Geschiedschrijver Jamaludin maakt opnieuw een koninklijke roman
‘Geheimen van het tuinhuis’ legt onbekende periode na slavernij bloot
door Peter le Nobel
Het is in feite al een kunst als je kunt zorgen voor rijke beschrijvingen, rijke gedachten, waardoor je mee kan leven met personages. Dit is nog extra moeilijk als het gaat om mensen uit lang vervlogen tijden, in een andere tijdgeest. Rihana Jamaludin heeft opnieuw bewezen dat zij als geen ander de lezer kan meevoeren in de geschiedenis.
Met het boek Geheimen van het tuinhuis kiest zij voor een andere genre dan wij van haar gewend zijn. Een historische roman, maar gericht op ‘young adults’, en dit boek is dan ook zeker interessant voor ‘ouwere jongeren’ en ‘krasse knarren’.
We worden teruggevoerd naar een overgangsperiode in het Suriname aan het eind van de negentiende eeuw: de slavernij is net afgeschaft. De ‘Emancipatie’ leidt er echter toe dat veel vrijgemaakten worden ontslagen, omdat de oude meesters hun ex-slaven niet kunnen of willen betalen. Door de ineenstorting van de plantage-economie moeten de vrijgemaakten op een andere manier hun kostje zien te verdienen, terwijl eigenaren overwegen om Aziaten en Indiërs als contractarbeiders in te huren.
Hoofdpersonen zijn de schoolmeiden Alexandra en Josephine en Jan Ernst. De laatste is gebaseerd op een persoon die echt bestaan heeft: Jan Earnst Matzelinger, een uitvinder die zijn geluk uiteindelijk in Amerika heeft beproefd.
Tijdens de schoolvakantie werken de drie aan een geheime uitvinding in een tuinhuis, op het terrein van een verwaarloosde plantage, diep in het oerwoud. Het historische verhaal krijgt zo trekken van een thriller annex detective, waardoor de lezer gedwongen wordt om door te lezen. De plot is dan ook knap in elkaar gezet: bijna elke scène krijgt wel een onvermijdelijk vervolg.
Drie standen
Twee grote hoofdlijnen zijn in het verhaal waar te nemen. In de eerste plaats wordt beschreven hoe Suriname verdeeld is in drie standen: blanken, kleurlingen en zwarten, om de ouderwetsche benamingen maar even te gebruiken. Langzaam maar zeker wordt het Alexandra gewaar hoe omzichtig haar vader, als lid van de kleurlingenelite en als ambtenaar van de Nederlandse overheid, moet laveren tussen de belangen van het gouvernement en die van de zwarte bevolking. Elk voorstel om haar lot te verbeteren, zoals goed onderwijs, wordt door Nederland afgewimpeld. Nu Suriname toch minder gaat opleveren als wingewest, wordt doodleuk opgemerkt: ‘Laat ze uitsterven’.
Persoonlijke verhalen
In de tweede plaats wordt heel mooi beschreven hoe een Indiase vrouw en een Indiase bediende zo hun eigen, persoonlijke afwegingen maken om een Nederlander te volgen die van India naar Suriname wil vertrekken. Een mooi voorbeeld van hoe Jamaludin in de huid van historische personages kan kruipen.
Gekooide vogels
De roman is niet alleen vermakelijk maar ook leerzaam. Waarschijnlijk zijn veel Nederlanders niet op de hoogte van het feit dat er ook een overgangsperiode was na de afschaffing van de slavernij. Ja, de zwarten waren vrij, maar daarna werden zij door de witten in de steek gelaten. En velen voelden zich als ex-slaven nog schatplichtig aan de meesters, als vogeltjes die niet uit de kooien zijn gevlogen, terwijl de deurtjes al geopend waren.
Thea Beckman
Het is met enige aarzeling dat hier een vergelijking wordt getrokken, want appels zijn snel met peren vergeleken. Ik doe het toch om de statuur van deze young adult roman te benadrukken: Rihana Jamaludin heeft bewezen dat zij niet alleen parels kan maken voor volwassenen, maar zich ook kan ontpoppen tot een nieuwe Thea Beckman, gespecialiseerd in de Surinaamse geschiedenis.
Het boek zou aan beide kanten van de grote plas aanbevolen moeten worden: in Suriname én in Nederland, voor leerlingen en volwassenen.
Geheimen van het tuinhuis, Rihana Jamaludin. Paperback. ISBN: 9789463492638 Druk: 1 juli 2021. 304 pagina’s. Prijs: 18,99 euro. E-book: 9,99 euro.
[uit: Nationale Boekenblog, 26 augustus 2021]
RSS
Facebook
Twitter
