Baldwin: homoseksualiteit en racisme
‘Come out, come out wherever you are…. Love him and let him love you!’
Uit Giovanni’s Room, James Baldwin
door Christine F. Samsom
James Baldwin: romanschrijver, dichter, essayist, toneelschrijver en … activist
Ruim twee jaar na Suriname, in december 1865, werd de slavernij in de VS afgeschaft. Toen James Baldwin in 1924 geboren werd in New York, was dat dus nog niet eens 60 jaar geleden.
James Baldwin
Hij was de oudste van negen kinderen. Zijn stiefvader, nog geboren in de slaventijd, was dominee. James meldde zich al op zijn veertiende aan als predikant in een kleine pinksterkerk in Harlem, de beroemd-beruchte zwarte wijk van New York. Na zijn mulo verhuisde hij naar de artiestenwijk Greenwich Village en verruilde zijn geloof voor literatuur. Toch bleef dat geloof naklinken in veel van zijn werk, want in Harlem leefde het antiracisme toen ook al, in de muziek en vooral in de zwarte kerken. Zijn eerste boek kreeg dan ook als titel Go tell it on the mountain (1953), een gedeeltelijk autobiografische roman, waarin het christelijk geloof beschreven wordt als bron van zowel inspiratie, hoop en troost, als van schijnheiligheid en onderdrukking. Baldwin geeft in deze roman als voorbeeld van oneigenlijk gebruik van de bijbel het verhaal van de dronken, naakte Noach na de zondvloed, die wordt uitgelachen door zijn zoon Cham, waarna Noach, ontnuchterd, Cham en zijn nakomelingen (de Afrikanen) vervloekt en ze straft om voor altijd de slaaf te zijn van de twee andere zonen Sem en Jafet die hun vader liefdevol met een mantel hadden bedekt, een verhaal dat ten grondslag lag aan verdediging van de slavernij en later aan de apartheidsideologie in Zuid-Afrika. In deze roman zette Baldwin zich dus al af tegen misbruik van de bijbel en ook vinden we er al iets in terug van wat hij een paar jaar later uitgebreid als thema zou gebruiken: zijn openlijk verzet tegen discriminatie van homoseksuelen.
Cham lachjt de naakte Noach uit (Michelangelo, Sixtijnse kapel, Vaticaan)
Vanaf 1948 had Baldwin er al voor gekozen voor langere tijd in Frankrijk te gaan wonen bij zijn vriend, de schrijver Richard Wright. Hij raakt er onder anderen bevriend met de Franse filosofen en schrijvers Sartre en Camus die hem zeker hebben beïnvloed. Maar hij keert regelmatig terug naar New York om college en lezingen te verzorgen. In 1956 komt hij uit met zijn meest bekende, maar ook verguisde roman Giovanni’s room, een pleidooi voor de erkenning van homoseksualiteit als geaardheid en leefwijze. Zijn Amerikaanse uitgever weigert het boek uit te geven, dus wordt het in 1957 in Engeland gepubliceerd.
Eerste editie van Giovanni’s room
Het boek beschrijft op zeer gevoelige en overtuigende wijze de innerlijke strijd die de hoofdpersoon David, een blonde Amerikaan, voert met zijn homoseksuele gevoelens. Voor die gevoelens was hij ‘gevlucht’ naar Parijs. Hij wil trouwen met zijn vriendin Hella en een gezin stichten, maar als hij in een bar de Italiaan Giovanni leert kennen die een grote liefde voor hem opvat, ervaart hij wat het is om jezelf te kunnen zijn. Toch wil David niet toegeven aan zijn gevoelens voor Giovanni. Hij raakt zodanig verward dat Hella hem verlaat en terug gaat naar de VS. Het grootste deel van het boek speelt zich af op Giovanni’s kamer, waar David zijn verhaal vertelt, de kamer waarin David voor het eerst zichzelf kon zijn, maar ook de kamer waarin hij de laatste nacht doorbrengt vóór de executie van Giovanni die ter dood is veroordeeld voor de moord op de eigenaar van de bar. Behalve een pleidooi voor acceptatie van homoseksualiteit is Giovanni’s room ook een scherpe aanklacht tegen racisme, een racisme dat blijkens de recente beelden van rellen tegen racisme van blanke politieagenten in de VS, nog steeds voortduurt. In de vele boeken die nog volgen met verhalen, essays en toneelstukken blijkt het scherpe antiracisme van Baldwin, maar het meest bekend blijft hij toch als voorloper en onvermoeid pleiter voor acceptatie van homoseksualiteit.
James Baldwin overlijdt in 1987 in Frankrijk en wordt in New York begraven.
RSS
Facebook
Twitter
