Een handvol liefdesverhalen
door Els Moor
Een handvol liefdesverhalen is de nieuwe bundel van Ismene Krishnadath. Op de achterplat licht ze deze titel toe: ‘De vijf verhalen in dit boek vertonen verschillen in stijl, tijd, ruimte, plot en karakters, maar zoals de vingers van de hand samenkomen in de palm, zo hebben ze eenzelfde thema: de liefde.’ Wat houdt ‘liefde‘ in? Per verhaal (in totaal vijf) krijgen we een andere invulling van de thematiek en dat maakt de bundel boeiend. Bovendien gaat het naar een climax toe: verhaal vijf is een topper! Drie van de verhalen zijn nieuw, nooit eerder gepubliceerd. Het derde en vierde zijn fragmenten waarin ‘liefde’ een rol speelt uit de in 2004 geschreven roman van Ismene, De Legende van Çakuntela van het Groene Continent.
‘Sonya en Ram’ is de titel van het eerste verhaal. Ismene typeert het verhaal zelf feilloos op de achterflap: ‘“Sonya en Ram” is geschreven als een vertelling. De plot, zo geknipt uit de historie van Suriname, zou niet misstaan in de Bollywoodscène’. Dat klopt als een zwerende vinger. Het verhaal speelt in de tijd toen veel arme mensen uit India op een boot naar ‘Shri Ram’ (Suriname) gelokt werden, met beloftes voor een beter leven. Ook Ram overkomt dit, als hij zonder zijn echtgenote Sonya op zoek gaat naar werk en in een havenstad terechtkomt. Sonya wacht en wacht op haar man bij haar schoonfamilie, die haar steeds harder laat werken. Na enkele jaren komt ze te weten dat hij in ‘Shri Ram’ is. Dan vermomt ze zich als man… en gaat. Op het schip merkt de kok dat ze een vrouw is en hij helpt haar waar hij kan als ze eenmaal in Suriname zijn. Liefde tussen wie en wie? Sonya en Ram? Sonya en Narayan? Hij laat zelfs zijn baan en gaat met haar mee op zoek naar haar man. Ik ga de ontknoping niet geven. Lees het verhaal! Het is herkenbaar voor wie de geschiedenis kent, een combinatie van historie en fantasie.
‘Maannacht’ is de titel van het tweede verhaal, niet over mensen, over kaiman, verschillende soorten die ergens in een rivier gaan paren. Eens in de honderd jaar doen ze dat. ‘Het was een pelgrimstocht naar de plek waar het water heilig was, het zaad sterker werd en de wijfjesbuiken vruchtbaarder’. (p. 36-37). Wetbere, blaka kaiman en redibere, ze zoeken snuivend en duwend nieuwe paringspartners. Het is een zoektocht naar het beste en het sterkste. Tot slot moet ook nog een nieuwe leider van de kaiman verwekt worden. Het paar dat dat mag doen, is gekozen door de maan als ‘onpartijdige observator’. In dit verhaal laat Ismene zich leiden door haar fantasie en door de natuur. Wat voor soort liefde beschrijft ze? Van de kaiman onderling? Ik denk aan haar eigen liefde voor de natuur die ze zo beeldend beschrijft.
‘Nimfenliefde’ is de derde vinger aan de hand, een fragment uit de roman De Legende van Çakuntela van het Groene Continent. We krijgen inzicht in wat nimfen voor wezens zijn, prachtige, onsterfelijke vrouwfiguren die onder leiding van een ‘hoedster’ staan. In dit geval gaat het om nimfen op een vlot die van eiland naar eiland varen. Daar bedrijven ze de liefde en doen dat vol hartstocht, maar na afloop poetsen ze de plaat en laten de sekspartner. Hoedster Lok-Pon eist dat van ze. En wat gebeurt er dan met nimf Olivia, die samen met de man met wie ze haar lust heeft bevredigd ‘door blind verlangen wordt overmeesterd’, zodat hij haar achternakomt naar het vlot? Dat kan alleen maar slecht aflopen… Dit fragment uit de roman kan als een zelfstandig verhaal gelezen worden en past wat thematiek betreft in de bundel. Wat gebeurt er met een nimf (een hoer met een strenge pooi-ster in de echte wereld) als de liefde menens wordt?
‘Hoeders Lot’, het vierde verhaal, is eveneens een fragment uit De Legende van Çakuntela van het Groene Continent. Dit boek speelt in de pure fantasiewereld van het leven op planeten in een verre, verre toekomst, die samen een soort wereld vormen met luchtschepen als middel om van de ene naar de andere planeet te gaan. Centraal in het verhaal staat ‘Het Groene Continent’, een planeet waar de natuur nog zuiver is met een daarbij horend leven van eenvoud. ‘Het Groene Continent’ doet me denken aan het Surinaamse binnenland, dat evenals deze planeet de bedreiging kent van het moderne leven vol materialisme, zucht naar rijkdom, jaloezie en machtswellust. Die kenmerken typeren de andere planeten, die onderling veel ruzie en zelfs oorlogen hebben. Het fragment ‘Hoeders Lot’ uit deze roman past volgens mij niet zo goed in de bundel als ‘Nimfenliefde’. De lezer krijgt voor een kort verhaal te veel informatie over de planetenwereld en de liefdesgeschiedenis tussen een vrouw en een man van twee planeten is daardoor ook niet spannend. Er gebeurt te veel omheen en het duurt veel te lang voor ze elkaar terugzien. Heeft Ismene die fragmenten opgenomen om de aandacht weer op haar roman te vestigen, of omdat ze niet genoeg nieuwe verhalen had, vraag ik me af. In ieder geval zou het goed zijn als er meer aandacht komt voor De legende van Çakuntela van het Groene Continent. Er is veel in dat boek wat doet denken aan onze hedendaagse wereld vol intens gemene en kwaadaardige politiek.
Lest best!!! ‘De weg door het water’ is het vijfde verhaal. Wat een gek taalgebruik, denk je als je begint te lezen. ‘Come on folks, com yullie maor doar. Come yullie maor doar. Wai kaan doar op de rock sitt’n […]’ (p. 99). Even later heb je door dat het de manier van praten is van Calixto, een Amerikaanse dominee/predikant van een christelijke sekte. Hij heeft van over de hele wereld veel mensen meegelokt naar het binnenland van Suriname, waar ze een dorp hebben gesticht, een ‘paradijs’, waar ze veilig zijn voor de ‘all vernietikende ramp’, de Apocalyps. Ik vind het een werkelijk meesterlijk verhaal. Zoals de mensen uit India naar Suriname gelokt werden, zo lokt Calixto mensen, die niet verder nadenken dan hun neus lang is en in hem een soort Jezus zien die ze volkomen vertrouwen, mee naar een ‘paradijs’ in het Surinaamse binnenland, aan een rivier. Vrouwen zouden wel bij hem in zijn hut willen komen, maar ze drukken hun verlangen naar zijn geslacht weg. Dat is ZONDIG, toch! Seks maakt Calixto en henzelf ook onzuiver. De mensen houden ervan als Calixto vertelt. Hij legt dan matjes op de rots om erop te zitten en ze krijgen ‘een haapje eten’. Aan het einde van het verhaal vertelt hij in zijn moksitaal over de schepping en hoe de mens al gauw verandert en hoogmoedig wordt: ‘Than die mens daokt that hai was now Kehod. […] The man was kworden keck met hookmoeth.’ En hij eindigt met te zeggen dat de wereld zal vergaan en dat alleen de zuiveren van geest gered zullen worden. Calixto zal zijn groep brengen naar de plaats waar ze veilig zijn. Het water van de rivier zal hen naar ‘Kehod’ brengen. Voordat ze gaan krijgen ze twee kommen drank. Helper Harold zal de twee verschillende ‘godendranken’ uitdelen. U begrijpt wel wat er gebeurt en wat voor drank dat is. In ieder geval is Harold degene die de groep nakijkt, ‘terwijl hij het laatste restje van de godendrank over de rots uitschenkt.’ Dat zijn de laatste woorden van het verhaal. Een liefdesverhaal? Weer legt Ismene het op de achterflap zelf uit: ‘Het verhaal wordt ingeluid met het citaat: “Katibo libi e dangra yu libipasi”, oftewel: “De liefde van volgelingen is levensgevaarlijk, niet in het minst voor henzelf”.’ Liefde is hier ‘Katibo libi’, liefde van slaven van god in de persoon van een zendeling die mensen tot slaven maakt, zonder eigen wil, waardoor ze zijn overgeleverd aan misdaad en moord. Het verhaal lijkt op de waar gebeurde zelfdoding van een groep volgelingen van sekteleider Jim Jones, een blanke Amerikaan die met vooral zwarte Amerikanen in Guyana Jonestown heeft gesticht. In november 1978 hebben hij en zijn aanhang massaal zelfmoord gepleegd door gif in te nemen (ongeveer 800 mensen). Ismene zelf bevestigt dat dit ook meegespeeld heeft voor haar verhaal. Jim Jones is inderdaad een afschrikwekkend voorbeeld voor onze huidige samenleving waarin de macht van christelijke sekten voor 100% niet weg te denken is.
Deze vijfde vinger aan de hand met liefdesverhalen is een duidelijk waarschuwende vinger. Kijk uit voor degenen die fanatiek de ‘liefde’ gods prediken. Met welk doel doen ze dat? Zet nooit je bewuste denkkracht op nul. Harold deed dat niet en werd gered. De gekke taal van Calixto geeft het verhaal ook een speciale humor! Wat de hele bundel betreft is het goed lezers via fantasie aan het denken te zetten over het begrip ‘liefde’, dat een hemels begrip lijkt, maar zo aards en vals kan zijn als de pest. Ik denk dat het eerste verhaal ‘ware liefde’ laat zien in de persoon van Narayan die alles opzij zet om Sonya te helpen bij de zoektocht, nota bene naar haar man. We zien dat die liefde beklijft!
Er breekt een stuk ‘rationaliteit’ door in de Surinaamse literatuur. Eerst met de bundel van Ruth San A Jong, De laatste parade, die taboes doorbreekt op het gebied van de dood, en nu met ‘De weg door het water’ van Ismene Krishnadath dat openlijk wijst op de gevaren van ‘de liefde van volgelingen’ van een christelijke sekte.
Ismene Krishnadath, Een handvol liefdesverhalen, 112 pp. Paramaribo: Publishing Services Suriname, 2011. ISBN 978-99914-7-129-7. (Met dank aan Jerry Egger die ons de gegevens over Jim Jones verstrekte). [Zie ook het bericht hierboven – red. CU.]
[dWTL, 14/01/2012]
RSS
Facebook
Twitter
