blog | werkgroep caraïbische letteren

Ernesto Enrique Rosenstand (1931-2016) – Un monumento den literatura Arubiano

pa Quito Nicolaas

Ernesto Enrique Rosenstand a nace dia 4 di maart 1931 na Santa Martha (Colombia) y a emigra pa Aruba na 1942 durante e Segundo Guera Mundial. Hunto cu su mayornan nan a bin biba den e caya Laurens Costerstraat di e bario di Companashi, net pazuid di e veld di RCA. Como hoben di 10 aña Ernesto a sa di asimila cu e hobennan di su edad y siña e papiamento. Rosenstand su carera literario a cuminsa den decada di añanan ’50, ora cu e tabata scirbi storianan pa mucha y esakinan tabata ser transmiti den e programa ‘Ora Infantil’ di Radio Kelkboom. No a tarda mucho cu Rosenstand a debuta como escritor den e bida literario limita cu tabata existi e tempo ei na Aruba. Limita den e sentido cu ta un pipita di autor ta tin, kende tabata publica nan obranan. Asina su prome obra literario Cuentanan Rubiano (1961) a mira luz y dunando balor na e idioma Papiamento.

Ernesto Rosenstand2

Ernesto Rosenstand

 

Literatura y Identidad
Durante añanan ’60 Rosenstand a duna un impulso na obranan literario na Papiamento, publicando dos volumen di storia cortico, titula: Nos ta topa na park (1963) y despues Cuentanan pa un y tur (1965). Den e decada di añanan ’60 nos por observa tambe e entrada di Hubert Booi y Henry Habibe den e campo literario cu obranan na papiamento. Cu binimento na aña 1968 di e revista cultural Watapana (1968-1972) na Hulanda, dirigi pa Henry Habibe, Ramon Todd Dandaré y Pedro Velásquez, nos por observa un cambio di direccion cerca Ernesto Rosenstand. Den e periodo aki el a cuminsa publica algun di su obranan literario den e revista Watapana cu un circulacion bou di studiantenan Arubiano y Antiyano na Hulanda. Rosenstand su poesianan no ta locual ta ser yama ‘poesia comprometi’, sino mas bien ta poesia cu ta trata e relacion entre muhe y homber, e lasonan amoroso of e bida cotidiano. Den añanan ’70 por mira diferente poetanan nobo, manera e.o.: Frank Booi, Nydia Ecury, Mario Dijkhoff, Emilio Lopez, Tikoli y hasta Federico Oduber, kendenan tur a bay ta publicando den Papiamento. Remarcabel ta cu den su cuentanan cortico bo ta topa titulonan manera: Kibaima, Guadirikiri, Macuarima y Bucuti. Nombernan di bario of sitio cu tabata ser uza pa e personahenan den e storia y pa sirbi como un fuente di identificacion entre e lector y su vecindario.

Teatro
Pareu cu su encargo den añanan ’50 di scirbi storia pa radio, Ernesto a aporta na inicio di e bida teatral na Aruba. Den añanan ’70 nos ta observa un otro cambio di orientacion di e autor: di storia/poesia – obranan teatral den teatro. Den esaki Ernesto Rosenstand man’e un visionario a ripara cu mester traha na e pilarnan di e comunidad nobo y pa medio di teatro. Aplicando e metodonan di e asina yama Teatro di e Oprimido di Augusto Boal, Ernesto Rosenstad a scirbi y produci tres obra teatral Macuarima (1971), Wadirikiri (1975) y Kiko ta di nos (1982). Cu e obranan aki e kier pone un spiel dilanti e comunidad y pa cada ken puntra nan mes: Ken nos ta, unda nos ta para actualmente y ki rumbo nos ke scohe pa cana ariba? No solamente el a uza nombernan di sitionan conoci – esta Macuarima y e grot di Guadirikiri, cu e publico por identifica nan mes cu ne, pero cu e tercer obra a opta pa e individuo examina su consenchi.

 

Rosenstand Shinishi

Linguismo
Ultimo añanan y sigur desde 2007 despues di a saca e dos novelitanan pa hobennan, E soño di Wawa (2006) y Wawa den mondi (2007), por constata cu e produccion-literario di Rosenstand a disminui considerablemente. Bunita por considera e initiativa ora cu a dicidi di publica e Antologia ‘Shinishi di olvido’ (2006), cu ta inclui mayoria di e obranan di Ernesto Rosenstand. Cu su buki Refrescando nos Papiamento (2013) Ernesto Rosenstand a duna su aporte riba tereno di linguismo, door di trata e erornan den uzo di nos idioma. E mesun cos nos por agrega pa e buki ‘Nos Cultura’ (2014) cu ta contene un compilacion di su rubrica cu el a publica durante 2006-2010 den e corant Bon Dia Aruba, cual ultimo ariba iniciativa di Nilda Koolman a mira luz di dia. Sin duda Ernesto Rosenstand a merece – pa su multiple publicacionnan y contribucion riba diferente tereno – un luga prominente den e historia di literatura di Aruba.

11-8-2016

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter