Gecreoliseerde Chinese namen uit Suriname (I)
door William L. Man A Hing
Het onderzoek naar de ontstaansgeschiedenis van het geslacht van Ho Meau Long geeft aanleiding een overzicht samen te stellen van de naamvoering bij andere Ho- en Jap-familie’s uit Suriname die in Nederland zijn gevestigd. (1)
Burelen van de Chinese vereniging Chung Fa Foei Kon met het Chung Fa Dagblad. Foto © Michiel van Kempen
Samengestelde namen op z’n Chinees
Geselecteerd zijn vormen van complete Chinese namen, d.i. clannaam met persoonlijke naam, die als achternaam of familienaam zijn gaan functioneren en die als zodanig evenzeer worden gevoerd in Nederland. (2)
Deze soort namen die tweeledig en drieledig kunnen zijn worden als karakteristiek beschouwd voor personen van Surinaamse origine aangezien ze in Suriname zijn ontstaan en er ook veelvuldig voorkomen.
Anders dan ontwikkelingen elders zijn in het geval van Suriname nagenoeg steeds alle naamelementen ongewijzigd gehandhaafd in de “nieuwe” familienaam.
Een uitgebreider beschrijving van de namen met toelichtende voorbeelden kan geraadpleegd worden in een eerdere bespreking die is verschenen in no. 2 van jaargang 11 van Wi Rutu onder de titel: “Surinaams-Chinese auteurs van proefschriften: kanttekeningen bij hun namen en achtergrond”.
Gegevens over de aanwezigheid van dragers van deze samengestelde namen en hun aantal in Nederland zijn ontleend aan de Nederlandse Familienamenbank.(3)
Daarnaast worden tevens vermeld namen van andere clanleden die in de collectie “Persoonskaarten 1939 – 1994” van het Stadsarchief van Amsterdam zijn aangetroffen. (4)
Het elektronisch bestand van de Organisatie Wie Was Wie classificeert meermalen de clannaam van de “stamnamen” afwisselend in de categorie Voornaam en Achternaam. Door deze onzorgvuldige werkwijze wordt onnodig verwarring geschapen bij onderzoek. (5)
Omzettingsperikelen en schrijfwijzen
Voor de transcriptie van namen uit het Mandarijn-Chinees als officiële taal (= Putonghua) zijn twee systemen gangbaar:
a. het Wade-Giles, een ouder systeem dat nog wordt toegepast in Taiwan (Republiek China), Hong Kong en Overzee, is gebaseerd op het Latijnse alfabet met een Engelse fonetiek, en
b. het Hanyu-pinyin, een nieuwer zelf ontwikkeld systeem door de Volksrepubliek China, dat gebaseerd is op het Latijnse alfabet met een aantal aanpassingen en een eigen klanksysteem; de spelling onder deze naam is het officiële transcriptiesysteem van de staat.
Aangezien de oudere Chinese namen in Suriname afkomstig zijn van verschillende dialecten, d.w.z. afwijkende Chinese talen, kunnen ze niet direct worden weergegeven met Chinese karakters. Soms kan de oorzaak daarvan een niet-herkenbare transcriptie zijn. De Chinese karakters waarmee de namen in deze bijdrage zijn overgezet zijn van de bekende traditionele soort zoals aangetroffen in publicaties. Voor namen worden bij voorkeur niet de nieuwe afgekorte versies toegepast. Bij gebrek aan brondocumenten kunnen deze (latere of achteraf) vertalingen niet meer getoetst worden.
Ingeval niet anders vermeld komen de namen, in Chinees en geromaniseerd, nog op de aangegeven wijzen voor in Suriname en zijn de vertalingen in het Chinees van de auteur. Het plaatsen van koppeltekens of van een kleine letter (onderkast) “a” tussen naamdelen is overigens niet bekend in de Chinese orthografie. De komma die functioneel wordt toegepast om de achternaam te (onder-)scheiden van de persoonlijke naam wordt eveneens gehanteerd voor Chinese namen waarbij het leesteken wordt geplaatst na de clannaam en voor de persoonlijke naam. Voor zover kan worden nagegaan is de bekende eenletternaam van Chinese arbeidscontractanten en veel latere immigranten bij aankomst in Suriname geregistreerd met een hoofdletter “A” tussen de clannaam en de gegeven naam. (6)
In Suriname wordt het standpunt gevolgd dat achternamen als vaststaand gelden zoals ze voor het eerst in een akte van de burgerlijke stand zijn opgenomen. (7) Inmiddels lijken verschillende geromaniseerde versies die zijn ontstaan van een en dezelfde Chinese naam een eigen leven te zijn gaan leiden.
[wordt vervolgd]
[Eerder verschenen in Wi Rutu no. 14/1 van juli 2014 en in
De West (Paramaribo) van 11 augustus 2014.]
RSS
Facebook
Twitter
L.S.
In het kander van een wetenschappelijk onderzoek naar de herkomst van Studenten van het Westelijk Halfrond aan Nederlandse Universiteiten (1652-1945) heb ik een aantal namen van studenten uit Suriname die vermoedelijk van Chineese afkomst zijn. Graag zou ik zoveel mogelijk nadere gegevens van deze studenten willen ontvangen. Het gaat om de volgende personen:
1. Joseph En Woei Ho A Sjoe, geb. 1906
2. ? Ho Meau Long, geb.1914
3. Cornelis Evert Lo-Sin-Sjoe, geb. 9 juli 1897
4. Egbertus Cornelis Ma-Ajong, geb. 2 dec. 1886
5. Etienne Emile Ma’Ajong, geb. 28 mei 1905
6. E.Th.O. Wong, geb. 1895
7. M.A.G. Wong-Lim-Hing, geb. 1902
8. Adolf Benjamin John Wong-Lun-Hing, geb. 24 feb. 1889.
Met vriendelijke groet
drs. S.R. Criens
Over 1 student weet ik iets meer: De in 1906 in Nickerie geboren Dr J Ho A Sjoe volgde de St Paulusschool. In 1923 slaagde hij voor het eerste natuurkundig gedeelte van het geneeskundig examen en in 1929 voor het praktisch heelkundig examen. In 1946 werd hij verkozen tot Statenlid en in die hoedanigheid maakte hij zich hard voor behoorlijke behandelkamers op de scholen en pleitte hij in 1947 voor een eigen U.L.O. school in Nickerie. In 1948 relativeert hij de aandacht voor filaria en wijst op het effect van andere ziekten (o.a. venerische ziekten en tuberculose). Hij juicht de bouw van volkswoningen toe. Eerder al maakte hij zich druk over de schijnbare willekeur bij de toewijzing van vrije woningen aan districtsambtenaren. Rond 1950 verblijft hij voor studie in Nederland, en hierna is hij nog jaren actief als geneesheer. Hij overleed in 1958 in Leiden.
Er is maar één wandelende encyclopedie als het gaat om Chinezen: William Man A Hing
Zijn mailadres: william.manahing@gmail.com