blog | werkgroep caraïbische letteren

Bea Vianen: wordt ze nog gelezen?

door Jerry Dewnarain

De boeken van Bea Vianen zijn zo vaak gelezen, omdat de literaire kracht ervan ontegenzeglijk groot is, en omdat Bea Vianen zo zuiver het perspectief van een kritische generatie van Surinamers weet te verwoorden. Want Vianen bakte geen zoete bollen als het om Suriname ging. In tegenstelling tot haar Surinaamse generatiegenoten R. Dobru, Ruud Mungroo, Jozef Slagveer en Leo Ferrier legt zij genadeloos de barsten in het multiculturele huis Suriname bloot. Niet dat die kritische blik nu direct een grote boekenafzet garandeerde, maar niemand kon erom heen dat Vianen een feilloos oog heeft voor details die diep-authentiek Surinaams zijn, dat ze die details in een gedegen plot weet te verweven in een authentieke taalvorm.

Bea Vianen

Bea Vianen is ook een pionier op het gebied van de taal. Haar taalgebruik in haar werk is een eigen creatie geweest. Het is niet het Algemeen Beschaafd Nederlands dat wordt gesproken, maar een Nederlands dat herkenbaar is voor haar eigen landgenoten. Zij creëerde een nieuwe literaire geest met de verschijning van haar romans door Surinaams-Nederlandse woorden, Sarnami – en Surinaams-Javaanse woorden te gebruiken. Hierdoor heeft ze een duidelijke stem in de samenleving laten horen. Bea Vianen is vooral een schrijver die volgens mij is gebleven. Eind jaren zestig in de twintigste eeuw verschijnen boeken die herkenbaar zijn voor Surinaamse jongeren. Thema’s zoals vrijheid en identiteit spelen rond deze jaren in Suriname, dat zelf ook op weg is naar het verwerven van zelfstandigheid, een enorme rol. Ruim vijfenveertig jaar geleden verscheen Vianens eerste boek Sarnami, hai. Ik ben erg benieuwd of deze schrijver na ruim veertig jaren nog wordt gelezen onder een bepaalde groep jongeren. De literatuur (het oeuvre) van Bea Vianen bestaat uit vijf romans en vijf dichtbundels. Haar debuutroman, Sarnami, hai, verscheen in 1969.

.
Mijn onderzoek richt zich op een bepaalde groep IMEAO-studenten. Ik heb mijn populatie afgebakend. Deze betreft eerstejaarsstudenten van het IMEAO-5. Literatuur op het IMEAO is niet in het curriculum opgenomen. Dus ook niet in de hogere leerjaren. Daarom dat ik dit onderzoek heb uitgevoerd onder eerstejaarsstudenten van het IMEAO-5 Magenta: 52 studenten (34 man, 18 vrouw). Alle studenten kregen dezelfde vragenlijst om in te vullen met als doel een antwoord te vinden of Bea Vianen wel of niet gelezen wordt onder deze groep studenten. Een eventuele volgende stap kan zijn dat dit onderzoek wordt uitgevoerd op vwo- en kweekscholen waar literatuur wel in het curriculum aandacht krijgt. Dit kan een mooie vergelijking worden. De resultaten van het onderzoek wezen het volgende uit: (Let wel: dit onderzoek is kleinschalig en weerspiegelt dus een kleine groep). Uit de 52 studenten besteedden 20 vrouwen en 15 mannen dagelijks een uur aan lezen. Zie hiervoor tabel 1. Achttien vrouw lezen eerder een roman dan een krant. Slechts één mannelijke student leest graag een roman. Tabel 2 geeft een beeld van hoe weinig de boeken van Bea Vianen worden gelezen. Ruim 37 respondenten uit de 52 respondenten hebben nooit een boek van Bea Vianen gelezen. Het valt echter op dat de meeste respondenten eerder een roman lezen. Of dit te maken heeft met het verplicht lezen van romans voor de mondelinge examenlijst van het mulo is onbekend. Vooral onder de mannen is Bea Vianen een onbekende schrijver of beter gezegd een schrijver die niet veel wordt gelezen door mannen. Tenslotte, tabel 3 wijst uit, als het gaat over wat men graag leest, dat 36 % van de respondenten graag een roman leest, terwijl slechts 29 % ooit een boek van Vianen heeft gelezen!

 

 

 

Wat lees je graag? / Etniciteit
Tabel 1
Wat lees je graag? Totaal
De krant Een tijdschrift Een roman Een studieboek Iets anders
Etniciteit Creool 1 2 3 1 1 8
Hindoestaan 9 0 0 1 0 10
Inheems 2 0 0 0 1 3
Javaan 3 1 3 0 0 7
Gemengd 3 2 10 1 1 17
Marron 0 1 3 1 2 7
Totaal 18 6 19 4 5 52

 

 

 

Welk boek van Bea Vianen heb je ooit gelezen? / Geslacht
Tabel 2
Geslacht Totaal
Vrouw Man
Welk boek van Bea Vianen heb je ooit gelezen? Sarnami, hai 2 2 4
Strafhok 2 2 4
Een gedichtenbundel 4 1 5
Ik eet, ik eet tot ik niet meer kan 2 0 2
Geen enkele 24 13 37
Totaal 34 18 52

 

 

Tabel 3

 

 

Etnische groep

Hoeveel procent van de etnische groep heeft ooit een boek van Bea Vianen gelezen?  

 

Tot.

Ooit gelezen Nooit gelezen
Creool 25 % 75 % 8
Hindoestaan 10 % 90 % 10
Inheems 33 % 67 % 3
Javaan 57 % 43 % 7
Gemengd 29 % 71 % 17
Marron 29 % 71 % 7
Totaal 29 % 71 % 52

 

[uit de Ware Tijd Literair, 12 november 2016]

Naschrift de Ware Tijd Literair, 26 november 2016:

In de editie van de literaire pagina van 12 november jongstleden, zijn in het artikel van Jerry Dewnarain over een onderzoekje over het lezen van de boeken van Bea Vianen gegevens overgenomen van internet. De bron is echter niet vermeld. Het gaat om een stuk tekst in de inleiding (‘De boeken van Bea Vianen zijn…… in een authentieke taalvorm’.), die gehaald is van de website van ‘Caribisch Uitzicht’ (https://werkgroepcaraibischeletteren.nl/bea-vianen-viert-haar-75ste-verjaardag/). De schrijver van de geciteerde tekst is Michiel van Kempen. Jerry Dewnarain heeft deze tekst uit zijn onderzoek gehaald waarin wel de bron is vermeld, maar verzuimde in zijn krantenartikel ook de bron te vermelden. Hij verontschuldigt zich voor deze omissie.

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter