blog | werkgroep caraïbische letteren

Gedenksteen voor Anton de Kom onthuld: ‘Draagt bij aan erkenning’

In de Nieuwe Kerk in Amsterdam is een gedenksteen onthuld voor de Surinaams-Nederlandse schrijver, anti-koloniaal activist en verzetsman Anton de Kom. De steen komt in de kerkvloer te liggen tussen die van andere schrijvers als Hella Haasse, W.F. Hermans, P.C. Hooft, Multatuli en Isaäc da Costa.

Anton de Kom. Portret van Robert Bosari

door Jurjen Boekraad

Zijn familie, die de steen onthulde, noemt het een bijzonder en eervol moment dat bijdraagt aan de verdere erkenning van De Koms werk en gedachtengoed.

“Anton is een groot deel van zijn leven dwarsgezeten door de koloniale overheid, maar ook door de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog”, zei achterkleinzoon Vincent de Kom vanochtend op NPO Radio 4. “Toen heeft hij nauwelijks erkenning gekregen voor zijn werk en had hij een heel moeilijk leven. Er is zo lang gestreden voor eerherstel. Het is heel mooi dat dit nu gebeurt.”

Dat de steen vandaag is onthuld, is geen toeval. Morgen wordt gevierd dat Suriname in 1975 onafhankelijk werd. Bovendien is het in februari 125 jaar geleden dat De Kom werd geboren.

Anton de Kom werd in 1898 geboren in Paramaribo, in de toenmalige Nederlandse kolonie Suriname. In de jaren 20 kwam hij naar Nederland en werd hij politiek actief in allerlei linkse en communistische verbanden. Nadat hij begin jaren 30 met zijn gezin was teruggegaan naar Suriname, begon hij een adviesbureau voor arbeiders. De Nederlandse koloniale autoriteiten zagen hem al snel als gevaar en verbanden hem naar Nederland. In de Tweede Wereldoorlog sloot hij zich aan bij het verzet, maar hij werd in 1944 opgepakt. De Kom stierf kort voor de bevrijding in april 1945 in concentratiekamp Sandbostel.

Natasja Kensmil, schilder en winnaar van de prestigieuze Vermeer Prijs 2021 voor haar uitzonderlijke artistieke talent, ontwierp de steen. Daarop tekende ze onder meer haar weergave van het portret van De Kom door Piet Zwart zoals dat stond op de eerste uitgave van zijn levenswerk, Wij slaven van Suriname.

Ook het geboortehuis van De Kom staat op de steen. “De woning staat in de wijk Frimangron, waar vrijgekochte totslaafgemaakten een huis konden bouwen”, zegt Kensmil. “Het is ook de wijk waar hij korte tijd zijn adviesbureau had om naar de verhalen van de arbeiders te luisteren. Dat huis draagt die verhalen in zich. Daarom vond ik het mooi om het erin te verwerken.”

Kensmil noemt het belangrijk om zo dicht mogelijk bij de ideeën van Anton de Kom te komen. “Zijn strijdlust, vooral met de pen. Ik wilde blootleggen wat zijn boodschap is, vooral over ongelijkheid. Over systematische onderdrukking en scheve machtsverhoudingen. Daar ben ik ook in mijn eigen werk veel mee bezig.”

Daarnaast wilde ze de liefde voor Suriname verbeelden. Zo staan er verschillende Surinaamse gezichten op de steen en ook bomen en planten. Achterkleinzoon Vincent de Kom spreekt van “een ontzettend mooi ontwerp”.

Strijd tegen racisme

Er is de laatste jaren steeds meer aandacht voor het leven en werk van De Kom. Zo werd hij twee jaar geleden opgenomen in de Canon van Nederland, het overzicht van de vaderlandse geschiedenis. Hij vertegenwoordigt de strijd tegen racisme en kolonialisme.

Ook werd Wij slaven van Suriname heruitgegeven. Het is enerzijds een geschiedschrijving van Suriname als ook een felle aanklacht tegen racisme en uitbuiting.

on 24.11.2022 at 21:53
Tags:

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter