blog | werkgroep caraïbische letteren

Balans: Arubaans letterkundig leven (37 en slot)

door Wim Rutgers

Nawoord: werk in uitvoering

Hiermee ben ik aan een voorlopig eindpunt van mijn balans gekomen. Maar het is uiteraard een voorlopig eindpunt, want een dergelijk werk is dynamisch, ontwikkelt zich en is nooit af. Het is nooit volledig noch definitief. Het is werk in uitvoering. Er verschijnen nieuwe auteurs en nieuwe werken, maar ook duiken nieuwe inzichten en perspectieven op die tot aanvulling en herschrijving noodzaken. Daarom deze digitale vorm die geen beperking in omvang of einddatum kent.

Wim Rutgers

Prof. dr Wim Rutgers. Foto © Michiel van Kempen

Voor een beschrijving van literatuur in alle aspecten van communicatie van auteur en lezer, tekst en context – de productie, distributie en receptie – wordt nogal eens het beeld van een literair veld gebruikt, een veld waarin de literaire activiteiten zich afspelen. Maar een veld wekt de associatie van weinig reliëf, het maakt geen onderscheid tussen hoog en laag. Daarom lijkt de metafoor van een literair landschap meer bruikbaar, een gevarieerd landschap van hoog en laag, met zijn bergtoppen als oriëntatiepunt en de lager gelegen delen die de bergen juist accentueren. Zo is het immers ook met literatoren en hun teksten die sterk in kwaliteit verschillen. De belangrijke auteurs en hun vooraanstaande werken onderscheiden zich van de schrijvers en hun werk van minder kwaliteit. Toch is het goed een beeld van de totaliteit te geven, waarbij door omvang en kritische bespreking het verschil in kwaliteit wordt aangegeven. Weglaten is geen optie omdat het landschap dan uitsluitend uit toppen zou bestaan en geen adequaat beeld zou geven van de ontwikkeling van een literatuur noch van de huidige situatie. Daarom is hiervoor gekozen voor een ruime beschrijving van het gevarieerde literaire landschap van ons eiland. Die beschrijving geldt trouwens een keuze en benadering van een individuele persoon die de inventarisatie, analyse, interpretatie en evaluatie op zich neemt. Dat blijkt en blijft subjectief, maar maakt tegelijkertijd discussie mogelijk. Zo is dit ook een werk in uitvoering als mogelijk begin- en uitgangspunt van een levendige gedachtewisseling over corpus, canon, waarde en onwaarde van de literaire teksten die door lokale auteurs in de loop van de tijd en onder zeer verschillende omstandigheden zijn voortgebracht. Daartoe wil dit nawoord dan tot slot ook een oproep doen: er is werk in uitvoering, want literatuur kan alleen maar leven als ze gelezen en bediscussieerd wordt – niet op een slagveld maar in een landschap waar duizend bloemen mogen bloeien.

alofs ken ta arubiano

 

Geciteerde literatuur

A.J. van der Aa: Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden. Gorinchem: Jacobus Noorduyn 1839

Luc Alofs & Leontien Merkies: : Ken ta Arubiano? Sociale integratie en natievorming op Aruba 1924 – 2001. Oranjestad: Van Dorp / De Wit Stores 2001

Frank A.J. Booi (e.a.; red.): Cosecha Arubiano; un antologia dedicá na Pueblo di Aruba. Oranjestad: Fundacion Centro Cultural Aruba 1983

G.B. Bosch: Reizen in West-Indië en door een gedeelte van Zuid- en Noord-Amerika. Utrecht: L.E. Bosch 1836; herduk Amsterdam: S. Emmering 1985

Hugo Brems: Altijd weer vogels die nesten beginnen. Amsterdam: Uitgeverij Bert Bakker 2006

Kiene Brillenburg Wurth & Anne Rigney: Het leven van teksten. Amsterdam University Press 2006

Chumaceiro Az., A.M.: De Natuurlijke hulpbronnen van de Kolonie Curaçao. ‘s-Gravenhage: Gebr. Belinfante 1879

Anton Claassen: De navelstreng van mijn taal; poesía bibo di Aruba. Amsterdam: In de Knipscheer 1992

Giselle Ecury: Simia Literario laat woorden tot bloei komen. Antilliaans Dagblad 9 april 2011

Exquemelin: Historie der Boecaniers, of Vrybuyters van America. Van haar eerste Beginzelen tot deze tegenwoordige tyd toe. Amsterdam: Nicolaas ten Hoorn 1700

Frantz Fanon : Peau noire, masques blancs 1952

Grupo di Corector di Papiamento: Habri bo hala hancho. Aruba 2007

Henry Habibe: Aruba in literair perspectief; tussen traditie en vernieuwing: 1905 – 1975. Oranjestad: Unoca 2014

Johan Hartog: Journalistiek leven in Curaçao. (1944) Nijmegen 1946

Johan Hartog: Aruba, zoals het was, zoals het werd.Van de tijd der indianen tot op heden. (1953) Oranjestad: Van Dorp 1980

Johan Hartog: Het gedrukte woord in de Nederlandse Antillen en Aruba. Zutphen: Walburg Pers 1992

Rosemarijn Hoefte & Gert Oostindie: Echo van Eldorado.Leiden: KITLV 1996

Kevin Meehan & Paul B. Miller: ‘Literature and Popular Culture’ In: Richard S. Hillman & Thomas j. D’Agostino: Understanding the Contemporary Caribbean. London: Lynne Rienner Publishers / Kingston: Ian Randle Publishers 2003

H. van Kol: Naar de Antillen en Venezuela. Leiden: A.W. Sijthoff 1904

A.J. van Koolwijk: ‘De Indianen Caraïben van het eiland Aruba (West-Indië)’ Tijdschrift van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap, eerste serie, deel 6, 1882, p. 222-229

G. van Lennep-Coster: Aantekeningen, gehouden gedurende mijn verblijf in de West-Indiën in de jaren 1837-1840. Amsterdam: J.F. Schle¬ijer 1842

K. Martin: Westindische Skizzen; Reise-erinnerungen. Leiden: E.J. Brill 1887

Neerlandia: ‘Aruba-nummer’ Neerlandia, orgaan van het Algemeen Nederlands Verbond. 15e jaargang, nummer 12, december, 1911, p. 265-288

Rob Nieuwenhuys: Oost-Indische Spiegel. Amsterdam: Querido 1972

Gert Oostindie: Postkoloniaal Nederland; vijfenzestig jaar vergeten, herdenken, verdringen. Amsterdam: Uitgeverij Bert Bakker 2010

Wim Rutgers: Het nulde hoofdstuk van de Antilliaanse literatuur; koloniale poëzie in De Curaçaosche Courant 1812 – 1865. Oranjestad: Editorial Charuba 1988

Wim Rutgers: Beneden en boven de wind. Amsterdam: De Bezige Bij 1996

Wim Rutgers: Nos biblioteca ta di oro; een uitgave ter gelegenheid van het vjftigjarig bestaan van de Bibliotj=heek op Aruba, 1949-1999. Oranjestad: Biblioteca Nacional Aruba 2002

Teenstra, M.D.: De Nederlandsche Westindische eilanden. Amsterdam: Deel II. (1837) Herdruk Amsterdam: S. Emmering 1977

Juan Terlingen: Lengua y Literatura españolas en las Antillas Neerlandesas. Willemstad: Ministerio de asuntos culturales de las Antillas Neerlandesas y El servico de informacion del gobierno de las Antillas Neerlandesas 1961

Frank Williams, Isla di mi / Island of mine. Oranjestad: Unoca, 2000

Peter van Zonneveld: Indisch-Nederlandse literatuur. Amsterdam: H&S Uitgevers 1988

 

 

Aruba Natural Bridge

Aruba, Natural bridge

Lijst van publicaties sinds 1986

1986
Tochi Kock: Aruba; e leyenda di su nomber
Ph. Wong: Na kaminda pa Independencia
T. Figaroa: Na mi Aruba
B. Joung Fat: Na tres rubianita

1987
V.S. Piternella: Dulce mentira
R. Odor: Luz y Sombra
P. Geerman: Flor di Sanger

1988
L.E. Euson: Sweet Praises
D. Henriquez: Kas Pabow
D. Henriquez: E soño di Alicia
Digna Laclé: Bon Pascu
Clyde R. Lo-A-Njoe: Echolood

1989
Santaner: Soño di Marduga
F. Williams: Regalo di Fantasia
A. Krozendijk-De Cuba: Casita di Faro

1990
J.R. Nicolaas: Eclips Politico
J. Tromp: Cetilalma y Otro Cuentanan Arubiano

1992
D. Henriquez: Zuidstraat
J.M. Mansur: Un poco di tur cos
Frank A. Williams: Dakota, un historia di su pueblo
Ph. Wong: Di ta…pa..tabata

1993
Luti Martinez: Linda’s road
Ruben Odor: Mi bida y aids
Frank Williams: Antología di Cariño
Philomena Wong: Crusando frontera / Crossing borders

1994
Eduardo Curet: Abrojos
Frank Williams: Alma transparente
Ruben Odor: My life with aids

1995
Nydia Ecury: Un sinta den bientu
Denis Henriquez: Delft blues
Belén Kock-Marchena: Vibrashon di amor
Osaira Muyale: The Mystery of the Soul
Elston A. Thomas: Teror di droga

1996
Augusto Esteban Croes: Donde voy (Colleccion Di Poecia)
Giolina Henriquez: Hala di berdad / Wings of Truth
Koos van Lis: Aruba den peliger!!
Ruben Odor: Voz di mi tera
Richard (Archie) de Veer: Sí, ta mi mes

1997
Tico Croes: Potret di un cara desconoci
Dax Hassell: Head sketching discoveries
Frank Williams: E Yamada

1998
Yolanda Croes: Acompaña pa un angel
Giolina Henriquez: Hala di berdad / Wings of Truth
Belén Kock Marchena: Milager/Miracle
Dominico Marquez: Flor di Shoshoro
Francisco Pardo: E solo di e Caiquetionan
Clarette Quandus: Mi Aruba, mi prohimo, mi inspiracion
Jossy Tromp: E biento di atardi y otro cuentanen Arubiano
Jacques Thönissen: Tranen om de ara

Tranen om de ara

1999
Denis Henriquez: De zomer van Alejandro Bulos
Gina Henriquez: Triminti

2000
Quito Nicolaas: Destino
Jacques Thönissen: Eilandzigeuner

2001
Yolanda Croes: Unda bo ta mami?
Belén Kock-Marchena: Den bena di bida / Levensader

2002
Marco Christiaans: Perseverancia
Herman Hennep: Buscando felicidad
Carmen Herrera: Djis un rato
Quito Nicolaas: Gerede twijfels
Belinda de Veer: Human Nature
Olga Zaandam: Curashi [zie ook de titel hieronder]

 

olga buckley

Olga Buckely / Olga Zaandam / Olga Zaandam-Buckley

2003
Olga Buckley: Curashi
Mayra Croes-Croes : Lus y Salbashon
Nydia Ecury: Luho di speransa
Maria Mathilda-Kock: Sombra di mi mente

2004
Himself (Isaac Chin): Where is Choy?The fascinating story of a West Indian
Giselle Ecury: Terug die tijd
Tochi Kock: Bart Bremo, un pirata, bucanero, o … comerciante?
Quito Nicolaas: Bentana habri; un antologia
Quito Nicolaas: Tera di silencio
Ramon Sharpe: Ami ta awe
Ramon Sharpe: The Dream
Jacques Thönissen: De roep van de troepiaal
Belinda de Veer: E Hofi di Rosa

2005
Giselle Ecury: Terug die tijd (herziene en uitgebreide versie)
Rosabelle Illes: Beyond Insanity
Quito Nicolaas: Atardi di antaño
Roland W. Peterson: Silent Emotions; Soulful Thoughts of an Aruban Author
Ernesto E. Rosenstand: Companashi; Cronica di recuerdonan scondi
Jossy Tromp: Un anochi y otro cuentanan Arubiano
Frank Williams: Imitacion di Cristo

2006
Hubert ‘Lio’ Booi: E flamingo di Aruba
Isaac Chin: Tilly the White Liver Woman
Frida Domacassé: Dans
Giselle Ecury: Erfdeel
Herman (Manchi) I. Hennep: Tres diferente ruta
Sherwin U.A. Jacobs: Bida pa semper …
Sherwin U.A. Jacobs: Aruba Mi herencia …
Sherwin U.A. Jacobs: Fiesta den sabana
Sherwin U.A. Jacobs: Susto den anochi
Greta J. Lardy: Demasiado hoben pa comprende / Too young to understand
Christie Mettes: Voiceless
Munye Oduber-Winklaar: Shelo Santo; unda nos ta bai?
Clarette Angeline Quandus: Amor y Fe
Ernesto E. Rosenstand: Shinishi di olvido
Ruthy ‘Lady Ruth’ Vrieswijk: Mi bida den un dia. Den silencio

2007
Olga J. Buckley: Sin wak patras [zie ook 2008]
Frank L. Croes: Habri bo hala hancho
Frida Domacassé: Kurason kibrá Kurason hinté / Heel mijn gebroken hart
Joan Lesley: De bloeiende flamboyant
Jossy Tromp: E barbulet preto y otro cuentanan Arubiano

Aruba salsa

 

2008
Olga Buckley: Sin wak patras [zie ook 2007]
Henry Habibe: Vulkanisch samenzijn
Sherwin Jacobs: Aida
Quito Nicolaas: Alameda
Richard de Veer: Un siglo di recuerdo

2009
Frida Domacassé: Fontein en andere verhalen
Giselle Ecury: Glas in lood
Sherwin Jacobs: Nunca ta laat!
Digna Laclé-Herrera: Haiku ‘Den mi pensamento’
Tasaïr (Maria Mathilda Kock): E hadrei di inspiracion
Jossy Tromp: Gabilan

2010
Giselle Ecury: Vogelvlucht
Helena Engelbrecht-Fornara: Manchi
Rosabelle Illes: Spiel di mi alma
Sherwin Jacobs: Pa semper
Quito Nicolaas: Verborgen leegte
Jacques Thönissen: Devah

2011
I.R. (Roberto) Croes: Sentimento
Frida Domacassé: Voetstappen op de rots
Manchi Hennep: Ursula
Sherwin Jacobs: Rason
Quito Nicolaas: Bos pa planta
Olga Orman: Wie ik ben / Ta ken mi ta
Sonia Ruiz: Nos Rosa
Joan Lesley: Compa Nanzi’s capriolen

2012
Quito Nicolaas: Sombra di recuerdo
Olga Orman: Topa Tula / Ontmoet Tula

Simia Literario IMG_1770 (2)

 

2013
Giselle Ecury: De rode appel
Nydia Ecury: Een droom die ik heb
J.L. Fortin: City store
Reginald de Palm: Kita paña fo’i cabuya
Roland W. Peterson: Silent Emotions
Sonia Ruiz: Barbulet
Jacques Thönissen: Onder de watapana

2014
Lolita Euson: Moonlight on the Waves
Denis Henriquez: Lenga di mi mama
Denis Henriquez: Aruban Landscapes
Olga Orman: Cas di biento / Doorwaaiwoning
Sonia Ruiz: Curason

2015
Clyde R. Lo-A-Njoe: Mijn lief, mijn leed
Quito Nicolaas: Cucuisa cabisha / Als de aloë sluimert
Jacques Thönissen: Sarah, de zwarte madonna
Jossy Tromp: Na caminda
Jossy Tromp: Tera di waltaca
Jossy Tromp: Camind’i Cruz

2016

Clyde Lo-A-Njoe: Parelmoerpoeder

Lo A Njoe Parelmoerpoeder

Anthologieën:

Frank A.J. Booi e.a. (red.): Cosecha Arubiano. Oranjestad: CCA 1984

Anton A.G.M. Claassen: De navelstreng van mijn taal; poesia bibo di Aruba. Haarlem: In de Knipscheer 1992

Lucille Berry-Haseth, Aart G, Broek i Sidney M. Joubert: Pa saka kara; antologia di literatura Papiamentu. Willemstad: Fundashon Pierre Lauffer 1998

Frank Williams: Isla di mi / Island of mine. Oranjestad: Unoca 2000

Stichting Simia Literario: Caribbean Waves of Words. 2003

Quito Nicolaas: Bentana habri. Amsterdam: Simia Literario 2004

Aart G. Broek (e.a.; red): De kleur van mijn eiland; Ideologie en schrijven in het Papiamentu sinds 1863. Leiden: KITLV 2006

Denise Jannah: Waarover we niet moeten praten. Haarlem: In de Knipscheer 2007

Jos van Hest & Wendela de Vries: Symbiose tussen pen en penseel. Amsterdam: Simia Literario 2008

Gotanan di Dios Antologia di poesia religioso di Aruba. Edishonnan Miguel Arcangel 2008

Commision Arte di Palabra Aruba: Arte di Palabra; haiku, poesia, cuenta cortico. 2009

Klaas de Groot: Vaar naar de vuurtoren. Haarlem: In de Knipscheer 2010

Fred de Haas (red.): Wie ik ben / Ta ken mi ta; gedichten en verhalen. Haarlem: Simia Literario / In de Knipscheer 2011

 

Wie ben ik-500x500

Auteurs

Frederik J.C. Beaujon (1880-1920) schreef schoolschriften vol met gedichten in het Papiamento en Engels, maar kwam nooit tot publicatie daarvan. In 1907 schreef hij een gedicht ‘Atardi’ in elf kwatrijnen, net als zijn grote voorganger Joseph Sickman Corsen op Curaçao. Ook vervaardigde hij persoonlijke gedichten over zichzelf en zijn familie en beschreef hij zijn eiland Aruba en zijn woonplaats San Nicolas. Bovendien vertaalde hij in 1918 Lord Byron’s beroemde gedicht ‘The Prisoner of Chillon’ tot ‘E Prisonero di Chillon’ en wijdde hij een Papiamentstalig lofdicht aan de grote Engelse romantische dichter. Dat maakt hem zo niet tot de vader dan toch wel tot de pionier van de Arubaanse poëzie.

Olga J. Buckley (Aruba 1950) was werkzaam in het Arubaanse onderwijs. Het succesvolle leesbevorderingsproject ‘Bon nochi drumi dushi’ ontstond op haar initiatief. Ze publiceerde de twee dichtbundels Curashi (2002) en Sin wak patras (2008). Daarnaast schreef ze voor jongeren de Bencho-drieling: Bencho ta dual (2004), Bencho ta gana un bais (2007) en Bencho ta rebeldia (2013), waarin de hoofdpersoon gevolgd wordt in zijn ontwikkeling van klein fantasierijk jongetje tot een zich door plotselinge omstandigheden zelfstandig ontwikkelende, zelf verantwoordelijke jongeman.

Yolanda Croes (Aruba 1948) werkte als docente NXII in het beroepsonderwijs en als taaldocent op de Nederlands-Antilliaanse eilanden van 1969 – 1990, als toetsdeskundige voor Engels en Spaans, in de journalistiek en als beëdigd vertaler Engels, Nederlands en Papiamento van 1994 tot begin 2001, waarna ze de Scol di Idioma stichtte, waarvan ze directeur is. Yolanda Croes bewoog zich ook op politiek terrein tijdens de kabinetten Eman II en III. Ze publiceerde vier verhalen: Acompaña pa un angel; Un tragedia di buelo 2000; Un novela basa riba acontecimentonan real (1998), Perdi riba Lama; Aventuranan saca for di bida real (1999), Unda bo ta mami; un storia real (2001), en E fucu di e Piedra Pretonan; Mi amiga Paulina; Un storia real (2015). De opbrengsten van haar tweede en derde boek gingen naar SARFA (Search And Rescue Foundation Aruba) en de Fundacion di Hende Muhe den Dificultad.

 

Domacasse voetstappen-op-de-rots

Frida Domacassé (Aruba 1938) publiceerde onder meer de dichtbundels Dans (2006), Kurason kibrá Kurason hinté / Heel mijn gebroken hart (2007) en Voetstappen op de rots (2011) en de verhalenbundel Fontein en andere verhalen (2009). Van haar zijn ook bijdragen verschenen in diverse verzamelbundels als Caribbean Waves of Words (2003), Klaas de Groot (red.): Vaar naar de vuurtoren (2010), de recente bundel van Simia Literario in Nederland: Ta ken mi ta / Wie ik ben (2011) en andere (zie daarvoor haar website). Door haar migratie naar Nederland is ze op Aruba veel te onbekend gebleven.

Giselle Ecury (Aruba 1953) vertrok op jonge leeftijd naar Nederland. Ze publiceerde de gedichtenbundels Terug die tijd, herinneringen aan dementie (2005), Vogelvlucht (2010) en de romans Erfdeel (2006), Glas in lood (2009) en De rode appel (2013). Ze is werkend lid van de schrijversgroep Simia Literario.

Nydia M. Ecury (Aruba 1926 – Curaçao 2013) is een zuster van de op Aruba bekende verzetsheld ‘Boy’ Ecury. Ze werkte voor ‘Aruba Esso News’ en studeerde Engels in Canada. Sinds 1957 woont ze op Curaçao, waar ze Engels doceerde. Ze publiceerde Tres rosea (1972), Bos di sanger (1976), Na mi kurason mará (1978), Un sinta den bientu (1995), Luho di speransa (2003) en Een droom die ik heb (2013) Ze werd met name bekend door haar humoristische One Woman Show.

 

Opmaak 1

Burny Every (1939-2006) volgde na de Mulo en kweekschool een opleiding tot actrice aan de toneelschool in Amsterdam (1967), was verbonden aan De Noorder Compagnie (1967 – 1970) en Theater in Arnhem (1970 – 1974) waarna ze in 1975 op Aruba de Grupo Teatral Arubiano startte. Ze was werkzaam in het onderwijs op diverse niveaus. Bekende door haar geregisseerde stukken zijn Antigona ; Julio Matas: Wega di damas, James Saunders: Bulanda pa luni di miel, Elena Garro: Un lugar firme, Mario Fratti: Un anochi di homenahe – Chile ’73 ter herdenking van Salvador Allende, B. Brechts The beggar and the dead dog, maar ook de originele stukken van de Arubaanse auteur Denis Henriquez, Mañan Dalia lo ta mi Dalia en Fenchi a gana e premio mayó. Ook wijdde ze zich aan jeugdtoneel, zoals met Aventura sin spera, Un anochi largu, Ta ken tin sanger di kakalaka?, Romeo y Julieta. Burny Every schreef en regisseerde aanvankelijk nog incidenteel voor andere groepen maar stapte daarna op het medium film en televisie over. Ze werkte mee aan Duel in de diepte en regisseerde in 1991 de eerste Arubaanse film, in een co-productie van de Nos en Tele-Aruba, Denis Henriquez: Dera Gai.

Tomas Figaroa (1919 – 1984) kreeg op tienjarige leeftijd polio en was levenslang aan een rolstoel gebonden. Hij las en schreef veel, was een autodidactisch talenkenner Spaans, Engels, Nederlands en Frans en vertaalde vanuit die talen in het Papiamento en Nederlands. Ook trad hij op als ghost writer voor zijn familie. Naast zijn postume bundeltje Na mi Aruba (1986) publiceerde hij in de dagbladen La Cruz en La Union.

Maruja Forero Manrique (Colombia 1933 – Aruba 2009) is vooral bekend door de voordrachtsgroep ‘Tertulia Literaria Aruba Nueva’ van 1987, die jaarlijks in oktober optrad, vanaf 1988 samen met het folkloristische zangkoor La Escala. Haar toneelgroep Grupo Tenaz (1986) trad op tijdens het Festival di Teatro, en presenteerde nog in 1994 Esequiel el Pastor y el Milagro de Navidad. In 1989 ontstond Talento Infantil. Ze schreef zelf ook gedichten. Vanaf 1988 schreef ze in de lokale krant Diario haar column ‘Notas Literarias’.

 

de productiebeurs in crisistijd

Albert Roessingh – De productiebeurs in crisistijd

Denis Henriquez (Aruba 1945) studeerde natuurkunde en was docent aan het Colegio Arubano. Eind jaren zeventig vertrok hij naar Nederland waar hij doceerde aan een gymnasium in Rotterdam. Voor het toneel publiceerde hij Mañan Dalia lo ta mi Dalia, Fenchi a gana e premio mayó en E soño di Alicia, terwijl er ook nog ongepubliceerd werk van hem op de plank ligt. Zuidstraat (1992), Delft blues (1995) en De zomer van Alejandro Bulos (1999) zijn drie Nederlandstalige in Nederland gepubliceerde romans.

Belén Kock-Marchena (Bonaire 1942) woont op Aruba waar ze opgroeide. Na haar lagere school haalde ze haar mulo-diploma op Curaçao en volgde de onderwijzersopleiding vervolgens op Aruba. Na de opleiding in Nederland met de volledige bevoegdheid voltooid te hebben, werkte ze in Aruba in het onderwijs. Ze publiceerde de dichtbundels Vibrashon di amor (1995), Milager (1998) en Den bena di bida / Levensader (2001).

H.E. Lampe (1884-1953) bekleedde als ‘zaakwaarnemer’ een belangrijke functie op het eiland. Hij was dirigent, verdienstelijk pianist en bekend organist van de Protestantse kerk. In 1932 publiceerde hij de memoires Aruba voorheen en thans (1932) en in 1934 Mijn indrukken van Curaçao; de parel der Caraïbische wateren. geschreven ter gelegenheid van de viering van her 300-jarig verband tusschen Curaçao-Nederland.

Johanna Lampe, die zich zelf A.C.E. Lampe noemde werd door Johan Hartog ‘De Phenix van Aruba’ genoemd, als de eerste dichteres van de Antillen. Het enige van haar bekende gedicht of rijmelarij verscheen op 24 augustus 1824 in de Curacaosche Courant. Een verwaarloosde verkoudheid veroorzaakte haar dood op jonge leeftijd. De familie Lampe is in ongeveer 1730 vanuit het Nederlandse Vlissingen op Curaçao komen wonen; in 1769 kwam ze in de persoon van Hendrik Lampe op Aruba.

Clyde R. Lo-A-Njoe (Aruba 1948) is een beeldend kunstenaar en dichter-auteur. Hij werd internationaal onder meer bekend als medeontwerper van het Orakelkunstuurwerk van Holland-Nagasaki Village (1988-1989) in Nagasaki, Japan. Ook bij de totstandkoming van het monument van de nieuwe basiliek van de Virgin de Guadalupe, 1989 –1990 in Mexico City was hij medeontwerper, tevens de schilder van het astrolabium en het contemporaine Aztekencalendarium. Hij verzorgde exposities van zijn teken- en schilderkunst, twee keer in de Hannover Messe in Duitsland; twee reizende exposities in het Caraïbisch Gebied en in het Museum van Rijswijk. (Bron: Website van de kunstenaar). Hij publiceerde de dichtbundels Dansen / Baliamentu (1982), Echolood (1989) en Mijn lief mijn leed (2015) en de roman Parelmoerpoeder (2016).

 

quito nicolaas

Quito Nicolaas (links)

Quito Nicolaas (Aruba 1955) vertrok in 1972 naar Nederland waar hij nog steeds woont. Hij studeerde politicologie. Hij ontwikkelde zich in zijn nieuwe vaderland tot een productief en actief schrijver op cultureel-literair gebied, onder meer als mede oprichter van de schrijversgroep Simia literario. Hij schrijft zowel in het Papiamento als in het Nederlands. Hij publiceerde in 1990 zijn eerste bundel poëzie, Eclips Politico, bij de Arubaanse uitgeverij Charuba. Daarna verschenen Ilusion optico (1995), Destino (2000), Gerede twijfels (2002). In 2004 publiceerde hij de eerste volwassen Arubaanse Papiamentstalige grote roman Tera di silencio en in 2005 de dichtbundel Atardi di antaño / De namiddagen van vroeger (2005), gevolgd door Verborgen leegte (2007) Alameda, storianan cortico (2008), Bos pa planta (2011) en Sombra di recuerdo (2012). Met zijn partner publiceert hij op internet een maandelijks informatiebulletin over Arubaanse en Caribische cultuur en literatuur.

 

Quito Nicolaas2

Quito Nicolaas (links)

Ernesto E. Rosenstand (Santa Marta, Colombia 1931) migreerde op elfjarige leeftijd naar Aruba. Daar was hij tot zijn pensionering werkzaam in diverse onderwijsfuncties. Hij wed vooral bekend door zijn werk voor het toneel, als vertaler, auteur en leider van een eigen toneelgroep Teatro Experimental Arubano (1978). Daarnaast publiceerde hij gedichten (Un anhelo sin fin 1982) en zijn memoires in Companashi, Cronica di recuerdonan scondi (2005). Een ruime keuze uit zijn werk verscheen in Shinishi di olvido (2006).

 

Rosenstand Shinishi

Jacques Thönissen (Nederland 1939) was vanaf 1962 tot zijn pensionering werkzaam in het Arubaanse onderwijs. Hij publiceerde enkele jeugdboeken, romans en een verhalenbundel: Tranen om de ara (1998), Eilandzigeuner (2000) en De roep van de troepiaal (2004) bij de Nederlandse uitgeverij Conserve en vervolgens drie bij Uitgeverij In de Knipscheer – Devah (2010), de verhalenbundel Onder de watapana (2013) en Sarah, de zwarte madonna (2015).

Jossy Tromp (Aruba 1954) studeerde biologie en rechten. Hij was werkzaam aan het Colegio Arubano als docent biologie, conrector en rector tot aan zijn pensionering. Hij publiceerde in eigen beheer verhalenbundels via het systeem van printing on demand: Cetilalma (1991), E biento di atardi y otro cuentanan Arubiano (1998), Un anochi y otro cuentanan Arubiano (2005), E barbulet preto y otro cuentanan Arubiano (2007) en 13 cuenta (2011). Gabilan (2009) is een uitgave van zijn verzamelde gedichten. In 2005 presenteerde hij zijn werk op het literaire festival Crus Lamá.

Frank Williams (Aruba 1941) genoot op het Dominicus College onderwijs bij de frères, waarna hij in het Nederlandse Dongen een onderwijzersopleiding volgde. Hij werkte in de lagere school, studeerde Engels LO en MO-A en werd docent Engels aan onder meer de Julianaschool en het Colegio Arubano. Ook in de politiek was hij een aantal jaren actief, onder meer als lid van de Eilandsraad. Sedert 1987 was hij werkzaam als inspecteur onderwijs.Hij is mede-samensteller van het rapport Een koude douche over Arubaanse studenten in Nederland (1993). Frank Williams is beëdigd vertaler Papiamento, Engels en Nederlands. Hij publiceerde drie boeken in eigen beheer: een bundel korte verhalen Regalo di fantasia (1989), de geschiedenis van Dakota (1992) en de poëziebundel Antología di Cariño.

Philomena Wong (Aruba 1941) was tot aan haar pensionering werkzaam in het onderwijs. Ze publiceerde in het tijdschrift Watapana, de antologieën Di Nos en Cosecha Arubiano en in het onderwijsblad Skol y Komunidat. In 1984 verscheen haar eerste gedichtenbundel Mi’ ta biba den mi pensamento, in 1986 gevolgd door Na caminda pa independencia. In 1992 verscheen Di ta… pa.. tabata, in 1993 een selectie uit vroeger werk met vertaling in het Engels als Crusando frontera / Crossing borders.

3 comments to “Balans: Arubaans letterkundig leven (37 en slot)”

  • Vandaag zag ik de laatste aflevering van mijn Balans op Caraibisch Uitzicht.
    Dank en compliment voor Michiel van Kempen, die alle 37 afleveringen verzorgde.
    De man is al met lintjes behangen maar verdient nu zeker een standbeeld.
    Hartelijk dank!
    Wim

    • en dat naast zijn trippel-dikke biografie over Lou Lichtveld/AH. drie duimen omhoog.

  • De West-Indische literaire vlag in top voor het onstuitbare koppel Rutgers & Van Kempen….

1 Trackback/Ping

Your response at Klaas de Groot

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter