Eenheid in verscheidenheid werkbaar of staatspropaganda?
door Rolf van der Marck
Minister Moestadja van Binnenlandse Zaken heeft vandaag voor de voltallige vergadering van de ACP/EU-meeting een lezing gehouden met als titel “Eenheid in verscheidenheid, de harmonische, plurale Surinaamse samenleving”. Met de als een ‘leermoment’ op de agenda geplaatste lezing heeft Moestadja, van huis uit antropoloog, de stelling ontkracht dat multiculturele samenlevingen een harmonische samenleving onmogelijk maken, waarmee hij indruk heeft gemaakt op de verzamelde ACP/EU-parlementariërs, zo willen de media ons laten geloven.
Eenheid
Nu krijg ik altijd jeuk zodra die term ‘eenheid in verscheidenheid’ wordt gebruikt, want het is altijd bedoeld om iets samen te binden dat niet of nauwelijks samen te binden valt, het is in de meeste gevallen een excuus voor iets dat niet samengaat of niet wil samen- gaan, het moeizaam goedpraten van een onverhoopte mislukking, of iets dergelijks. In ieder geval de EU-parlementariërs zouden zich dat bewust moeten zijn, want de Europese Unie heeft als motto “In varietate concordia”, waarvan de officiële Nederlandse verklaring luidt: “In verscheidenheid verenigd”. Op het Nederlandstalige gedeelte van EU-website staat dat het motto aangeeft “dat de Europese eenwording een proces is van werken aan vrede en welvaart, dat gevoed wordt door de vele verschillende culturen, talen en tradities van Europa.”
Malcolm X
Toevallig is het vandaag 45 jaar geleden dat El-Hajj Malik El-Shabazz, beter bekend als Malcolm X, werd doodgeschoten in New York. Malcolm X wordt nu herinnerd als held, als Afro-Amerikaans leider en mensenrechtenactivist, vergeten is dat hij aanvankelijk zijn Islamitische broeders en zusters opriep tot gewapend verzet tegen de blanke onderdrukker. Maar na zijn bedevaart naar Mekka was hij bekeerd en was zijn boodschap er een van solidariteit tussen mensen met verschillende huidskleuren en culturele achtergronden. Wat hij in Mekka had gezien had hem voorgoed veranderd, hij besefte dat de Islam niet een religie is van uitsluiting maar van “eenheid in verscheidenheid”, maar hem werd niet meer vergund deze boodschap vreedzaam uit te dragen.
Rig Veda
De term ‘eenheid in verscheidenheid’ is in Suriname overigens al lang bekend en gebruikt, geïmporteerd als het uit de Rig Vedaafkomstig oud Indiaas begrip na de Tweede Wereldoorlog is door de toenmalige ideoloog van de Verenigde Hindostaanse Partij, Jnan Hansdev Adhin, en gebruikt door de Hindostaanse politiek als uitgangspunt voor samenwerking met andere bevolkingsgroepen, echter met nadrukkelijk behoud van de eigen Hindostaanse identiteit. Adhin was voorvechter voor een cultuursynthese waarbij verschillende tradities en godsdiensten naast elkaar bestaan, echter geschraagd door een diepere eenheid. Hij zag geen heil in de uniformiteit van godsdienst en cultuur maar in de culturele verscheidenheid: “Laat elke groep haar taal behouden en tot ontwikkeling brengen, waarbij als eenheidstaal het Nederlands fungeert”, aldus Adhin. Onnodig te zeggen dat deze visie met name door de Creoolse ‘counterpart’ van de VHP werd veroordeeld als zijnde niet nationalistisch.
Terug naar de leerstof van Moestadja. Deze herinnerde zijn gehoor eraan aan dat weinig plurale samenlevingen zich kenmerken door etnische conflicten. In het nieuws worden juist de zeldzame gevallen van soms extreme etnische botsingen uitvergroot. “Wat vaak niet wordt gemeld is dat er dikwijls sprake is van economische, politieke en historische belangen die samenvallen met de etnische groepen”, zegt Moestadja. Volgens hem ontstaat daardoor de indruk dat etnische pluraliteit een probleem is. “Wij in Suriname hebben die ervaring niet. De doden die wij in de Surinaamse politieke geschiedenis hebben te betreuren, zijn gevallen tijdens stakingen, betogingen, en militair optreden. In geen enkel geval was er sprake van etnische onlusten. Dat geldt ook voor spanningen op terreinen als religie en taal. Suriname is niet alleen een beknopte uitgave van de wereld, maar ook, zoals een andere auteur dat formuleerde, een ‘raciaal paradijs’.”
 |
| Jnan Hansdev Adhin |
Welke auteur Moestadja hier bedoelde, weet ik niet, maar ook bij het begrip ‘raciaal paradijs’ krijg ik altijd spontaan jeuk. Moestadja heeft slechts half gelijk waar hij zegt dat etnische botsingen plaats- vinden als gevolg van “economische, politieke en historische belangen die samenvallen met de etnische groepen”. Nee, niets toevallig samenvallen, die vormen toevallig het lont in de licht ontvlambare etnische tegenstellingen. Steeds meer krijg ik de indruk, en de leerstof van Moestadja bevestigt mij hierin, dat we hier te maken hebben met staatspropaganda. Omdat het oeroude, van de kolonisator gretig overgenomen en nog altijd volop gepraktiseerde systeem van patronage hoogtij viert bij etnische verscheidenheid, omdat de politiek weigert om dit verwerpelijke systeem los te laten, en evenzeer omdat bijvoorbeeld het Hindostaanse bevolkingsdeel – geheel volgens Adhin – strikt vasthoudt aan de eigen identiteit, moeten wij onze samenleving aanprijzen als een raciaal paradijs. Ik weiger in die opvatting mee te gaan.
Wat Moestadja heeft gepresenteerd is een schaamlap voor de bittere realiteit dat Suriname na 37 jaar onafhankelijkheid nog niet eens een begin heeft gemaakt met het vormen van een natie, en dit begin zal er ook niet komen vooraleer het begrip ‘eenheid in verscheidenheid’ bij het groot vuil is gezet.
RSS
Facebook
Twitter
