blog | werkgroep caraïbische letteren

Albert Helmanbrug: Beloofde bordje kwam niet

door Gerlof Leistra

De Albert Helmanbrug? ‘Nooit van gehoord!’ Onderweg van station Bijlmer Arena via het Bijlmerplein en het Anton de Komplein naar het Nelson Mandela Park, heeft niemand gehoord van de Albert Helmanbrug. En de naamgever kennen ze niet. Ook weer niet  zo gek, want zesenhalf jaar na de officiële toekenning door het Amsterdamse College van B & W, ontbreekt het naambordje op de brug nog steeds.

De Albert Helmanbrug nabij het Bijlmerparktheater. Foto Ceescamel/Wikipedia/Open Domein.

De fraaie brug voor voetgangers en fietsers, ontworpen door het bekende bureau Mecanoo, ligt er sinds 2010 en kreeg op 21 augustus 2018 haar naam: Albert Helmanbrug, vernoemd naar de Surinaamse schrijver Albert Helman (1903-1996), pseudoniem van politicus en componist Lou Lichtveld.

Bekendste titels van zijn imposante oeuvre zijn de romans Zuid-Zuid-West (1926) en De stille plantage (1931). Helman werd geboren in Paramaribo. In 1962 kreeg hij een eredoctoraat in de linguïstiek aan de Universiteit van Amsterdam. De laatste jaren van zijn leven woonde hij in Amsterdam-Buitenveldert.

Ondanks zijn enorme productie is Helman bijna dertig jaar na zijn dood vrijwel vergeten. Zelfs de Surinaamse programmeur van het naast de Albert Helmanbrug gelegen Bijlmer Parktheater tast in het duister, terwijl zij werd aangeprezen als ‘de vrouw die het zéker weet’.

In het aanpalende politiebureau Flierbosdreef zitten twee receptionistes achter de balie. ‘De Albert Helmanbrug? Nee mijnheer, die is hier niet.’ Eén van de twee heeft een Surinaamse achtergrond. Ze zal even bij haar collega’s informeren. Maar opnieuw: ‘Niemand die er iets van weet.’

Of ze de brug op de foto herkennen? ‘Ja, die ligt hierachter.’ Op Wikipedia zien ze tot hun verbazing de naam.

Albert Helman in 1946. Foto Familiearchief Lichtveld/Van Vliet.

Athenaeum Boekhandel Zuidoost op het Bijlmerplein heeft geen enkele titel van Albert Helman in de schappen. Achter de toonbank staat Bernice Vreedzaam (52), geboren in Suriname. Natuurlijk kent zij zijn boeken! ‘Thuis heb ik een hele stapel. Wat teleurstellend dat niemand hem meer kent.’

Vreedzaam schrijft zelf ook en debuteert op 10 oktober met een bundel autobiografische gedichten en verhalen bij uitgeverij Atlas Contact. ‘En daarna verschijnt een roman.’

Hoogleraar Nederlands-Caraïbische Letteren Michiel van Kempen (67) publiceerde in 2016 een lijvige biografie over Albert Helman: Rusteloos en overal. ‘Hij was niet alleen een belangrijk schrijver, maar heeft als minister van Onderwijs in Suriname in 1950 de Algemene Middelbare School opgericht. Die zorgde voor aansluiting op het universitair onderwijs. Zonder hem hadden heel veel Surinamers nooit kunnen studeren.’

Naambordjes zijn onmisbaar voor plaatsbepaling, maar vaak ook een eerbetoon aan de naamgever en van belang  voor het historisch besef. In 2016 deed Amsterdam een oproep om anonieme bruggen een naam te geven. Van Kempen diende een aanvraag in. Na de toekenning in 2018 bleef het stil. Op een groot aantal verzoeken om opheldering kreeg hij geen enkele reactie en ook een klacht bij de Ombudsman van de gemeente bleef onbeantwoord.

Van Kempen begrijp er niets van. ‘Anton de Kom is goud, maar Helman zegt ze blijkbaar niets.’ De Kom – bekend van zijn boek Wij slaven van Suriname (1934) – heeft in Zuidoost een plein, een standbeeld én een brug.

 Eén telefoontje naar de afdeling persvoorlichting van Amsterdam zet de roestige raderen weer in beweging. De volgende dag al reageert de woordvoerder Beheer Openbare Ruimte per sms en belt een dag later of die is ontvangen. ‘Na de formele toewijzing is de aanvraag in de keten blijven hangen. Er zijn zoveel verschillende partijen bij betrokken.’

De gemeente gaat nu eerst de gegevens van ‘Albert Hellman’ (sic)  checken: naam, geboortedatum en functie voor de stad. ‘Zodra dit gedaan is, gaat er direct een opdracht voor plaatsing richting de uitvoering’.

Naar verwachting hangt het bordje er binnen drie maanden: ‘Zodra er contact is geweest met de aanvrager, kan het heel snel gaan.’

Van Kempen, die op 31 januari afzwaait als bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, reageert opgelucht. Nu nog hopen dat de naam van Albert Helman goed wordt gespeld.

[Tekst uit Elseviers Weekblad, 18 januari 2025]

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter