Een monument met slavernijbeelden – Leren van geschiedenis 65
door Hilde Neus
Een tijd geleden is er een ontwerp voor een nationaal slavernijmonument gekozen, ter geplande uitvoering in het district Para. De ontwerpwedstrijd was op initiatief van de NCS (Nationale Commissie Slavernijverleden), en van de acht inzendingen werden er van vijf een maquette gemaakt, deze zijn beoordeeld. Het monument is op 1 juli 2023 onthuld. De ontwerpers van het winnende ontwerp zijn Marianne Hiralal, Johnny Belfor, George Struikelblok en het echtpaar Hans en Truus van Coevorden-Simons.
De constructie bestaat uit een driehoek als basisblok, waarin een slavernijmuseum zal worden gehuisvest. Daarbovenop staan drie pijlers, als symbool voor de Nederlanders als onderdrukkers en de tot slaaf gemaakte Afrikanen, respectievelijk in grijze en bruine driehoekige vormen uitgebeeld. De felrode metalen staaf die door de grijze steekt, is een verbeelding van het succesvolle verzet van de onderdrukten. Aan de muren van de driehoekige basis, waarop het monument komt te staan, is de geschiedenis van de slavernij in reliëf geportretteerd, zoals journaliste Audrey Wajwakana het verwoordt. Het gaat vooral om bekende afbeeldingen, vervaardigd onder meer door John Gabriel Stedman en voor het eerst gepubliceerd in een Engelse uitgave uit 1796. Ze verbeelden de gruwelen van de slavernij.
Wereldwijd bekend
Een voordeel van deze beelden is dat ze wereldwijd bekend zijn en direct de associatie met de slavernij oproepen. Veel publicaties zijn ondersteund door deze tekeningen, en op internet zijn ze makkelijk te vinden, in vele versies. Herkenbaar dus, en bijzonder symbolisch voor de slavernij. Zo had Stedman ze ook bedoeld, hoewel hij geen waarlijke abolitionist genoemd kan worden, evenmin als de meesten van zijn tijd. Pas tegen het einde van de 18e eeuw werd de roep om menswaardiger behandeling van de slaven luider, nam de roep van abolitionisten toe en werd de handel in menselijke waar afgeschaft. Daarin heeft het boek van Stedman wel een rol gespeeld, en zeker de tekeningen. In ogenschouw genomen dat veel mensen toen nog niet konden lezen, maar wel enorm geraakt werden door de platen van de straffen. Deze beelden bleven hangen.
Door de afbeeldingen op het monument, maar ook door de kaders waarin de slavernij in Suriname wordt aangegeven, wordt de indruk gewekt dat deze tijd bestond uit het constant straffen van slaven door hun blanke meesters. Er is weinig nuancering in het verhaal van wit tegenover zwart. Een realiteit van het grijze gebied bestaat echter ook, zoals we zien aan het verhaal van de geliefde van de soldaat Stedman, de mooie mulattin Joanna. In een andere ‘Leren van geschiedenis’ komen we op haar terug. Zeker vanwege de tekening die Stedman van haar maakte.
Een man aan de haak
Straffen werden zo publiek mogelijk uitgevoerd, om tot voorbeeld te dienen en anderen van bijvoorbeeld marronage te weerhouden. Het slavernijsysteem kon, met de enorme demografische onbalans van twee blanken op een slavenmacht van ruim 200 [nou ja, ook niet altijd], alleen in stand worden gehouden door enorme onderdrukking en afschrikwekkende lijfstraffen.
Stedman maakte bijgevoegde tekening ter illustratie van zijn beschrijving van een uitvoering van een dergelijke straf in 1741. Maar dat was ook op vrijdag 13 maart 1750 het geval. Op die dag werd het vonnis geveld over een aantal slaven van de plantage Bethlehem, waar de eigenaar, Aman Thomas, was vermoord. De neger Gallien werd, als een van de meest schuldige die Thomas had helpen vermoorden, ter dood te veroordeeld en zou omgebracht worden ‘ter plaatse waar men gewoon is aan slaven justitie te doen’. En aldaar met een haak in zijn zijde gehaakt, te werden gehangen, en te blijven hangen ‘tot hij sterve, en van tijt tot tijt met gloeijende tangen te werden geneepen, gestorven sijnde de kop te werden affgekapt, op een staak gesteld, en de romp te werden verbrand.’ Een pijnlijke marteling die leidde tot een langzame dood. De negers Jolicoeur, Hermes en Hector werden op dezelfde locatie omgebracht nadat zij ‘aldaar van onder levendig waren geradbraakt’ en te blijven liggen tot na zonsondergang. (Bij radbraken werd de veroordeelde op een rad gebonden en werden alle beenderen in zijn lichaam kapotgeslagen). Daarna werden ook hun hoofden afgehakt en op een staak gesteld en de romp tot as verbrand. De secretaris gebood de sententie nog dezelve dag uit te voeren.
De gruwelijke straffen van vroeger staan in schril contrast met de gevangenisstraffen van nu. Gezien het aantal moordgevallen van de laatste tijd, leiden de strafjaren in Santo Boma in ieder geval niet tot lagere misdaadcijfers.
RSS
Facebook
Twitter
