De Sittewasie: documentatie van de val van Pengel
De Sittewasie is in 1969 in Suriname verschenen. Het geeft een soms verbijsterend inzicht in de roerige periode van januari/februari 1969 met de onderwijsstakingen, die uiteindelijk leidden tot een akkoord tussen de minister-president en de in actie zijnde vakbonden. Daarna was de val van het kabinet Pengel onontkoombaar.
In 1942 wordt Suriname als overzeese kolonie van Nederland autonomie beloofd door koningin Wilhelmina. In dat kader verkreeg Suriname zes jaar later zelfbestuur. De ontwikkelingen vorderden gestaag. Algemene verkiezingen werden een feit en het proces ging in 1954 verder met de invoering van het Statuut van het Koninkrijk der Nederlanden. Suriname was op weg van een kolonie naar een zelfstandige staat.
In 1969 echter ontstond er een ernstig onderwijsconflict, dat zelfs tot stakingen leidde. Het conflict kreeg grote proporties met Jopie Pengel, de toenmalige minister-president, als hoofdrolspeler. Hij had zichzelf zoveel macht toegeëigend, dat hij oppermachtig was geworden. De weg van Suriname naar een zelfstandige staat begon een karakter te krijgen van een ontwikkeling naar een dictatuur.
Democratische krachten, zoals de pers en vakbonden, die de studenten- en lerarenstakingen ondersteunden, wisten die dreiging gelukkig af te wenden. Pengel moest aftreden.
De sittewasie (naar de manier waarop Pengel ‘de situatie’ uitsprak) heet het boek dat vier leerkrachten samenstelden en schreven: A.H.P. Post, M.C. Westermann, P. van der Wielen en B. Nelemans. Ze waren docenten van de A.M.S., het Lyceum, de Surinaamse Kweekschool en leden van de VELMEK, de vereniging van leerkrachten bij het Middelbaar en Kweekschoolonderwijs. Het boek toont de machtspolitiek en paranoia van de zwarte leider Jopie Pengel die steeds meer geïsoleerd kwam te staan en uiteindelijk aan zijn eigen machinaties ten onder ging.
Sommige problemen die toen speelden, zijn nu weer actueel. Reden voor heruitgave van het boek, waarin de gebeurtenissen van destijds haarfijn beschreven zijn door betrokkenen bij het conflict.
Heruitgave
Dit boek is een inhoudelijk ongewijzigde heruitgave van De Sittewasie. Ter verhoging van de leesbaarheid is de tekst aangepast aan de huidige spelling en zijn een paar voetnoten opgenomen. Daarnaast heeft het boek nu een inhoudsopgave en een lijst van afkortingen. Drukker, uitgever of publicatiedatum van het boek zijn niet bekend.
In 1969, tijdens de roerige tijd die in De Sittewasie wordt beschreven, was Jopie Pengel de minister-president. Hij was echter al meer dan 10 jaar ook de onbetwiste partijleider van de N.P.S., tevens voorzitter van de overkoepelende organisatie van vakbonden, de Moederbond. Daarnaast had hij zich de ministeries van Algemene Zaken, Binnenlandse Zaken en Financiën weten toe te eigenen. Feitelijk had hij voor zichzelf een onaantastbare machtspositie gecreëerd en was hij daarmee oppermachtig geworden. In zijn dagelijks optreden was dat duidelijk merkbaar. Hij misbruikte zijn macht door bijvoorbeeld personen en ambtenaren naar eigen goeddunken te benoemen en hen die hem niet goed gezind waren weg te werken.
Onder zijn bewind vierde nepotisme en rancune dus hoogtij, tót het moment dat het onderwijspersoneel krachtig vroeg om de uitkering van loonsverhogingen die hen al in 1966 beloofd waren. Het groeide uit tot een algemene onderwijsstaking. Pengel kon immers niet toegeven aan de eisen, omdat Nederland de verhogingen niet wilde financieren. Deze gebeurtenissen en de tijd die eraan vooraf ging, zijn voortreffelijk in dit boek beschreven.
De sittewasie; De VELMEK-staking en haar consequenties. Samengesteld en geschreven door A.H.P. Post en anderen. [Gewijzigde herdruk. Tekstbewerking; Trudy van Halderen. Voorwoord: Bish Ganga.] z.p.: Brave New Books, 2022. 135 p., met illustraties. ISBN 9789464 654516. Prijs € 17,95. Bestellen klik hier. In Suriname verkrijgbaar bij Ralicon.
{Voor deze tekst is gebruik gemaakt van het voorwoord van Bish Ganga tot de nieuwe heruitgave.]
RSS
Facebook
Twitter
Prachtig interview! Zeer goed geïnformeerd. Geestig ook. Ik heb genoten.
Pieter van der Wielen (een van de schrijvers van “De Sittewasie”)
Beste Pieter,
Zou graag contact met je maken. Maar de server kan je mailbox niet vinden.