De vader gerehabiliteerd
door Bish Ganga
In De Goudsmid, marginalisering en veerkracht van een Hindostaanse familie beschrijft Ruben Gowricharn waarheidsgetrouw het leven van zijn vader. Zijn vader was goudsmid. Het vak had hij zichzelf in de praktijk aangeleerd op Langadam, in het district Saramacca, waar hij zijn jeugdjaren doorgebracht.
De goudsmid
Het verhaal is niet vrolijk, eerder triest, zoals ook al uit de ondertitel is af te lezen. Hoewel ook de auteur op zeer jonge leeftijd – hij was nog geen 10 – het vak van goudsmid had geleerd, staat het leven van vader Parmessar Gowricharn centraal. Ruben werkte samen met zijn vader. Dat moet een band hebben gegeven tussen die twee. Uit het boek blijkt dat Parmessar een man was van klein postuur, trots en ijdel. Hij ging altijd in het wit gekleed en droeg een vilten hoed. De vijf kinderen uit het gezin hadden wisselende gevoelens tegenover hun vader. Vanwege zijn alcoholverslaving schaamden ze zich voor hem, maar vooral Ruben Gowricharn voelde in zekere mate respect, bewondering en zelfs sympathie voor hem. Deze houding van Ruben zou te maken kunnen hebben met het gezamenlijk uitoefenen van het beroep van goudsmid. Met dit boek probeert de schrijver zijn vader te rehabiliteren.
Pater familias
Parmessar was de pater familias en daarmee rustte de verantwoordelijkheid voor het gezin op zijn schouders. De verhuizing naar een groter pand in een andere wijk had een stap vooruit moeten zijn, maar de nieuwe, wat meer afgelegen plek zorgde helaas voor een afname van het aantal klanten. Onder meer door deze economische factor schoot hij tekort in het verantwoord vervullen van zijn rol. Binnen het gezin was het bovendien niet altijd koek en ei. Er waren veel ruzies, soms gepaard gaand met huiselijk geweld. Een aantal keren kwam de politie eraan te pas en moest Parmessar kortstondig de gevangenis in. Armoede speelde een belangrijke rol en het gezin heeft vaker honger moeten lijden. Elsje, de oudste dochter, moest in afgedankte kleren lopen. Na het afronden van de muloschool was zij in de verpleging gaan werken om zodoende het gezin financieel te kunnen bijstaan. Ook Ruben kon goed leren, maar hij koos er uiteindelijk voor om verder te studeren in Nederland. Daarin is hij succesvol geweest, hij werd zelfs hoogleraar.
Gedurende zijn verblijf in Nederland heeft Ruben de nauwe contacten met zijn familie in Suriname moeten ontberen. Ook dat is misschien wel een reden om dit boek te schrijven en een poging om zijn schuldgevoel kwijt te raken dat hij niet altijd in nauw contact heeft gestaan met het gezin in Paramaribo. Elsje daarentegen bleef in Suriname en was de steun en toeverlaat van haar moeder, die het heel moeilijk had in het gezin en die van tijd tot tijd slachtoffer was van huiselijk geweld.
Traditionele principes
De titel geeft aan dat het leven van Parmessar hoogte- en dieptepunten heeft gekend met sociale consequenties. Voor dergelijk herhaald vallen en opstaan is veerkracht nodig van alle betrokkenen. De goede en slechte tijden in Parmessars leven hadden verschillende oorzaken zoals een verkeerde keuze voor een nieuwe vestiging van het bedrijf en de in verval rakende nering van de goudsmederij, zijn sociale (leef)situatie, familieproblemen, armoede en alcoholverslaving. Hij heeft aan die moeilijke situaties tot op zekere hoogte weerstand kunnen bieden, maar uiteindelijk werd alles hem teveel en kwam er op een dramatische manier een einde aan zijn leven.
Parmessar was een trotse man, trouw aan een aantal traditionele levensprincipes uit de Vedische (Hindoeïstische) cultuur die de Indiase contractarbeiders of kalkatya’s van ‘huis’ (lees India) hadden meegenomen naar Suriname. Als gezinshoofd moet je bijvoorbeeld altijd zelf de kost verdienen en vooral niet ‘eten’ van je dochter, vrouw of haar familie. Als hij een keer moe en beschonken thuiskomt en zijn vrouw begint gevoelige en moeilijke vragen te stellen, reageert hij als volgt: ‘Waar maak jij je zo druk om? Ik heb toch niet van jou of je familie gegeten?’ (pagina 126).
Conclusie
Dit boek is een belangrijke bijdrage aan de sociaal-economische en culturele geschiedenis van Suriname. De auteur is universitair geschoold. Dat is duidelijk te zien aan de, stijl, indeling en opzet van het boek met een register en bronvermeldingen en citaten van andere wetenschappers. Het verhaal is goed geschreven en echt de moeite van het lezen waard.
Hindostanen hebben de reputatie rijk te zijn, welvarend en hoogopgeleid. Dit boek laat bij uitstek zien dat er wel heel hard moet worden gebikkeld om dat welvaartsniveau te halen. Niet iedereen slaagt daarin, want vandaag de dag – vele generaties na de beëindiging van de immigratie van Indiase contractarbeiders naar Suriname – zijn er nog genoeg arme Hindostanen die niet genoeg te eten hebben of een fatsoenlijk dak boven het hoofd.
Ruben Gowricharn, De Goudsmid, marginalisering en veerkracht van een Hindostaanse familie. Zutphen: Walburgpers, 2021, 176 pagina’s. ISBN: 9789462497054.
RSS
Facebook
Twitter
Beste Bish,
Van harte bedankt voor deze recensie over het boek van broeder Gowri.
Langadan, ja, de lange dam. de weg naar Uitkijk, wan pasi nanga furu historia fu den tranga wroko hindustani brada nanga sisa fu unu.
Los van je inhoudelijke evaluatie van het boek, waar ik nog op terugkom, vind ik die laatste alinea zo krachtig, waar je duidelijk en onomwonden stelt dat er genoeg afstammelingen van de Brits-Indische contractanten zijn die het vandaag de dag beslist niet breed hebben, en zelfs honger lijden.
Heel sterk. Want maar al te vaak denken ‘anderen’ dat alle hedendaagse “koelies” van die rijke stinkerds zijn. Echt niet! Maar onze broeders en zusters lopen hun tijd niet te verdoen door op het Plein te staan bleren dat ze moe zijn en dat soort kreten. Ze struggelen voort in stilte en komen er uit.
Ga zo voort, broeder.
Groetjes van Rappa, ook aan je lieve echtgenote.