blog | werkgroep caraïbische letteren

De Surinaamse bibliotheken in beeld (3)

Onderstaand artikel is een gedeelte uit een dossier over Surinaamse bibliotheken dat verscheen in Bibliotheekblad, het vakblad van Nederlandse bibliotheken. Vandaag uitgelicht: het Nationaal Archief, de bibliotheek van de Anton de Kom Universiteit en de Algemene Onderwijs Bibliotheek (deel III).door Kirsten Dorrestijn


Nationaal Archief: nieuwste aanwinst van Suriname
Langs de Jaggernath Lachmonstraat, een drukke doorgaande weg vanuit het centrum van Paramaribo, prijkt sinds 2010 een gloednieuw gebouw. ‘Nationaal Archief’ staat in grote letters op de gevel. Bij de ingang gaat de glazen deur automatisch open, iets wat zelden voorkomt in Suriname. In de verkoelde studiezaal direct achter de receptie zit het vol mensen verdiept in documenten. Wie het voormalige pand ooit heeft gezien weet: dit is een wereld van verschil.

‘Het vorige gebouw voldeed niet aan de internationale standaarden voor een archiefgebouw’,  bevestigt directrice Tjien Fooh-Hardjomohamad. ‘Het was gehuisvest in een deel van een kindertehuis. De archieven stonden in een open ruimte zonder airconditioning. Dat heeft de documenten geen goed gedaan.’ Het huidige gebouw heeft koelinstallaties en klimatologische voorzieningen, een goed geconditioneerd depot en gekoelde kantoorruimten voor het personeel. Nadat het parlement in 1996 was afgebrand, zegde de Nederlandse regering Suriname een nieuw archiefgebouw toe.

Oudste krant
Het Nationaal Archief is een bewaarplaats van overheidsarchieven van ministeries, kantongerechten en bedrijven die onder de overheid vallen. Alle overheidsarchieven worden na tien jaar hierheen verplaatst: correspondentiestukken, besluiten en rapporten. ‘Het is onze taak om die archieven te ontsluiten en toegankelijk te maken voor publiek’, vertelt Tjien Fooh-Hardjomohamad. Ook bestaat een klein deel van de collectie uit archieven van particulieren. Digitale documenten van bijvoorbeeld Anton de Kom en Henny de Ziel zijn aangekocht. De oudste archiefstukken zijn trouw- en begrafenisboeken uit 1667. De oudste krant stamt uit 1808: De Surinaamse Courant.

Het archief strekt op dit moment 5 kilometer. Een groot gedeelte ligt nog in het archief in Den Haag, Nederland. Van de 800 meter aan Surinaams archief dat daar lag, is 100 meter teruggegeven. De rest moet nog worden ontsloten voordat het naar Suriname kan worden overgeplaatst. Door de archieven beschikbaar te stellen hoopt Tjien Fooh-Hardjomohamad op een beter onderzoeksklimaat. ‘Onze geschiedenis is nog niet vaak beschreven door eigen historici. Met de archieven willen we onderzoekers stimuleren de geschiedenis vanuit een eigen visie te beschrijven. Het is belangrijk om op die manier onze identiteit vast te leggen.’ Ook wordt contact gezocht met archieven van andere landen waar veel inwoners van Suriname hun oorsprong vinden: Ghana, Indonesië, China en India. Ook Engeland is in dit opzicht interessant: van 1804 tot 1816 had Suriname een Engels bestuur.

De documentatie wordt op dit moment nog het meest gebruikt door mensen die genealogisch onderzoek komen doen. In de vakanties zit de zaal vol met Surinamers die in Nederland wonen en op zoek gaan naar informatie over hun voorfamilie. Geboorteaktes worden 100 jaar na de geboorte vrijgegeven, overlijdensregisters en huwelijksregisters na 75 jaar.


Schimmels en insecten
Het archief zal begin 2013 worden uitgebreid met beeld- en geluidsdocumenten. Dagen achtereen zijn de medewerkers bezig met het omzetten van de archiefstukken op microfilm en het digitaliseren ervan. Het Surinaamse archief wordt ondersteund door het instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum.

Collega’s van het archief in Den Haag hebben trainingen gegeven in conservering. In het speciale restauratie-atelier worden archiefstukken met schade gerestaureerd. Brokkelend papier, scheurtjes, inktvraat, waterschade, beschadiging door schimmels of insecten: het wordt hier allemaal gestabiliseerd. Vanaf volgend jaar zullen de medewerkers zélf de cursussen in conservering geven aan andere cultureel-erfgoedinstellingen in Suriname.

Bibliotheek van de Anton de Kom Universiteit: belangrijkste wetenschappelijke collectie

De Anton de Kom Universiteit van Suriname (AdeKUS) werd in 1968 opgericht. Eerst ging het alleen om een juridische en een sociaal-economische faculteit, later kwam er een medische en een rechtenfaculteit, het centrum voor landbouwkundig onderzoek en het instituut voor internationale betrekkingen bij. De universiteit telt momenteel 3500 studenten. De bibliotheek is gevestigd in één van de gebouwen op het universiteitsterrein aan de Leysweg en bevat de belangrijkste wetenschappelijke collectie van Suriname.

Grootste bibliotheek
De bibliotheek heeft 100.000 boeken in bezit en is daarmee de grootste bibliotheek van het land. De collectie is voor een gedeelte gekocht en bestaat voor een ander gedeelte uit schenkingen. ‘We bestellen elk jaar bij uitgeverijen in het buitenland’, vertelt directeur Jane W.F. Smith. ‘Bij schenkingen nemen we op wat bij de collectie past, waarvan studieboeken vanaf het jaar 2000, en we gaan langzaam naar 2005.’

Behalve de studieboeken heeft de Anton de Kom Universiteitsbibliotheek een grote Suriname-collectie. ‘Misschien wel de grootste ontsloten collectie van het land’, fluistert Smith, want ze wil dit niet te stellig zeggen. ‘Van elk boek dat over Suriname verschijnt kopen we minstens één exemplaar.’
Ook verzamelt de bibliotheek e-documenten. ‘Soms mogen we deze niet opnemen in de collectie vanwege copyright. Wel kunnen we ze aanbieden door een link te plaatsen naar de plek waar het document zich bevindt. Als het erop aankomt zijn we een bibliotheek in een ontwikkelingsland.  Met dat argument proberen we toegang te krijgen tot belangrijke online databases.’


Dubbele exemplaren
Er zijn enkele samenwerkingsverbanden met Nederlandse en Belgische instellingen. Zo werkt de universiteit samen met Nederland als het gaat om interbibliothecair leenverkeer. ‘Als een student een boek zoekt dat wij niet in huis hebben, kunnen wij het via de Koninklijke Bibliotheek hierheen laten sturen.’ Verder zamelt een medewerker van de Universiteit Leiden op eigen initiatief al meer dan tien jaar boeken in voor de Surinaamse universiteit. ‘Zij gaat langs de docentenkamers, Uitgeverij Kluwer en het Leids Universitair Medisch Centrum om te vragen naar dubbele exemplaren’, vertelt Smith. ‘Laatst kregen we weer pallets met 3000 boeken binnen.’

De universiteitsbibliotheek heeft 31 personeelsleden. De medewerkers zijn hoog geschoold, VWO of hoger. In 2010 volgde het personeel de Surinaamse opleiding tot bibliotheekassistent.


Algemene Onderwijs Bibliotheek: 250 schoolmediatheken

De Algemene Onderwijs Bibliotheek is gevestigd in een houten gebouw niet ver van het centrum van Paramaribo. Enkele leerlingen zitten over schriften en boeken gebogen. Achterin de studiezaal werkt afdelingshoofd Anita MacIntosch in haar kantoor. ‘We zijn gevestigd in voormalige barakken van een schoolgebouw en zitten hier al sinds de jaren zeventig. Een nieuw gebouw is onze grootste wens op dit moment.’ Ze laat een verzoekbrief voor het Ministerie van Onderwijs zien: ‘De vloer is van straatstenen en er zijn verzakkingen, het plafond en de wandplaten zijn verrot, het dak en de dakgoten hebben lekkages’, staat er. Het is duidelijk, de Algemene Onderwijs Bibliotheek kan wel een nieuw onderkomen, of op z’n minst een goede renovatiebeurt gebruiken.

Mediatheekdienst
De Algemene Onderwijs Bibliotheek valt onder het Surinaamse Ministerie van Onderwijs en verzorgt boeken voor lerarenopleidingen, basis- en middelbare scholen in stad en district. In 250 scholen hebben de medewerkers geholpen met het opzetten van mediatheken. ‘Wij verzorgen de bestellingen van boeken voor die scholen en trainen de mensen om de mediatheek te beheren.’
In het gebouw van de Algemene Onderwijs Bibliotheek komen leerlingen van het voortgezet onderwijs en studenten van avondopleidingen boeken lenen of studeren. Ook maken zij gebruik van de documentatieafdeling met krantenknipsels, folders en de Surinaamse kranten die per jaargang zijn ingebonden.

Wolkers of Vestdijk
De Algemene Onderwijs Bibliotheek heeft 22.000 boeken in huis. MacIntosch: ‘Elk jaar kopen we voor 1 miljoen Surinaamse Dollar boeken. We plaatsen bestellingen bij lokale boekhandels en via het NDB Biblion bestellen we thema-aanbiedingen. Verder komen er regelmatig Surinaamse auteurs hun boeken persoonlijk langsbrengen. Sporadisch krijgen we schenkingen uit Suriname, Nederland of België.’ Als een boek 15 jaar lang niet is uitgeleend, gaat hij uit de collectie. ‘Maar we zijn wel voorzichtig hoor, want er staan oude boeken op de literatuurlijsten.’

De bibliotheekmedewerkers stimuleren leerlingen om wat nieuwe boeken te proberen. ‘Leerlingen komen meestal met een lijst hier. Als ze vragen naar boeken uit de Derde Spreker-serie, raden wij ze aan nieuwere boeken te lezen van schrijvers uit derdewereldlanden, als zij daarvoor toestemming kunnen krijgen van de leerkracht tenminste. Andere oude boeken, van Jan Wolkers of Simon Vestdijk bijvoorbeeld, zien we steeds minder terug op de lijsten.’ Er werken 40 vaste medewerkers bij de Algemene Onderwijsbibliotheek en dan zijn er nog heel wat parttimers.

Garant
De scholen staan garant voor leerlingen die boeken lenen. De schooldirecteur moet zijn handtekening zetten op de overeenkomst tussen de leerling en de bibliotheek, zodat de school het kind opspoort en aanspreekt als het verzuimt een boek in te leveren.

[Klik hier voor deel 4 en slot van deze reeks.]

1 comment to “De Surinaamse bibliotheken in beeld (3)”

  • Interessant artikel.

2 Trackbacks/Pings

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter