blog | werkgroep caraïbische letteren
0
 

Arron en de politieke geschiedenis van Suriname

door Jerry Egger

Een van de dominante figuren in de politieke geschiedenis van ons land voor en na de onafhankelijkheid is Henck Arron. Hij wordt beschouwd als de politicus die de kolonie onafhankelijk maakte en die door slim onderhandelen een groot bedrag wist los te krijgen uit de zakken van de voormalige kolonisator. Zijn naam wordt ook geassocieerd met minder positieve ontwikkelingen na de onafhankelijkheid zoals de stagnatie op sociaaleconomisch gebied en vooral de militaire coup van 25 februari 1980. De biografie die Peter Meel schreef behandelt bijna alle aspecten van het leven van Arron in de politieke arena.

arron postzegel

Dit maakt het tot een goed naslagwerk waarbij aan de hand van Arron de lezer wordt meegenomen in het mijnenveld dat (partij)politiek heet in Suriname. De nadruk ligt niet op het persoonlijke leven van de politicus al kan het ene niet los gezien worden van het andere. Deze biografie is een heel gedetailleerd werk geworden met in totaal 746 bladzijden waarvan 617 tekst. De 96 pagina’s met noten zullen maar voor een klein lezerspubliek interessant zijn, maar geven meer details en zeggen vooral ook het nodige over de bronnen die Meel heeft gebruikt. Tevens zijn deze noten een soort handleiding voor degenen die willen rondneuzen in het privéarchief van Arron dat door de weduwe, Netty Arron-Leeuwin, aan het NAS (Nationaal Archief Suriname) is geschonken. Het lezen van het boek is een hele zit, maar de geïnteresseerde in de lokale politiek zal zich niet vervelen. Dit verhaal wordt min of meer chronologisch verteld. Bovendien geeft Meel zo veel als mogelijk de context waarin het een en ander zich afspeelt, wat deels ook verklaart waarom de biografie zo dik is. Vandaar dat het boek voor de toekomst een naslagwerk zal worden.

 

 

Arron is geboren op 25 april 1936. Hij kwam uit een rooms-katholiek gezin. Dit gegeven is niet zonder betekenis in Suriname want de NPS (Nationale Partij Suriname) steunde voor een aanzienlijk deel op leden van de ebg-kerk (evangelische broedergemeente). Toch wist hij de leider te worden van die partij. Meel schetst een overtuigend beeld van de jonge jaren van Arron waaruit duidelijk wordt hoe hij toen al kwaliteiten bezat die hem goed van pas kwamen in de actieve politiek. Zo was hij op de AMS (Algemene Middelbare School) een student die graag het debat opzocht en de grenzen van wat wel of niet kon. Ontwikkelingen in Suriname hadden zijn belangstelling en hij speelde in de toneelgroep van de school. Hij werd voorzitter van de VAMS (Vereniging van Algemene Middelbare Scholieren). Verschillende tijdgenoten van Arron geven een beeld van een graag geziene student. Na de AMS ging hij naar Nederland waar hij een bancaire opleiding volgde. Bij terugkeer werkte hij eerst bij de Vervuurtsbank (nu Hakrin Bank) en later bij de VCB (Volkscredietbank).

Arrons actieve politieke betrokkenheid begint in de eerste helft van de jaren zestig. Een interessante passage in het boek is de manier hoe jongeren werden gerekruteerd voor de NPS. Hij studeerde na zijn terugkeer aan de Surinaamse Rechtsschool. In die tijd was er een behoorlijke strijd in het bestuur van de studentenvereniging Labor Omnia Vincit (Arbeid overwint alles) waarbij leden van de PNR (Partij Nationalistische Republiek) en de NPS elkaar bestreden om de macht in het bestuur. De NPS en vooral zijn fractieleider Johan Pengel zagen het belang in van jongeren in de partij en helemaal als zij tot de intelligentsia werden gerekend. Arron was nog interessanter voor de partij want hij was bovendien rooms-katholiek. Zo probeerde Pengel stemmen van de rooms-katholieke PSV (Progressieve Volkspartij) weg te halen. In die tijd belandden ook Arnold Kruisland en Humphrey Berggraaf in deze partij. Arron klom steeds hoger binnen de structuren van de NPS. Dit komt voor een belangrijk deel ook omdat hij zich aan de spelregels van de Surinaamse politiek hield. Een wijze les die hij leerde was dat de leider van de partij nooit in het openbaar moest worden aangevallen. Op bladzijde 69 komt Arron zelf aan het woord waarbij hij aangeeft dat kritiek mocht maar dan privé. Deed je het in het openbaar dan was je afgeschreven. Dit soort passages maken het boek extra interessant want zij geven een kijkje in het politieke bedrijf. Bovendien blijkt uit de geschiedenis van het land dat wat voor Pengel en de NPS gold in principe bij zowat alle partijen voorkwam. Openlijke kritiek op de leiding betekende in de meeste gevallen het einde van de carrière in de betreffende partij. Voorbeelden te over.

Arron was zoals de titel aangeeft de man van het moment. Dat moment was de onafhankelijkheid. Na de val van Pengel in 1969 en zijn overlijden een jaar later in 1970, werd Arron voorzitter van de NPS. Pogingen van Olton van Genderen om de leiding op zich te nemen, mislukten. Bij de verkiezingen van 1973 won een bundeling van NPS, PSV, PNR en KTPI (Kerukunan Tulodo Pranantan Inggil) de strijd. In zijn eerste regeringsverklaring van 15 februari 1974 maakte Arron in zijn beroemde woorden bekend dat Suriname ‘op geen later tijdstip dan ultimo 1975’ onafhankelijk zou worden (p. 136). Dat politiek ook mensenwerk is, komt goed tot uitdrukking in de persoonlijke verhoudingen rond de onafhankelijkheid. Meel beschrijft de relatie tussen Arron en Den Uyl. Volgens hem konden die twee het goed met elkaar vinden. Dat heeft ook gemaakt dat zaken rond de onafhankelijkheid, die in andere gevallen moeizaam hadden kunnen verlopen toch gemakkelijker gingen. Zij konden elkaar bellen, het nodige met elkaar bespreken en elkaar ook de waarheid zeggen. Bij Arron en Lachmon lagen de zaken anders, zeker in de zeventiger jaren. Lachmon had intensief met Jopie Pengel gewerkt en die twee kenden elkaar goed; ook elkaars politieke streken. Arron was een stuk jonger en de situatie in het land was in de jaren zeventig toch anders. De jaren ’69-’73, toen Sedney en Lachmon de politieke scepter zwaaiden, hadden kwaad bloed gezet bij grote delen van de NPS. Dat werkte door in de relatie tussen de twee. Bovendien zag Lachmon Arron toch als de jongere politicus die, zoals de Amerikanen zeggen, hem ‘uncle’ moest noemen. En dat deed Arron juist niet. Dit heeft ertoe geleid dat pas in de tachtiger jaren onder de gewijzigde omstandigheden de twee nader tot elkaar kwamen en vanaf toen heel goed met elkaar hebben samengewerkt.

In de aanloop naar de onafhankelijkheid zouden bepaalde karaktertrekken van Arron van doorslaggevende aard zijn. Zijn eigenzinnigheid en de zelfverzekerdheid die hij uitstraalde, maakten het uiteindelijk mogelijk dat Suriname onafhankelijk werd ondanks de vele moeilijkheden binnen zijn partij en daarbuiten. Hij zette door en op 25 november 1975 beleefde Arron zijn glorieus moment. Nog geen 5 jaar later volgde het absolute dieptepunt. Dezelfde eigenschappen die hem hebben geholpen in 1975, lieten hem bij de conflicten binnen het leger de verkeerde keuzen maken. De afloop is bekend.

Het boek staat ook stil bij de vernederingen die Arron ondervond na de militaire coup. Ondanks de mogelijkheden die hij had het land te verlaten, is het nooit in hem opgekomen elders te gaan. Dat zegt ook iets over zijn karakter. Moeilijkheden ging hij niet uit de weg. De militairen stelden een Bijzonder Gerecht in om corruptie en misbruik van de macht voor 1980 te veroordelen. Arron stond hoog op hun lijst. Het was ook een soort rechtvaardiging voor de ingreep zoals de coup in eerste instantie werd genoemd. Kosten noch moeite werden bespaard om bewijs te vinden. In binnen- en buitenland werd gezocht naar geheime bankrekeningen. Gezocht werd ook naar onroerend goed. Niks vonden de aanklagers. Uiteindelijk moest tot grote teleurstelling van diverse militaire toppers en burgers om hen heen, worden vastgesteld dat Arron vrijuit ging. Zou hetzelfde gelden voor alle regeringsleiders en ministers die na 1980 tot heden aan de macht zijn gekomen als officieren van justitie op dezelfde grondige en doortastende wijze te werk waren gegaan? Interessante vraag. Iedereen moet die maar voor zichzelf beantwoorden.

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Peter Meel. Foto © Michiel van Kempen

 

Dit boek geeft steeds het gevoel dat het grote verhaal wel bekend is, maar dat de details net ietsje anders zijn dan in eerste instantie werd gedacht. De vele stemmen in het verhaal hebben een belangrijke functie want zij maken het mogelijk voor de lezer om dat ‘ietsje anders’ tot zich te nemen. Een andere functie van die stemmen is ook dat meerdere kanten van hetzelfde verhaal nu bekend worden. Hopelijk zal het boek een prikkel zijn voor politici ook hun verhaal vast te leggen. Nu is er een geschiedenisopleiding op de Anton de Kom Universiteit van Suriname. Er zijn heel enthousiaste studenten die aan het begin staan van hopelijk een heel productief leven waarbij onderzoek voorop staat. Dat onderzoek zal geholpen worden als politici bereid zijn te praten en hun verhaal met anderen te willen delen. Laat Man van het moment een prikkel zijn om open te staan voor positief nieuwsgierige studenten die het eigen Surinaamse verhaal willen vastleggen.

 

 

Peter Meel: Man van het moment. Een politieke biografie van Henck Arron. Amsterdam: Prometheus/Bert Bakker, 2014. ISBN 978 90 351 4236 7

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter