Elly Purperhart leeft voort
Presentatie ter herdenking van Elly Purperhart, Vereniging Ons Suriname, 17 maart 2019
door Maritha Kitaman
Elly Purperhart is Suriname’s eerste vrouwelijke winti duman. Een duman is een spiritueel genezer, iemand die in staat is om met behulp van winti’s problemen vast te stellen en op te lossen. Elly was echter niet zomaar een duman. Ze heeft zich jarenlang ingezet om meer kennis over en begrip voor de wintireligie te kweken. Een religie van de tot slaaf gemaakten, die na de afschaffing van de slavernij in 1876 bij wet verboden was. Het heeft bijna honderd jaar geduurd voor het verbod op winti werd afgeschaft. Nog steeds zijn er vele inspanningen noodzakelijk om de winti erkend en geaccepteerd te krijgen.
Maritha Kitaman tijdens haar herdenking van Elly Puperhart, Vereniging On Suriname, 17 maart 2019. Foto © Michiel van Kempen
Dat Elly met haar switi watra een essentiële bijdrage heeft geleverd voor de acceptatie van het Afro-Surinaams cultureel erfgoed, in het bijzonder de winti, blijkt uit de positieve respons van duizenden mensen van verschillende komaf die zich jaarlijks verzamelden op het Onafhankelijkheidsplein in Suriname voor dit rituele kruidenbad. Deze rituele wasi dient om het nieuwe jaar rein in te gaan. Deze bijzondere verbindende traditie kan in de toekomst worden voorgezet, omdat Elly haar kennis met anderen heeft gedeeld en het stokje nog voor haar overlijden heeft overgedragen.
De switi watra is slechts een onderdeel van wat Elly heeft bijgedragen aan de bewustwording over en het behoud van het Afro-Surinaamse cultureel erfgoed. Kennis over de winti en de vorming van de eigen Afro-Surinaamse identiteit gingen hand en hand bij haar. Haar woorden in een interview met Raoul de Jong in het NRC Handelsblad waren dan ook: “Er is nooit een moment van bezinning geweest. Nederlanders weten niet hoe ze kregen wat ze kregen. En Surinamers schamen zich voor hun eigen kracht. Mensen die hun geschiedenis niet kennen, kennen zichzelf niet.”
Elly Purperhart in gesprek met Clifton Braam, 2015
De grootste verdienste van Elly is gelegen in haar rol als traditionele genezer. Zij heeft zich namelijk jaren ingezet om vele mensen in geestelijke nood te helpen. Belangrijk hierbij is dat ze mensen leerde zichzelf te helpen, zodat ze niet afhankelijk van haar werden. Genezing is slechts mogelijk als je als mens naar jezelf durft te kijken en daarbij durft te veranderen. Je hebt het als mens dus zelf in de hand. Deze werkwijze zorgde dat Elly werd beschouwd en gerespecteerd als een integere traditionele genezer in Suriname en in het buitenland.
Naast individuele personen, werd Elly ook beschouwd als de aangewezen persoon om plekken met een beladen geschiedenis spiritueel te reinigen. Zo voerde ze bijvoorbeeld rituelen uit om de honderden Afrikaanse gevangenen van het slavenschip Leusden zielenrust te bieden.
Elly sloot zich in 1968 aan bij NAKS, de grootste organisatie gericht op de beleving, vastlegging en bevordering van de Afro-Surinaamse cultuur. Wie aan Elly denkt, weet dat ze naast haar spirituele activiteiten ook een artistieke duizendpoot was. Ze maakte furore als dichteres, actrice en toneelschrijfster. Die nalatenschap is er, soms zelfs nog handgeschreven of met een oude typemachine vastgelegd. Haar werken bestaan uit ruim 120 liederen, 30 gedichten – waarvan enkele gebundeld – en 7 toneelstukken. Alle gericht op het vinden van innerlijke kracht en identiteit, de emancipatie van de vrouw, vrijheid en spiritualiteit, maar ook gewoon de dingen van de dag. Altijd met een boodschap. Elly leeft voort.
Romeo Grot, begeleid door koraspeler Victor Sams, droeg gedichten van Elly Purperhart voor, 17 maart 2019. Foto © Michiel van Kempen
Het verhaal van Elly moest vastgelegd worden, daarom besloot NAKS in 2015 een boek over haar leven en werk uit te brengen. NAKS benaderde Chandra van Binnendijk voor het schrijven van het boek. Een boek dat Elly’s belangrijke bijdrage aan de Afro-Surinaamse cultuur beschrijft waarbij bewustwording over de afkomst, de cultuur en de wintireligie centraal staan. Een boek van erkenning, herkenning en begrip.
Wij zijn dankbaar voor wat Elly ons gegeven heeft en dat zij vandaag te midden van andere tijdgenoten, die eveneens van onschatbare waarde voor ons Suriname zijn, herdacht mag worden.
Maritha Kitaman is voorzitter van NAKS Nederland
Romeo Grot. Foto © Michiel van Kempen
Koraspeler Victor Sams (Sint Eustatius). Foto © Michiel van Kempen
.
RSS
Facebook
Twitter
Mooi artikel. Ik heb een keer samen met Elly Purperhart op het podium gestaan. Was in een toneelstuk ter viering van Keti Koti in Naks. Moet zijn geweest in 1985 of 1986. Was een prachtige ervaring. De eerste keer dat ik toneel mocht spelen.
Mooi verwoord Maritha Kitaman.