zekere P. den Braven en diens dochters Sophia en Elisabeth den Braven. We nemen aan dat zij ook behoorden tot het van de Keenenburg. Vast staat dat Hendrick de Kock en Sophia den Braven een kind kregen dat de naam Hendrika kreeg. Op 24 augustus werd zij gedoopt in de Oude Kerk te Delft. Op 23 october 1791 traden Hendrick en Sophia in het huwelijk in de Hervormde kerk van Schipluiden. Daarna verhuisden zij naar ‘s-Gravenhage. Daar werd hun tweede kind, Leendert Albertus, op 15 november 1792 geboren. Hendrick de Kock stierf op 21 april 1814, oud 75 jaar. Sophia, die zo’n 23 jaar jonger was, overleed op 20 februari 1842.
Alleen dankzij de vermelding van een bijzondere doop in het kerkenraadsregister van de Hervormde gemeente van Schipluiden is de geschiedenis van Hendrick de Kock boven water gekomen. Ook voor de nakomelingen was het een verrassing af te stammen van een zwarte man.
Van Hendrick de Kock zijn geen afbeeldingen bekend. Er bestaat wel een beroemd schilderij van een slaaf die, net als De Kock, kok van beroep was. Dit schilderij bevindt in het museum Thyssen-Bornemisza in Madrid. Het schilderij, ongedateerd, wordt toegeschreven aan door Gilbert Charles Stuart (1755-1828) en wordt geacht het portret te zijn van de kok van niemand minder dan George Washington (1732-1799), de eerste president van de Verenigde Staten van Amerika.
 |
| Gilbert Stuart: Portrait of George Washington’s Cook (ca. 1795) – Oil on canvas, 76 x 63.5 cm (Museum Thyssen-Bornemisza, Madrid) |
Lees verder: Hendrick de Kock op www.buku.nl
RSS
Facebook
Twitter
