blog | werkgroep caraïbische letteren

De kinderen van de wind

door Rihana Jamaludin
François Bourgeon
François Bourgeon werd geboren in Parijs op 5 juli 1945. Na de kunstacademie is hij drie jaar lang in de leer bij een meesterglazenier. De mogelijkheden in het vak zijn echter beperkt en het restaureren van glas-in-lood-ramen wordt slechts aan de gevestigde namen toevertrouwd. Bourgeon ziet zich dan ook gedwongen om op een andere manier de kost te verdienen. Later zal hij wel naar deze tijd verwijzen als het om zijn kleurgebruik gaat. Bij glas-in-lood-ramen zijn de kleuren immers net zo belangrijk als de tekening zelf.
Min of meer toevallig rolt hij dan de stripwereld binnen. Hij werkt voor verschillende stripbladen. In 1979 start hij voor het blad Circus zijn eerste (toekomstige) bestseller: De kinderen van de wind.
Bourgeon wilde met de serie, die zich in de achttiende eeuw afspeelt, het verhaal vertellen van enkele personen die een reis begonnen, een avontuur op zich, maar ook een weg naar volwassenheid. Naast het feit dat hij onderwerpen als de zee en de scheepvaart kon behandelen (een grote passie van hem) was het vooral het totale gebrek aan ruimte op schepen in die tijd, dat hem fascineerde. Mensen leefden maandenlang op elkaar gepropt in de meest erbarmelijke omstandigheden. Daar wilde hij zich in verdiepen. De manier waarop hij met zijn documentatie omging, had ook zijn weerslag op verhaal, relaties en de psychologie van zijn personages. Andere stripmakers gebruikten enkel documentatie om decors, objecten en feiten te recycleren.

Succes
Op het festival van Angoulême van 1980 wordt hij voor het album Het meisje in het want uitgeroepen tot beste tekenaar van het jaar, hij ontvangt de Prix Alfred. Vanaf het tweede album Het gevangenisschip beginnen de verkopen razendsnel te stijgen. De volgende delen dragen de titels Handelspost Juda, Het uur van de slang en Ebbenhout. Elk album van De kinderen van de wind kende een verkochte oplage van telkens een miljoen exemplaren. De reeks werd in achttien talen uitgegeven.

Documentatie
Maar de alom bejubelde delen van De kinderen van de wind zijn meer dan een prachtig verteld, getekend en ingekleurd avonturenepos. Bourgeon schotelt ons een degelijk gedocumenteerd tijdsbeeld voor, waarin hij zelfs zover ging dat hij belangrijke decors (zoals het zeilschip uit Het meisje in het want en het fort in Dahomey (Benin) in Handelspost Juda) op schaal nabouwde om te zien of alles wel klopte. Geen wonder dus dat het geheel zo authentiek overkomt.
Pacifist
Bourgeon, die zijn pacifistische ideeën nooit onder stoelen of banken heeft gestoken, heeft de haat-liefde thema’s die het raamwerk voor Isa’s avonturen vormen, knap vervlochten met talrijke politieke thema’s. Keer op keer moet de onderdrukker het ontgelden. Of het nu de blanke is die boven de zwarte meent te staan, of de man die boven de vrouw meent te staan, de slavendrijver, de geestelijke, de militair of de bourgeois; allemaal worden zij door Bourgeons pen vlijmscherp neergehaald.

Vrouw

Dat in zijn reeksen de vrouwelijke personages de grootste rol spelen, is een erfenis van zijn werk voor de meisjesbladen Lisetteen Djin. De scenario’s die hij kreeg voorgelegd, waren van de hand van vrouwen en dat speelde ook mee. Geredeneerd vanuit zijn standpunt als tekenaar vond hij het tevens prettiger om vrouwen te tekenen. Hij vond veel voldoening in de sensualiteit van de tekeningen.  Een tweede reden voor de vrouw als hoofdrolspeelster is dat de avonturen die Bourgeon ze laat beleven vaak heftig en gewelddadig zijn en zich afspelen in warrige tijdsperioden. De verfrissende blik van een vrouw op deze situaties is een uitdaging voor Bourgeon als scenarist. Een vrouw geeft volgens hem eerder en scherper haar kritiek op geweld en vernietiging om haar heen. Als brenger van nieuw mensenleven staat ze zelf dichter bij het leven en hecht ze daar veel waarde aan. Tegenover allerlei zaken als slavernij, het leven op zee en oorlog stelt ze zich veel menselijker op.

Hoewel de reeks zich in de achttiende eeuw afspeelt, zijn de gedragingen van Isa die van een rationele vrouw uit de twintigste eeuw. Als een soort verslaggeefster fungeert ze voor de lezer als doorgeefluik met een moderne visie op toenmalige praktijken. Toch ontkende Bourgeon dat ze daarmee uit de context van haar eeuw zou vallen. Personen zoals Isa (die op het einde van de rit niet ouder is dan een achttienjarige!) met een vooruitstrevende blik, waren er in die tijd al wel. Het verzet tegen de slavenhandel bestond al lange tijd en ook de Franse Revolutie, waarbij de burgerbevolking zijn mondigheid vond, stond voor de deur. Omdat ze uit een adellijk geslacht kwam, werden haar ook bepaalde levensvrijheden toegestaan.

Aoean schiet een zwarte neer (plastisch in beeld gebracht door Bourgeon) die op het punt staat Isa met een machette te onthoofden. “‘t Is niet erg, Missie, ‘t was maar een neger…” verdedigt Aoean (zelf een neger) zich tegenover Foristier. Hij voelt zich beter dan andere zwarten, beter dan vrouwen ook. Naar Isa luistert hij liever niet. Zijn superieure zelfbeeld wordt verbeeld door het knijpbrilletje op de neus, ook weer gebaseerd op een echte bril uit de achttiende eeuw. Het is zijn tastbare band met de blanke Europeanen. Hierin schuilt ook Bourgeons meesterschap om mensen van verschillende komaf (en dus niet zomaar representatieve uitschieters van een ras) naast elkaar te plaatsen. 

Ander werkAnder werk van Bourgeon zijn o.a. de series De Gezellen van de Schemering, De Cyclus van Cyann

Bronnen
Zozolala.com Mike Leenders, stripspeciaalzaak.be, Dupuis.com

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter