De Nederlands Caribische eilanden: over de sarrende werking van schoonheid en schaamte (inleiding)
Inleiding
In het voorjaar van 2013 verscheen van de hand van Willem van Lit het boek Cariben laten we het onmogelijke vragen. Het boek beschrijft de fascinerende verhouding tussen Nederland en de Nederlands Caribische eilanden. Van Lit heeft het over een ‘merkwaardig soort mentaal bedrog.
Enerzijds is er de betovering van de schoonheid van de eilanden, de aanstekelijke opgewektheid van de bewoners en het gemak van het bestaan. ‘Anderzijds ontdek je ook snel de tergende woede en afschuw die bij velen op de eilanden in hart en ziel verankerd zitten. En dat is het raadsel’. Het gaat om de nijd die opbruist uit verontwaardiging en de menselijke relaties die door laaiende furie zijn gemarkeerd. Deze woede vindt onder andere zijn oorzaak in de geschiedenis van kolonialisme, gedwongen migratie, de fnuikende herinnering aan dwangarbeid en bevoogding. Er zijn echter meerdere verbanden aan te duiden. Dit betreft dan onder andere de werking van het insularisme (het eiland als enig schitterend centrum van de wereld), de nostalgie van verloren tijden en plaatsen van herkomst (het utopische verleden met stranden waarop de navelstreng begraven ligt) en een aantal psychodynamische complexen van Afrikaanse en Europese oorsprong. Ook hier doet de schrijver onderzoek naar.
Van Lit neemt in zes hoofdstukken het fenomeen woede en de effecten daarvan in maatschappelijk opzicht en in de koninkrijksverhoudingen onder de loep. Hij bereidt in het laatste hoofdstuk wel een voorstel tot een oplossing voor.
In Caribisch Uitzicht presenteert hij voor de lezers nu hoofdstuk 2. Nadat hij in hoofdstuk 1 het fenomeen woede heeft besproken, komen hier de historische en maatschappelijke achtergronden van de complexen aan bod waar de woede op de eilanden tegen gericht is. Het gaat dan om de effecten van Europese expansie en interventies, de veroverings- en pioniersdrift: het delirium van de ontdekkers. Dit gaat gepaard met verdrukkende onverschilligheid, arrogantie en schraapzucht, krachten die een grote invloed hebben gehad op menselijke betrekkingen. Het is de genese van de pathetische omhelzing waarin schuldigen (‘daders’) en beschaamden (‘slachtoffers’) elkaar in een wurggreep houden: het is die patstelling die tot stagnatie leidt. Hij voert voor u dit hoofdstuk in de vorm van een feuilleton van veertien afleveringen op.
Lommel, juli 2014
Curaçao. Foto © Mineke de Vries
RSS
Facebook
Twitter
