Gilbert F. Bacilio over de Ballade van Buchi Fil
in een email, van 31 oktober 2021, aan Lucille Berry-Haseth
Lucille, mi a gosa e forma trankil i al kaso, kompañá pa un goso i satisfakshon interno, ku bo a trese e introdukshon i e klousura di e presentashon ofisial di e balada maravioso akí.
Ku un espontaneidat fluyente, ku entusiasmo kontagioso i un konfiansa propio haltu, Esther van Haaren a hasi nos mashá kaweta pa lesa tantu e balada na Papiamentu komo esun na Hulandes.
Fred de Haas su tradukshon ta den un palabra, maestral. E ta sorprendé mi kon e ta trata kada bes di nobo na transformá esensia di e teksto di e balada akí, ku tur su matisnan di koló i zonido karakterístiko di nos idioma Papiamentu, pa Hulandes ku su tonalidat i diferente matis di koló propio. Fred a logra krea algun rima espontáneo, no buská, tin biaha brasá o krusá o medio brasá o quasi krusá fantástiko!
Segun mi Pierre tabata para mira tras di su lomba, ora e tabata lucha ku e teksto líriko akí i de bes en kuando a tochi ku ternura, brasa di Fred.
Gregory Berry a drenta kompletamente den e teksto. E a biba e teksto for di pia te kabes. E a labra e teksto ku su mente, ku su kurason, ku su alma. Un biaha e ta konta di Buchi Fil, otro biaha e ta span su ala melodioso i ta drenta ku kurashi, kueru sobèrbè di Fil!
Pabien Lucille.
Pabien Fundashon Pierre Lauffer.
Danki pa e pérla líriko akí!
Saludo kordial, Gibi Bacilio
Nederlandse vertaling van bovenstaand mailfragment
Lucille, ik heb genoten van de rustige, rake en diepgevoelde manier waarop je de introductie en afsluiting hebt verzorgd van de officiële presentatie van deze schitterende Ballade. Esther van Haaren heeft met haar niet aflatende spontaniteit, aanstekelijke geestdrift en groot zelfvertrouwen ons doen uitzien naar het lezen van zowel de Ballade in de Papiamentstalige versie als in de Nederlandse.
De vertaling van Fred de Haas is, in één woord gezegd, magistraal. Het heeft me verrast hoe hij steeds opnieuw probeert de essentie van de tekst van deze Ballade, met alle kleurrijke nuances en de karakteristieke klank van het Papiaments, onze moedertaal, om te zetten naar het Nederlands met de aan die taal eigen nuances en kleur. Fred is erin geslaagd om spontaan en ongekunsteld, omarmend, gekruist of half gekruist of fantastisch assonerend rijm te creëren!
Volgens mij heeft Pierre achter zijn rug gestaan toen Fred bezig was strijd te leveren met deze lyrische tekst en soms met een teder gebaar diens arm gestuurd.
Gregory Berry heeft de tekst volledig verinnerlijkt en de tekst van begin tot het eind doorleefd. Hij heeft de woorden met geest, hart en ziel tot leven gebracht. Nu eens vertelt hij het verhaal van Buchi Fil dan weer spant hij zijn melodieuze vleugels en treedt vastberaden in de trotse huid van Fil!
Dank je, Lucille
Dank aan de Stichting Pierre Lauffer
Dank voor deze lyrische parel
Met hartelijke groet, Gibi Bacilio
Een cirkel die zich sluit / door Fred de Haas
Gilbert – Gibi – Bacilio (1950) die in 2020 de UNESCO Prijs Curaçao vanwege zijn grote verdienste voor het Papiaments ontving, was, vanaf zijn vroege jeugd, een diep sociaal bewogen mens.
Al jong vroeg hij zich af waarom dingen waren zoals ze waren. Of ze eigenlijk allemaal wel zo moesten zijn. Gibi’s aangeboren afkeer van onrechtvaardigheid groeide toen hij, als theologiestudent in Colombia, werd geconfronteerd met de onverschillige houding van de Bisschop van Antioquia tegenover de straatkinderen in Medellín. Toen hij hier tijdens een bijeenkomst aandacht voor vroeg, zei de Bisschop dat dit nu eenmaal door God zo beschikt was en dat hij, Gibi Bacilio, niets van het leven begreep.
