Bewogen jaarlijkse bijeenkomst van het GNA
door Fred de Haas
Zaterdag 23 november [2019] vond de jaarlijkse bijeenkomst plaats van het Genootschap Nederland-Aruba (GNA). 141 Deelnemers waren afgekomen op het gevarieerde programma in de zaal van een hotel in Leidschendam, waar, zoals te doen gebruikelijk, de sprekersmicrofoon de eerste vijf minuten piepte en gilde.
Als kers op de bonte taart had voorzitter Nico van Grieken gezorgd voor een bijzondere spreker: de ambassadeur van de Verenigde Staten in Nederland, de in Groningen geboren en op zijn derde jaar naar Amerika verhuisde Pete (‘Piet’) Hoekstra.
Zijne Excellentie Hoekstra zou een voordracht houden, aldus de uitnodiging, over ‘De geopolitieke betekenis van de Caribische regio voor de Verenigde Staten’. Alle reden voor mij om me te verheugen op een eigentijds inzicht in de Amerikaanse buitenlandse politiek met betrekking tot het grote en in veel opzichten zo interessante en tumultueuze Caribisch gebied. Een gebied dat zich natuurlijk niet beperkt tot de voormalige Nederlands-Antilliaanse eilanden.
De bemoeienis van de VS met het Caribisch gebied is zeker tumultueus te noemen.
Geschiedenis / In het begin van de 20e eeuw vielen de Amerikanen het land Haiti binnen en hielden het 15 jaar lang bezet. De reden hiervoor was dat het democratisch gekozen Haitiaanse Parlement – terecht – wetten afwees die het mogelijk zouden maken dat Amerikaanse ondernemingen zich op Haiti zouden vestigen en grote stukken land zouden opkopen. De verdere geschiedenis is bekend: de VS hielden dictator François Duvalier (‘Papa Doc’) – en later ook zijn zoon ‘Baby Doc’ – de hand boven het hoofd waardoor de beruchte ‘Tontons Macoute’ (het privéleger van Duvalier) hun ongebreidelde terreur onder de bevolking konden uitoefenen. Ook beschermden de VS o.a. dictators als Batista (Cuba), Trujillo (Santo Domingo), Somoza (Nicaragua) en de tyran Rios Montt (Guatemala), die later door een Guatemalteeks Hof vlak voor hij stierf tot 80 jaar gevangenis zou worden veroordeeld vanwege de genocide die hij had gepleegd op de Maya bevolking. Ook waren de Verenigde Staten in 2002 betrokken bij de – mislukte – coup tegen de Venezolaanse President Hugo Chávez. In 2009 steunden de VS de militaire coup die de democratisch gekozen President Celaya uit Honduras verdreef. In Nicaragua steunden de VS in de late 70-er en 80-er jaren de Nationale Garde om het Sandinistische verzet tegen Somoza de kop in te drukken en de geslaagde Sandinistische sociale hervormingen tegen te gaan. Tienduizenden mensen vonden de dood. De Contras werden voorzien van scheepsladingen wapens die werden gefinancierd met geld uit Iran (ook al in die tijd een verklaarde vijand van de VS!). Het Amerikaanse Congres had een dergelijke transactie verboden, maar Oliver North en Elliott Abrams, gingen, onder de regering Reagan, toch hun illegale gang. Toen Abrams zich later moest verantwoorden tegenover het Congres, probeerde hij de illegale operaties te verhullen. Hij werd hiervoor veroordeeld maar kreeg later van Bush senior een pardon.
De regering Trump maakte dit jaar (2019) bekend dat Abrams de speciale gezant zou worden voor Venezuela die tot taak zou hebben de democratie te herstellen. Volgens de Nationale Veiligheidsadviseur John Bolton zou het voornamelijk om toegang tot de Venezolaanse olie gaan. Bolton is een neo-conservatief die nooit ergens doekjes om windt.
Zoals ik al zei: een tumultueuze geschiedenis die benieuwd maakte naar de geopolitieke betekenis die het Caribisch gebied heden ten dage heeft voor de VS.
Het middagprogramma / Voorzitter Van Grieken, altijd joviaal en prettig in de omgang, opende de middag met de montere opmerking dat de Arubaanse premier Evelyn Wever-Croes ook was uitgenodigd, maar helaas al weer op weg was naar Aruba na van Minister Knops de opdracht te hebben gekregen de nationale begroting van Aruba op zijn laatst in januari op orde te krijgen in de Statenvergadering. Anders zou er alsnog een ‘Aanwijzing’ volgen.
De heer Aad Versteeg, archeoloog, hield vervolgens een kernachtige en boeiende voordracht over de Rotstekeningen van Aruba waarover hij met Harold Kelly, naar een idee van de heer Evelino Fingal en met de onontbeerlijke steun van mevrouw Arminda Franken-Ruiz een boek had gepubliceerd.
Zijn voordracht werd gevolgd door een praatje van Edmond Paris die de gevolmachtigde minister van Aruba vertegenwoordigde. De heer Paris is ook vertegenwoordiger van Aruba bij de EU. Dat heeft Aruba tot nu toe geen windeieren gelegd. Zo kreeg Aruba, bijvoorbeeld, 8.8 miljoen Euro voor steun aan het ‘National Education Plan’ van 2007-2017. Ook na 2019 kan Aruba rekenen op subsidies o.a. voor het uitwisselingsproject Erasmus.
Tijd voor wat entertainment: Doy Salsbach vertolkte met zijn kwartet Los Alegres een aantal Latijns-Amerikaanse evergreens. De Arubaanse dichter Quito Nicolaas droeg enkele gedichten voor waarvan de betekenis menigeen moet zijn ontgaan.
De voordracht/ Vervolgens werd de ambassadeur van Amerika aangekondigd die, zonder stropdas, de bedrieglijke indruk maakte van een ouderwetse PVDA-er. Hij rekende erop, zo begon hij zijn praatje, dat de Hollanders, als bloedserieuze zakenmensen, ook gevoelig zouden zijn voor wat humor. Zijne Excellentie Hoekstra hield vervolgens 15 minuten lang een verhaal waar een hedendaagse stand-up comedian nog veel van had kunnen leren.
Hij begon met een verwijzing naar de Tweede Wereldoorlog door te zeggen hoe dankbaar de VS nog steeds waren voor de olie uit de toenmalige Arubaanse en Curaçaose raffinaderijen. Die olie had de Amerikaanse tanks in de WO II namelijk aan de praat gehouden. De heer Hoekstra sprak zo enthousiast over dit feit dat je bijna de indruk kreeg dat Aruba en Curaçao de oorlog hadden gewonnen. De heer Hoekstra vertelde verder nog een groot aantal anekdotes die allemaal weinig of niets te maken hadden met het aangekondigde onderwerp: het geopolitieke belang van het Caribisch gebied voor Amerika. Ik waande mij op een gegeven moment in de Efteling. Daar was ik niet voor gekomen en de mismatch tussen het aangekondigde thema en de voordracht was monumentaal.
Drie vragen / Na een kwartier mochten er wat vragen worden gesteld. Iemand wilde graag een reactie van de ambassadeur n.a.v. de duizenden Venezolaanse vluchtelingen die naar de eilanden kwamen. Daar wist de ambassadeur echter weinig of niets van. Een rijzige heer stelde een heel lange vraag die erop neerkwam dat hij wilde weten hoe het nou precies stond met die Russen en die Chinezen. Voorwaar een vraag die niets te maken had met de geopolitieke betekenis voor Amerika van het Caribisch gebied! Maar de ambassadeur vond het een goede vraag en beantwoordde hem uitgebreid. China had een geweldige economie. Dat was dus uitkijken geblazen en de Russen hadden maar een kleine economie. Met een klein ruimtelijk gebaar tussen duim en wijsvinger gaf de heer Hoekstra aan hoe klein die economie wel was. Het zou, volgens mij, een ideale gelegenheid zijn geweest om te vertellen dat ‘de Russen’ onder geen beding een coup tegen Maduro in Venezuela wilden.
Een andere vragensteller wees kort op de Amerikaanse bemoeienis met het Caribische gebied in het verleden en wilde graag een reactie van de ambassadeur met betrekking tot het feit dat de sancties van de VS tegen Venezuela alleen maar het volk van honger lieten omkomen, in de hoop dat de Venezolanen tegen Maduro in opstand zouden komen, wat ze volgens de vragensteller nooit zouden doen. Ook wees de vragensteller erop dat de officiële Amerikaanse ‘envoy’ (vertegenwoordiger) voor Venezuela een man met een bedenkelijke reputatie was (dezelfde man van het Iran Contra schandaal). De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo had hem echter de meest geschikte man voor die taak genoemd.
Hierop begon Zijne Excellentie nijdig uit een ander vaatje te tappen en de vragensteller erop te wijzen dat hij ook wel een paar voorbeelden kon geven van fouten die Europa en de Hollanders in het verleden hadden gemaakt. Maar over Venezuela geen woord…
De sfeer in de zaal was inmiddels tot het nulpunt gedaald. Al die mensen waren natuurlijk het liefst in de Efteling gebleven.
Als klap op de vuurpijl hoorde ik de ambassadeur tenslotte nog zeggen dat ‘wij’ dezelfde waarden deelden met Amerika. Daar moest ik even van bijkomen. Welke waarden? Die van Mike Pompeo? Die van John Bolton? Die van de man wiens naam niet één keer die middag werd genoemd en die zichzelf de ‘greatest President in the history of America’ noemt? Die van onze gezant voor Venezuela? Zouden we ook hetzelfde denken over democratie?
Good heavens!
Ik ben die middag tot het definitieve inzicht gekomen dat een ‘goede’ democratie in de ogen van Amerikanen een democratie is die in het belang is van de strategische en economische belangen van de Verenigde Staten van Amerika.
Maar de pastechis na afloop waren lekker en ruim voorhanden.
RSS
Facebook
Twitter
