Broos maar met overgave
door Willem van Lit
Wij ontmoetten Constantine op een luchthaven op een eiland in het Caribisch bekken. Door toedoen van immigratiebeambten hadden we een aansluitende vlucht gemist voor onze vakantiebestemming. Constantine was onderweg naar dezelfde plek. Wij konden pas de volgende dag verder. Zo kwamen we door het moment van klein leed in elkaars vluchtschema terecht voor de balie van een vliegmaatschappij. We schuifelden ongemakkelijk pratend, schimpend, vragend, lachend, honend en dolend om en om. Constantine sloot bij ons aan. Ze was alleen op pad. Ze liep vrolijk en beweeglijk met ons mee.
Constantine is roodharig. Ze heeft een grote bos lang rossig haar, springerig in kleine krullen dat stevig in vorm moet worden gehouden. Ze heeft een witte huid, zoals dat bij roodharigen meer voorkomt. Uit haar ietwat spits gezicht met een smalle fragielfijne neus stralen twee groenblauwe ogen de wereld in: overtuigd slim, gemaakt om te lachen. Altijd alert. Constantine stift de lippen van haar smalle mond fel rood, net zoals ze de nagels van haar vingers en tenen als heftige accenten lakt. In haar tred zit een slepende hup waardoor ze constant muziek lijkt te horen. Ze maakt steeds een kleine danspas, opgewekt en doortastend. Ze drukt haar schouders daarbij naar achter, waardoor haar tred een parmantige afdruk geeft. Ze loopt koket rechtop in een wind van fijne opwinding.
Ze is van mijn leeftijd en gaat alleen door het leven; het lijkt haar niet te deren. Haar opgewektheid is aanstekelijk. De voorvallen waarover ze vertelt, slaan op haarzelf. Ze vraagt ook naar onze persoonlijke betrokkenheid bij de verhalen die we vertellen. Op deze manier ontstaat snel een plezierig verband van vertrouwen, een ring van kameraadschap. We lachen uitbundig over onze eigen onhandigheid, verbazing en verbeelding. Het is alsof we in dit gezelschap op een spitse manier naar genegenheid speuren zonder complicaties. Na onze vakantie hielden we contact met Constantine. We kwamen nu en dan bij elkaar als vrienden, op Curaçao waar we woonden.
Constantine is lerares op een middelbare school op het eiland. Als ze over de leerlingen praat, is ze zeer beslist in haar toon, kloek en kalm beraden. Ze weet ook dat ze de kinderen ruimte moet geven bij hun puberale zwenkingen van geest en gemoed. En toch moet ze houvast bieden. Juffrouw Constantine moet het eigenlijk allemaal wel weten, maar ze moet verrassend zijn qua aanpak en uitspraak. De juffrouw speelt beheerst met de zinnendrift en nuchterheden van haar klas, de ontwakende identiteiten van haar pupillen. Ze is belerend rechtstreeks, krachtig maar met mededogen. Ze weet dat ze niet snel vergeten wordt. Jaren nadat ze de school hebben verlaten, spreken oud-leerlingen Constantine nog regelmatig aan.
Ze woont in haar eentje op het eiland aan de rand van de knoek, de porch van het huis ruim op de wind en met een magnifiek uitzicht op de Seru Baranka. Zo heet ze graag: e Reina di Seru Baranka, de koningin van de Seru Baranka. Natuurlijk zó! Zo beleef je het stralende panorama ook als je je in lome zinnelijkheid traag en opgeweld uitrekt op de porch. Constantine houdt van deze expressieve onstuimigheid van gemoed, zoals het in de tinkelende warmte van dit landschap is opgewekt, de passionele wakkerheid. Vlagen hartstocht maken haar fysiek attent, kroelzuchtig. Zo wil ze intiem en intens gevierd worden in een sensuele bejegening van geest en lijf vanaf de kruin tot de tenen, gewichtloos in verrukking zoals het zwevende meisje van Capricorne.
In de serie Poesia sin Palabra [poëzie zonder woorden] maakte José Maria Capricorne een “Zwevend Meisje”. Hij is een Curaçaose beeldend kunstenaar die in zijn werk de hartstocht in Caribische kleuren en contouren heeft vastgelegd. Het is een schilderij waarbij een jonge vrouw in een blauwe jurk dansend is vrij gekomen van de grond. Ze wordt begeleid door een muzikant die huppelend achter haar aan komt. Het blauwe meisje bevindt zich in een precaire staat van evenwichtigheid; toch voelt ze zich kennelijk wel, extatisch warrelend zelfs. De muzikant bespeelt een trommel met een rozerood vel, teken van viriele gespannenheid en ritme.
“Ik ga beslist.” Constantine nam indertijd het initiatief naar Curaçao te vertrekken. Ze had in Nederland een Curaçaose man leren kennen en dat bracht haar op het idee op het eiland te gaan werken en wonen. Ze vertrok en hij voer in haar kordaat opengevaren hekgolf mee, ook al was het eigenlijk tegen zijn zin. Zo belandde ze op het eiland. De relatie met deze man hield geen stand en ze beleefde verschillende histories van liefdes en verliefdheden en even zo vele teleurstellingen. Over de meeste vertelt ze met gedreven innigheid. Het is alsof ze de aanrakingen nog voelt. Ze praat met lichte huiver op haar stem en een trilling op het ooglid; alles van de Antilliaanse minnaars van Constantine. Ze zegt dat ze is opgehouden met de verwachting dat er ooit nog een blijvende relatie mogelijk is met een van deze mannen. Ach nee, het doet haar alleen maar verdriet als ze merkt dat het uiteindelijk toch niet lukt. Hoezeer ze ook haar best heeft gedaan, elke verbinding was beperkt houdbaar. Ze laat de echte liefde niet meer toe in deze verhoudingen, zegt ze. Ze houdt het op de heftigheden van kortstondige passie, genot van seizoenbloei.
Uiteindelijk brak voor ons na ruim drie jaar verblijf de tijd aan om terug te keren naar Nederland. Bij ons afscheid kregen we als herinnering een boek over Capricorne van Constantine mee. In “Herscheppingen” komen we zijn verbeelding van uitbundige overlevingsdrang tegen: de toppen en de dalen. “Balans” is een ets waarbij een vrouw en een man tegenover elkaar zitten, geknield op een wankele plank met wieltjes. Er is een rode kant – daar zit de man – en op de blauwe helft zit de vrouw. De man laat op een strak gehouden lijn een rode haan in de richting van de vrouw gaan. Hij toont haar zijn viriliteit. De vrouw houdt een speelkaart omhoog voor de haan als teken van wisselende kansen in het spel. Hij laat het idee van de balans ook in andere figuratieve elementen terugkomen, zoals in het rood en het blauw als kleuren voor de tegenstelling dag en nacht maar ook voor zinnelijkheid en evenwicht.
Het is ook het beeld waaraan ik moet denken als ik Constantine voor me zie. De haan op de strak gehouden lijn en de speelkaart hier tegenover. Zien en gezien worden: zij voert de regie. Zo zorgt ze zelf voor de frêle balans, wil ze zeggen. Soms komt ze laaiend en uitdagend om in levenskracht, soms blijft ze verlammend ontdaan achter, steeds op haar hoede en verzonken in een laagje vage onrust. In de uitbundige schakeringen van rood en blauw wacht ze op geborgenheid, maar blijft ze trouw aan haar eigen lotsverbondenheid; ze wil gevierd worden als de unieke schoonheid die in een fluwelen wind over de Seru Baranka heen valt. Constantine danst een trage Bachata.
6 mei 2016 [ontleend aan Facebookpagina van Van Lit]
RSS
Facebook
Twitter
