Eredoctoraat voor Jadnanansing rond ‘grondzaken’
door René Gompers
Oud-notaris Carlo Jadnanansing heeft woensdag in de Centrumkerk een eredoctoraat ontvangen. Hij heeft in zijn rede aangetoond op welke acht manieren de Staat gronden kan terugnemen. Het meest opmerkelijke is het Domeindecreet van 1981. Hierbij speelt de president een centrale rol in het terugnemen van onbeheerde en verlaten gronden, kost het de Staat niets (geen schadeloosstellingen) en kan het proces al in 11 maanden afgerond zijn. Het is echter nog nooit toegepast.
De jurist Carlo Jadnanansing tijdens zijn presentatie woensdagavond in de Centrumkerk. Hij heeft een eredoctoraat ontvangen. (Foto: René Gompers)
Jadnanansing is voor zijn uitzonderlijke prestaties op het gebied van ‘Private Law’ het eredoctoraat toegekend door de Anton de Kom Universiteit van Suriname. Hij heeft een honderdtal publicaties op zijn naam staan. Op deze manier probeert hij onder andere het juridische begrijpelijker te maken voor het grotere publiek. Jadnanansing heeft ook naam gemaakt in cultuur en kunst. Zijn recensies over films, theaterstukken en boeken, vooral juridische werken, getuigen van diepe inzichten en kennis van zaken, zoals menig spreker aanhaalt tijdens de ceremonie.
Op geestige wijze heeft de gepromoveerde zijn rede ‘Terugkeer in de boezem van de Staat’ aan een goed opgekomen publiek gepresenteerd. De belangrijkste reden voor de Staat om gronden terug te nemen is het ‘algemeen belang’, geeft Jadnanansing aan. Daar vallen sociale woningbouw, het aanleggen van wegen, bruggen en andere infrastructurele werken onder. De manieren waarop de Staat grond terug kan nemen, of aan grond kan komen, zijn geregeld via: een procedure omschreven in het Burgerlijk Wetboek bij Onbeheerde Nalatenschappen, de Onteigeningswet van 1904, de Wet Onteigening Stedenbouwkundige Ontwikkeling en Woningvoorziening van 1948 (OSOW), het Domeindecreet van 1981, Nadering en Naasting bij Allodiale Eigendom en Erfelijk Bezit, Vervallenverklaring, Aankoop of Ruiling van particuliere gronden en via Verjaring.
Verschillende opties
Bij de Onteigeningswet kan de overheid iemand van zijn grond onteigenen ten behoeve van ‘een werk van algemeen nut’. De belanghebbende wordt hierbij vooraf gecompenseerd. Tussen 1904 en 1995 is de wet 19 keer toegepast. Meest bekend geval van onteigening is bij de Brokopondo Overeenkomst. Na 1995 is de wet niet meer toegepast, heeft de jurist in zijn onderzoek ontdekt. De OSOW biedt een eenvoudiger procedure voor onteigening. Het is toepasbaar voor bijvoorbeeld woningbouwprojecten of infrastructurele werken. De belanghebbende krijgt niet vooraf een schadeloosstelling.
Bij nadering en naasting bij allodiale Eigendom en Erfelijk Bezit, heeft de Staat het recht om in algemeen belang de eigenaar van een stuk grond te benaderen. De eigenaar wordt gecompenseerd. Dit is gebeurd in de gevallen Rahemalbuiten in 1997 en plantage Jagtlust in 2009, deelt de onderzoeker mee. Bij ‘naasting’ heeft de overheid het recht om een reeds gesloten koop over te nemen tegen betaling van de koopsom. (naasting: de overheid gaat letterlijk naast een koper staan). Maar dit komt weinig voor in de praktijk. De procedure ‘Aankoop en Ruiling’ komt ook niet veel voor. Aankopen kost de Staat heel veel geld, bij ruilen kost het terreinen.
De procedure omschreven in het Burgerlijk Wetboek bij Onbeheerde Nalatenschappen neemt tientallen jaren in beslag. Als niemand zich heeft aanmeldt na drie jaar, na het openvallen van de nalatenschap en na inbezitstelling, wordt de Staat (via verjaring) dertig jaar daarna eigenaar van de nalatenschap. Dit wordt wel toegepast maar is erg omslachtig, deelt de oud-notaris mee.
De procedure Vervallenverklaring komt wel veel voor. Hierbij komt het recht op Erfpacht en Grondhuur te vervallen. Het recht op erfpacht vervalt als men niet, of onbehoorlijk voldoet aan de voorwaarden, of als men de canon (de huur) drie jaren achtereen niet heeft betaald. Er vindt hierbij geen vergoeding plaats. Ook niet wanneer het erfpachttermijn afgelopen is. “Een gemakkelijke manier voor de overheid om aan de grond te komen,” merkt de jurist op. “Wanneer de termijn is afgelopen, mag u de Staat groeten en wat u gebouwd en geplant heeft, mag u meenemen. U hebt geen recht op enige vergoeding,” benadrukt Jadnanansing. Bij Erfpacht is de overheid niet verplicht de termijnen te verlengen vooral als in ‘algemeen belang’ de erfpacht vervallen verklaard wordt. De erfpachter heeft in dit geval wel recht op een vergoeding deelt de jurist mee.
Voor Grondhuur gelden er andere regels. De grondhuurder heeft wel recht op een schadeloosstelling, behalve als hij zich niet aan de regels heeft gehouden. Daarnaast heeft hij wel recht om verlenging van de grondhuur te vragen. Als hij het niet krijgt maakt hij aanspraak op een vergoeding ter waarde van alles wat hij heeft neergezet op het terrein. “U begrijpt dat de Staat dat niet zal doen, om de grondhuurder uit te betalen, de staatsmiddelen laten het niet toe dus zal er daarvoor niet gekozen worden,” merkt de juris op. Het recht van grondhuur kan ook vervallen als bijvoorbeeld de grondhuurder is overleden, of bij een echtscheiding, scheiding van tafel en bed. De overheid hoeft niets te betalen als er binnen 18 maanden niet is aangewezen wie de grondhuur overneemt.
Eenvoudige procedure niet toegepast
Jadnanansing stelt dat het Domeindecreet van 1981 een van de eenvoudigste procedures is voor de overheid om grond terug te krijgen. De president is bevoegd bij resolutie te verklaren dat “er een vermoeden bestaat dat op enig stuk grond, anderen het recht van eigendom noch enig ander zakelijk recht bezitten,” en dat “de grond mitsdien deel uitmaakt van het vrij domein van de Staat.” Het Decreet maakt mogelijk dat de gronden binnen elf maanden weer aan de Staat behoren. Er wordt geen schadevergoeding betaalt. Tenzij iemand zes maanden na de overschrijving een ‘gerechtvaardigd verzet’ begint en wint.
“Het is merkwaardig dat deze wet die zo een eenvoudige procedure geeft om onbeheerde gronden terug te brengen, nooit is toegepast,” merkt Jadnanansing op. “Goed bericht is wel, en dat staat los van alle politieke partijen, dat de president in zijn laatste rede heeft gezegd dat hij het Domeindecreet operationeel zal maken. Er is al een commissie benoemd. Ik denk dat het een hele goede zaak is om het Domeindecreet uit te voeren. Want al die verlaten plantages liggen gewoon daar. Er gebeurt niks mee. En vaak zijn het mensen die in het buitenland wonen, eeuwen geleden vertrokken zijn. Er gebeurt helemaal niks.”
[van Starnieuws, 11 april 2019]
RSS
Facebook
Twitter