Zijn klasgenoten deden er braaf en laf het zwijgen toe. Al met al een pijnlijke en ingrijpende gebeurtenis in het leven van de jonge Gilbert, die tijdens zijn voortgezette priesterstudie in Heerlen besloot om het priesterschap op te geven en een andere richting in te slaan: die van theatermaker en, later, van sociaal activist. Als grote voorbeelden beschouwde hij de Braziliaanse Bisschop Dom Helder Câmara, de Braziliaan Paulo Freire, de Colombiaanse priester Camilo Torres, Martin Luther King en andere bestrijders van het grote onrecht, allen mensen die het, vaak met gevaar voor eigen leven, opnamen voor de ‘verworpenen der aarde’.
Hij zette zijn zoektocht voort op Curaçao waar hij in woord en daad het sociale onrecht bestreed o.a. door het maken van straattoneel waarbij het publiek actief betrokken werd. Zijn gevoelens en observaties legde hij ook vast in de Papiamentstalige dichtbundel Kueru Marká (Sporen op mijn huid) uit 2000.
Gilbert F. Bacilio was onder meer directeur van de culturele instelling Kas di Kultura op Curaçao.
Ik zie nog zijn intense blik en verwonderde glimlach toen ik, als leraar Frans aan het Radulphus College op Curaçao, de toen 15-jarige Gibi in de ogen keek.
Un sírkulo ku ta sera
Gilbert – Gibi – Bacilio (1950) kende na 2020 a gana premio di UNESCO debí na su gran mérito pa su lenga papiamentu, tabata, for di su mas tierno infansia, un persona profundamente komprometí sosialmente. Fo’i mucha e tabata puntra ta di kon kosnan tabata manera nan ta. Òf, bon mirá, si tur e kosnan ei mester tabata asina bèrdè. Gibi su disgustu innato pa inhustisia a krese ora el a bai studia teologia na Colombia, hañ’é konfrontá ku e aktitut indiferente di e obispu di Antioquia pa ku e muchanan deskuidá den kayanan di Medellín. Ora durante un reunion el a trese su preokupashon dilanti tokante e asuntu akí, e obispu di ku ta asina Dios a disponé i ku e, Gibi Bacilio, no tabata komprondé nada di bida. Su kompañeronan di skol tabata obedesidu i kobardemente ketu. En general, tabata un evento doloroso i drástiko den bida di e hóben Gilbert, kende, durante su estudio saserdotal avansá na Heerlen, a disidí di renunsiá saserdosio i kue un rumbo diferente: e direkshon di realisadó di teatro i, mas despues, e kaminda di aktivista sosial. El a tuma komo ehèmpel e obispu brasileño Dom Helder Cámara, e brasileño Paulo Freire, e saserdote kolombiano Camilo Torres, Martin Luther King di Merka i otro opositornan di inhustisia, nan tur ei kende, hopi bia poniendo nan propio bida na peliger, a defendé ‘e kriaturanan marginá di mundu’.
El a kontinuá su búskeda na Kòrsou, kaminda el a lucha kontra inhustisia entre otro mediante teatro riba kaya, kaminda públiko tabata partisipá aktivamente. El a fiha su sintimentunan i el a komuniká su opservashonnan tambe den e kolekshon di poesia papiamentu ‘Kueru Marká’, na aña 2000. Gilbert F. Bacilio tabata, entre otro, direktor di e institushon kultural ‘Kas di Kultura’ na Kòrsou.
Te ainda mi tin mi dilanti su mirada intenso i su sonrisa di sorpresa ora ami, e tempu ei komo dosente di franses na Radulphus College na Kòrsou, tabata mira e Gibi di 15 aña den su wowonan.
Fred de Haas
RSS
Facebook
Twitter
