Frank Martinus Arion: Zwart bewustzijn en Nederlandse arrogantie
door Mineke de Vries
Frank Martinus Arion wordt gezien als één van de belangrijkste Caribische Nederlandstalige auteurs. Hij wordt vaak in één adem genoemd met Cola Debrot, Tip Marugg en Boeli van Leeuwen, maar onderscheidt zich door het feit dat hij van de vier de enige ‘zwarte’ schrijver is. En waar de anderen uit welgestelde witte families kwamen, groeide hij op in een zwarte achterstandswijk. Zijn uitgangspositie is daarom daadwerkelijk anders.
Hij werd vooral bekend met zijn roman Dubbelspel uit 1973, die in 2006 werd gekozen voor de eerste editie van de campagne Nederland Leest: bibliotheken deelden het boek gratis uit en in heel Nederland waren in bibliotheken Caribische feesten en lezingen.
Jeugd
Behalve de armoede was er nog meer aan de hand in zijn jeugd. Om zijn werk goed te kunnen begrijpen is het belangrijk daarin inzicht te krijgen. Frank Efraim Martinus verloor toen hij drie was zijn moeder en broertje. Zijn vader verdween uit beeld en Frank werd afwisselend ondergebracht bij oma’s en tantes. Toen hij naar school moest, werd hij naar de armenschool gestuurd, waar kinderen geen schoenen hadden (het is een belangrijk thema in Dubbelspel). De Nederlandse witte Fraters van Tilburg verzorgden het onderwijs aan jongens op Curaçao. Ze zetten de leerlingen op kleur in de klas: de zwartsten achteraan. Verwijzingen naar de fraters komen in Frank Martinus’ latere romans steeds weer terug. Frank kon goed leren en de fraters gaven hem de kans naar de elitaire witte HBS (vergelijkbaar met VWO) te gaan. Daar deed hij zijn best zo wit mogelijk te zijn in zowel taal als gedrag. Vanaf zijn negende woonde hij weer bij zijn vader en een nieuwe stiefmoeder. Zijn vader stond op de barricaden voor zwart bewustzijn, gelijke rechten en sloot zich aan bij de nationalistische volkspartij en schold op de witten. Frank leefde in twee werelden. Behalve de armoede, waarvoor hij zich erg schaamde, was er de eenzaamheid. Hij was overal de outsider en vluchtte in lezen en schrijven. In het schoolblad profileerde hij zich als dichter en schreef treurige sonnetten over zijn eenzaamheid.
Omdat hij goed was in taal, kreeg hij een beurs om Nederlands te studeren, met de bedoeling dat hij later zou gaan lesgeven op zijn eiland.
Lees hier verder op literatuurgeschiedenis.org, 29 augustus 2024
RSS
Facebook
Twitter
