Geschiedenis van het zeilende vrachtschip REX uit Bonaire
door François van der Hoeven
De REX (NB 208) ligt in het Schottegat, op de oever van de Mansalina Bay. Dit 11,15 meter lange zeilende vrachtschip werd gebouwd in Bonaire door Echi Kraane, neef van de beroemde botenbouwer Kaachi Kraane. De kiel van de REX werd gelegd in de oorlogsjaren, waarschijnlijk in 1942.
Gedurende 28 jaar stond ze onafgebouwd op het strand van Kralendijk, Bonaire. In 1970 werd de boot gekocht door de heer Ronnie Martilia, zelf afkomstig uit Bonaire. Hij bouwde de boot in korte tijd af en liet haar te water. Ronnie Martilia vervoerde met de REX vracht tussen Curaçao, Bonaire en Aruba. Hij kreeg op Aruba een contract voor het vervoeren van de op Aruba gemaakte frisdrank Criolito, naar Curaçao. Gedurende tien jaar verbond de REX de ABC-eilanden, met behulp van de wind als haar enige krachtbron. In 1980 kreeg de REX haar eerste motor en gedurende meerdere jaren gebruikte de heer Martilia haar voornamelijk voor het vervoeren van vracht tussen Bonaire en Curaçao en ook voor de visserij.
In 1988 moest de REX grote reparaties ondergaan.
De op de ABC-eilanden gebouwde houten boten werden voornamelijk in elkaar gezet met gegalvaniseerd ijzeren spijkers. Deze zijn echter niet lang bestand tegen een zoute tropische omgeving. Het systeem van koud buigen van de planken helpt ook niet om de levensduur van de boten te verhogen. Er ontwikkelen zich scheuren en het is bekend dat op zee hele planken los kwamen uit de romp, wat resulteerde in onmiddellijk zinken. Dit kan heel goed de belangrijkste reden zijn voor het verdwijnen van de vissersboten in het verleden.
Tegenwoordig kan de levensduur van de traditioneel gebouwde schepen worden verlengd tot veel meer dan de vroegere gemiddelde levensduur van 20 jaar, door gebruik te maken van glasvezel matten over de romp die bijeengehouden worden met polyester hars. Tegenwoordig wordt vaker epoxy hars gebruikt in plaats van polyester. Sinds de jaren zeventig worden de meeste nieuwe gemotoriseerde vissersboten gebouwd met dit systeem.
Martilia besloot om de REX een nieuw leven te geven, door niet alleen de romp te bekleden met glasvezel en polyester, maar ook het dek. Hierdoor werd de Rex behouden, want zonder deze bescherming zou de boot binnen een paar jaar wegrotten.
In 1988 werd de REX op de kant getrokken bij Mansalinabaai in het Schottegat, een rustige hoek waar verschillende vissers hun boten hadden en waar een scala van interessante wrakken langs de oever lag. De klipperboeg van een groot ijzeren zeilschip was jarenlang een prachtig gezicht. Het werd vereeuwigd door de schilder Giel Hagedoorn. Eind jaren tachtig werd door de Curaçao Ports Authority een enorme Cubaanse drijvende kraan ingehuurd om de gehele haven te ontdoen van de vele, voornamelijk stalen, wrakken langs de oevers. Ik stond aan de oever van Mansalina Bay toen de kraan de prachtige klipperboeg verslond.
Het tuigage en de motor werden uit de REX genomen en romp en dek kregen een glazvezel bekleding. De hele boot werd grijs geschilderd. Zo stond de REX voor vele jaren werkeloos. Rondom de REX werden andere houten gemotoriseerde vrachtschepen gerepareerd en zelfs werd er een nieuwe gebouwd. De heer Martilia verhuisde naar de wal en ging in een klein huisje op de lage klip achter het strand wonen. Zijn werkplaats was naast de deur en was vier keer de omvang van zijn huis. Meestal kon je hem daar vinden, werkend aan dieselmotoren. In het begin van het millennium is de REX verplaatst van het strand naar de werkplaats van de heer Martillia. Hij was van plan haar daar af te bouwen als motorzeilboot, met een aluminium mast en giek en zonder boegspriet. De heer Martilia paste ook op de bijboot van de REX, een prachtig voorbeeld van kleine scheepsbouw uit Bonaire, gebouwd door een neef van Echi Kraane. De kleine REX is 3.25 meter lang. Toen ik het de bootje zag was het in een slechte conditie. Mr Martillia wilde er geen afstand van doen, omdat hij de romp wilde gebruiken als een mal om roeiboten van glasvezel te maken. Jaren later zag ik de kleine Rex als prop in een winkel waar ambachtelijk werk werd verkocht. Toen die winkel sloot, was ik in staat om eigenaar te worden van de kleine boot. Herstel was onmogelijk, maar ik volgde meneer Martillia’s plan en liet een glasvezel mal van de romp maken en zo een nieuwe roeiboot, Rexje genaamd.
In 2008 besloot ik om de lijnen van de REX op te tekenen. Martilia gaf hem toestemming om dat te doen, maar het kwam er dat jaar niet van. Toen ik de REX weer opzocht schrok ik van wat ik zag. De werkplaats was tot de grond toe afgebrand en Martilia was weg. Zijn huis was vernield en zijn honden waren er niet. De REX stond daar, overgelaten aan de elementen en ging snel achteruit. Van de buurman van Zee-en Haven Transport hoorde ik het verhaal; de heer Martilia was een jaar geleden dood aangetroffen. Niemand wist dat hij was gestorven en na een tijdje begonnen zijn honden hem op te eten. Het nieuws over zijn dood was amper bekend of personen kwamen opdagen die alles van waarde meenamen. Sommigen hebben zelfs getracht de REX naar de oever te verplaatsen, echter zonder succes.
Restauratie van de REX is niet mogelijk. Het hout is bijna vergaan en de meeste spanten zijn verrot. Een glasvezel mal kan van de romp gemaakt worden, maar tegen een hoge prijs. Ik heb inmiddels het lijnenplan opgetekend waardoor de vorm van de REX tenminste behouden blijft voor de geschiedenis.
Bewerking van de beschouwing die oorspronkelijk verscheen in Amigoe, 2010; met dank aan Jack Schellekens voor de correctie.
RSS
Facebook
Twitter
