Fri Yeye: Bewustwordingscampagne in theatervorm
door Tascha Samuel
Paramaribo – Vele Afro-Surinamers geven aan het spreken over slavernij onnodig te vinden. “Allemaal veel te lang geleden, kijk vooruit!”, is één veel gehoorde opmerking. Uit gesprekken met jonge dertigplussers, blijkt het merendeel het een ‘ver van mijn bed show’te vinden.
Maar wie het theaterstuk Fri Yeye heeft meegemaakt zal op zijn minst op de ‘prakseri bangi’ worden geplaatst. Want volgens Celestine Raalte, schrijfster en zelf actrice in dit stuk, gaat het niet om treuren, haat en gewoon stilstaan bij het verleden. “Haat, wat is dat? Ik heb met deze twee handen witte baby’s gewassen. Voor ze gezongen zoals ik voor mijn eigen kinderen zong”, stelt het personage van Raalte.
Niets van slavernij
In de opvoering wordt oma door haar dochter Bernadetta – voortreffelijk neergezet door Marianne Cornet – vooral gezien als die oude vrouw die vastzit in het verleden. Die gauw haar medicijnen moet slikken tegen haar schizofrenie. “Oma heb je je medicijnen al gedronken. Je maakt me gewoon depressief met al die verhalen.” Bernadetta, met haar blanke vriend Piet, wil vooral niets weten van de slavernij. Zij schaamt zich er onbewust voor. Het is de kleindochter die door heeft dat oma ‘begeesterd en in trance’ vertelt over het verre, zeer verre verleden. Want in tegenstelling tot Bernadetta wil kleine Hillegonda wel meer weten over haar roots. Iets waar Bernadetta niet zo blij mee is. “Ja, ik ben trots op mijn voorouders dat ze slaven waren. Ik wil er alles van weten.” Sade Rozenblad zet het personage van Hillegonda op een uitstekende volwassen manier neer.
Geschiedenisles
Oma haalt wrede herinneringen op. Herinneringen van vernedering, verkrachtingen en wrede afstraffingen. Hoe haar geliefde Nicodemus moest toezien hoe zij het product van de verkrachting, een ‘tweebloedige’ baby, de borst moest geven. Hoe hij werd uitgehuurd aan andere plantages en niet kon genieten van zijn vrouw. Hoe hij na zijn vluchtpoging werd gevangen ‘als een dier’ en gegeseld ‘tot zijn rug aan flarden hing’. “Ik kon de schaamte en pijn in zijn ogen zien.” Een geschiedenisles over het gezonken slavenschip Leusden werd ook gegeven. Over hoe de 650 slaven de dood vonden – het ruim waarin zij waren opgesloten werd niet geopend toen de bemanning het schip verliet. “Uit angst, angst voor de zwarte kracht, hebben ze hen laten sterven.”
Oma is een scherpgebekte vrouw die vooral niet wil dat men al die mensen vergeet. Dat de slaven geen nummers zijn. “Ik ken hun namen niet. Al die mensen die overboord zijn gegooid, omdat zij te ziek waren om door te gaan. Zij die verkozen liever te springen dan slaaf te worden.” Ook het onrecht aan Louis Doedel gedaan kwam aan de orde. Er wordt ook gezongen. De geoefende powerhouse Cornett, in combinatie met de jeugdige Rozenblad, blijkt het publiek bijzonder te bekoren.
Vergeving
Na de vele verhalen te hebben aangehoord laat Bernadetta haar antipathie los en vraagt daar vergeving om. Wellicht een sentiment dat velen zal overvallen na Fri Yeye te hebben gezien. Het stuk is wellicht onbewust een bewustwordingscampange in theatervorm. De oproepen van oma aan de zwarte mens om zich in te zetten, na te denken, door te duwen, meer te willen en vooral meer samen te werken, zijn indringend oprecht. Een staande ovatie bleef dan ook niet uit. Regisseur Tolin Alexander was zeer tevreden en glom van trots.
[uit de Ware Tijd, 27/05/2013]
RSS
Facebook
Twitter
