De vrolijkste verjaardag van Sinterklaas
door Henna Goudzand Nahar
De vrolijkste verjaardag van Sinterklaas is een boek met illustraties, voor jong en oud. De hoofdpersoon is de zwarte Fer die gevraagd wordt als acrobatenpiet. Eenmaal thuis bij Sinterklaas wacht hem een verrassing. Zwarte pieten blijken geen zwarte mensen maar zijn geschminkte blanken met een pruik, een gedaanteverandering die ook Fer moet ondergaan ondanks zijn uiterlijk. Dit vindt Fer onacceptabel.
Protesten in Nederland tegen de figuur van Zwarte Piet dateren al uit de jaren zestig van de vorige eeuw maar hebben nooit echt de landelijke pers gehaald. Dit terwijl de figuur van Zwarte Piet door veel zwarte mensen ervaren wordt als een discriminerende karikatuur, zoals ook terug te vinden op gebruiksvoorwerpen en in boeken (bijvoorbeeld de strip ‘Sjors en Sjimmie’ uit diezelfde jaren zestig). De figuur van een zwarte knecht bij het sinterklaasfeest is minder oud dan velen denken. In 1850 introduceerde de onderwijzer Schenkman hem om hiermee meer aanzien te geven aan Sinterklaas. Deze knecht groeide uit tot de figuur van Zwarte Piet die met de jaren steeds karikaturaler werd in uiterlijk en gedrag. Met name in de jaren zeventig en tachtig mat hij zich een karikaturaal Surinaams accent aan. Ook hiertegen is toen geprotesteerd, maar de discussie bleef beperkt tot de eigen kring. Dit veranderde toen een groepje jongeren twee jaar geleden tijdens een intocht T-shirts droeg met de tekst ‘Zwarte Piet is racisme’. Het debat over de figuur Zwarte Piet was de afgelopen weken heftig. Mijns inziens was de belangrijkste vraag wat burgerschap in Nederland inhoudt. Wie mag er in Nederland meepraten over de cultuur: iedere ingezetene of alleen de groep die geregistreerd staat als autochtone Nederlander?
De vrolijkste verjaardag van Sinterklaas vervulde op die plekken waar er ontmoetingen waren georganiseerd rond het boek een zinvolle rol. Het is namelijk het eerste sinterklaasboek dat het verhaal van het sinterklaasfeest vertelt vanuit de ogen van een zwart kind, maar ook de kant laat zien van de witte mensen via de personages van de schmink- en pruikenpiet.
In de Nederlandse boekenbijlagen is het opvallend stil gebleven rond sinterklaasboeken. Ik heb geen enkele recensie gezien hoewel het aantal nieuwe sinterklaasboeken (die allemaal overigens het traditionele sinterklaasverhaal vertellen) niet kleiner leek dan anders.
Het debat staat, landelijk gezien, nog in de kinderschoenen. Maar het lijkt alsof de commercie voorop loopt in een antwoord op de roep om verandering. De grote supermarktketen Albert Heijn heeft nu affiches hangen met witte sinterklazen en witte pieten met alleen een zwarte neus. Ik ben benieuwd naar de ontwikkelingen in 2014. Henna Goudzand Nahar/Helen Fermate: De vrolijkste verjaardag van Sinterklaas, 2de druk. Te bestellen: www.devrolijksteverjaardag.nl
RSS
Facebook
Twitter
