blog | werkgroep caraïbische letteren

Eugène Chateau (1926-2019) herdacht door Aspha Bijnaar en Leo Balai

Afscheidsredes voor Eugène Chateau, aula begraafplaats De Nieuwe Ooster, Amsterdam, 18 maart 2019

door Aspha Bijnaar

Je kwam in mijn leven in 2003. Ik had net mijn proefschrift Kasmoni. Een spaartraditie in Suriname en Nederland, verdedigd aan de Universiteit van Amsterdam en ik toerde door het land met lezingen. Een van mijn lezingen hield ik voor de leden van de Vereniging Ons Suriname, waar Eugène Chateau al jaren actief was. Na de lezing bleef je lang met me praten. Je had nog zoveel interessante vragen over mijn onderzoek en mijn overige whereabouts.

Het zou het begin worden van een lange mooie vriendschap, kenmerkend: animerende gesprekken, die alle kanten op konden, met veel humor, warmte en personal attention. Afspraken met jou ‘moesten’ altijd plaatsvinden in een gezellig café of restaurant met een zekere ambiance, ronde wijnen en verrassende gerechten.

Eugène je bent voor mij: respect, liefde aandacht, hoffelijkheid, gezelligheid, zelfspot.

Ondanks dat je nauwelijks meer Suriname had bezocht, koesterde je een sterke voorliefde voor Suriname, Surinamica of de Surinamistiek in de breedste zin van het woord. Je was daarbij tot het einde toe nieuwsgierig naar en enthousiast over jong talent en nieuwe ontwikkelingen uit de wereld van literatuur, kunst, wetenschap, erfgoed en zo meer.

De zaterdag voor je overlijden had je ontboden bij je te komen: Leo Balai, Susan Legêne en mij persoon Aspha Bijnaar. In de huiskamer van het ziekenhuis, tafeltje bij het raam, waardoor heen een bleek maar lekker zonnetje, er is koffie met appeltaart.
Wij: Hoe gaat het met Eugène?
Hij: Ik heb zo lekker gedroomd jongens, het was kermis, ik was in Suriname, heerlijk genoten.

Een brede glimlach op je gezicht, wij glimlachten minzaam mee. We hebben iets langer dan twee uur ouderwets gezellig gepraat en gelachen, maar daarna is je droom over kermis mij bijgebleven.

Hoe moeilijk sommige momenten in jou leven ook zijn geweest, weet ik dat je erop terugkijkt als was je op een Kermis waar het draait om gezelschap, volop genieten en alle remmen even los laten gaan…..

De laatste rem heb je losgelaten, Eugene om volop te genieten in het hiernamaals dat, me dunkt, ook een soort kermis is.

Hope to see you again, next life time.

Eugène Chateau met Aspha Bijnaar en Aspha’s dochter Silver-Linn.

 

door Leo Balai

Ik weet niet wanneer ik Eugene heb leren kennen. Het lijkt wel alsof hij er altijd geweest is. Twee herinneringen wil ik met u delen.
Wij hadden een lunchclubje: 4 personen: Eddy Campbell, Henk Hendriks, Eugène en ik. Lunchen bij EYE aan de overkant van het Centraal Station. Hoe het is ontstaan weet ik niet, maar ongetwijfeld een initiatief van Eugène. Hij was een organisator, een regisseur, een soort regelneef. Het was altijd leuk, ongedwongen en gezellig. Wel werden de gesprekken gedomineerd door het thema Ons Suriname. Het kon overal over gaan, want de vrije geest van Eugene liet alles toe, maar steeds kwamen we weer op de (in zijn ogen) ingezakte club aan de Zeeburgerdijk.
De lunchafspraken vonden volledig plaats rondom zijn persoon. Als hij het niet aandurfde door klimatologische omstandigheden, ging het gewoon niet door. Citaat (mail 16 januari 2018):

Beste vrienden, het laatste wat ik wil is een spelbreker te zijn. Maar… KNMI verwacht Donderdag zware storm en ook nog harde windstoten. De staat van mijn onderstel is hierop niet meer berekend, en ik ben bang om onderuit en omver geblazen te worden. Ik wil daarom vragen de afspraak van Donderdag te verzetten.

Als Eugene een verhaal wilde vertellen, begon hij niet zomaar. Hij zocht eerst het kader. Dat duurde soms even. Eigenlijk was hij een schrijver. Hopelijk zijn we ook als luisteraar geduldig genoeg geweest.

Wij, de lunchclub, zullen zijn aandacht missen, de gesprekken die overal over konden gaan, zijn zoeken naar woorden, het graven in z’n geheugen, zijn humor.

Op vrijdag 1 maart bericht van Annelou: Hallo Leo, Eugène had een speciaal verzoek. Of jij binnenkort met Aspha en Susan langs wilde komen. Blijkbaar zit iets hem heel erg hoog, want op dit moment zijn jullie eigenlijk de eerste die hij wil zien.
Wij waren er op zaterdag 2 maart: Susan Legêne, Aspha Bijnaar en ik. Samen met Annelou. Wij hebben bijna 2 uur met hem gesproken; een heel bijzonder afscheidsgesprek. Hij nam vrijwel expliciet en moedig afscheid, hij vond het jammer dat hij nu niet zou weten hoe de geschiedenis verder zou gaan, omdat die zo interessant is. Wij hebben nog samen met Annelou en hem gesproken over het vieren van zijn verjaardag: 23 maart in het Amsterdamse Bos. Dat heeft niet zo mogen zijn.
Tijdens het gesprek werd duidelijk waarom wij 3en waren uitgenodigd door deze fantastische regisseur/ regelneef. Belangrijk thema tijdens ons gesprek: De Surinaamse zaak!! Wij moesten beloven dat er een boek komt over de geschiedenis van Surinamers in Amsterdam. Susan vroeg nog: En als je er niet meer bent ga je je er toch mee bemoeien. Zoals gewoonlijk een sympathieke glimlach. Maar wij wisten toen dat het boek geschreven moet worden.
Dat betekent dat de laatste woorden over en gedachten aan Eugène Chateau niet voorbij zijn. Binnen een paar jaar zal het boek er zijn. Ik heb hier een paar mensen zien lopen die zullen meeschrijven aan het boek; ze weten het alleen nog niet.

Vaarwel Eugène. Waka bun.

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter