Anton de Kom: de dichter
door Jerry Dewnarain
Wist u dat Anton de Kom ook gedichten heeft geschreven? Tijdens de Tweede Wereldoorlog schreef Anton de Kom gedichten over het Nederlands slavernijverleden en kolonialisme. Uitgeverij Atlas Contact heeft deze gedichten gebundeld in het boek Vandaag vrij, altijd vrij, voorzien van een voorwoord van Bab Gons.
Vandaag vrij, altijd vrij is een eerste poging om het Surinaamse volk weer kennis te doen nemen van het werk van één van haar grootste zonen, Cornelis Gerard Anton de Kom. Zijn werk is de erfenis van het Surinaamse volk en behoort het toe. Daarom is de publicatie en de verspreiding hiervan, volgens de inleiding, onze plicht en de hoogste wil van De Kom zelf.
Veel tegenslagen
Dat het zolang geduurd heeft om zijn gedichten gepubliceerd te krijgen, is dat De Kom als zwarte man veel tegenslagen heeft moeten incasseren. Het was niet makkelijk om zijn eigen werk gepubliceerd te krijgen. Het is wel zo dat deze gedichten in 1969 in een kleine oplage werden gepubliceerd met als titel Strijden ga ik, maar niet eerder zo groot als uitgeverij Atlas Contact dat onlangs heeft gedaan.
In de Verantwoording staat het volgende: ‘De gedichten zijn overigens nooit als geheel aan een uitgever aangeboden. Er werden enkele gedichten gepubliceerd tijdens zijn leven in De Communistische Gids en in een bloemlezing van Martien Beversluis, maar veel was het niet en zeker geen bundel. Zo kwam er dus nooit een opvolger van Wij slaven van Suriname. Tot 1969. Toen nam de Stichting tot behoud en stimulatie van Surinaamse Kunst, Kultuur en Wetenschap het initiatief om tot een uitgave van De Koms gedichten te komen.’ Zo ontstond de gedichtenbundel Strijden ga ik, dat genoemd is naar een zin uit het gedicht ‘Vaarwel Akoeba’.
Bundel Strijden ga ik (1969)
Enkele verschillen tussen de bundels Vandaag vrij, altijd vrij (2023) en Strijden ga ik (1969) zijn, dat de spelling is aangepast aan de huidige regels, voetnoten zijn aangevuld, enkele gedichten toegevoegd: een Engelstalig gedicht, een gedicht uit De Communistische Gids en een merkwaardig gelegenheidswerk over Hofzicht. Voorts hielden zich in de ongepubliceerde werken van De Kom enkele gedichten schuil, die zijn nu ook opgenomen ‘om een zo breed mogelijk beeld te geven van de dichter Anton de Kom’.
Manuscripten waren zoek
Een andere reden dat deze publicatie nu pas is verschenen, heeft ook te maken met het feit, dat de manuscripten jarenlang zoek zijn geweest en recent weer zijn opgedoken. Sedertdien is er meer werk gepubliceerd. Stichting De Kom zet zich onder andere in voor de verspreiding van het werk van Anton de Kom en zijn gedachtegoed.
Thema’s
De gedichten in Vandaag vrij, altijd vrij gaan over vrijheid, over De Koms grote liefde Suriname en zoals eerder gesteld over het Nederlands slavernijverleden, het kolonialisme en de gevolgen daarvan. Adek, zoals hij vaak in Suriname wordt genoemd, streed zijn hele leven lang tegen onrecht, tegen de koloniale bezetters in Suriname, maar ook tegen de Duitse bezetters in de Tweede Wereldoorlog. Zijn belangrijkste werk is: Wij slaven van Suriname. ‘Dat is inmiddels erkend als een van de invloedrijkste boeken uit de moderne Nederlandse literatuur, maar daar ging geruime tijd overheen. Anton de Kom is sinds 2020 opgenomen in de canon van de Nederlandse geschiedenis en hoe terecht dat ook is, de nadruk op de maatschappelijke rol van dat ene boek heeft als bijeffect dat zijn veelzijdigheid als schrijver altijd is ondergesneeuwd.’
Echter, Adek was van vele markten thuis: hij was vader, voetballer, antikoloniale verzetsstrijder, schrijver … en dichter. Hij schreef al op jonge leeftijd gedichten op velletjes papier en in schriften. Deze zijn nu openbaar gemaakt.
Het is best moeilijk om een keuze te maken uit een reeks van meer dan twintig gedichten. Een gedicht dat goed aansluit bij het discours of gedachtengoed van Anton de Kom is het gedicht, hoe kan het ook anders, Suriname ons vaderland!
Suriname
Ons vaderland!
Land van blauwe lucht en eeuwige zonneschijn
Watervallen en bronnen die altijd klateren
Mieren en appels met de kleur van rode wijn
Blauwe bergen plassend in de wateren
Miljarden insecten die eentonig gonzen
Rivieren, kreken vol gouden stromen
Vogeltjes gekleed in briljante donzen
Surinaamse ebben, ceder, reuze bomen;
Liefde voor dit land, mensen en natuur,
Judith, hierdoor wordt je geest zo groot
Gedurende je hele schone levensduur
Want liefde is meer soms, dan het dagelijks brood!
De laatste regels van Wij slaven van Suriname luiden: ‘Sranang, mijn vaderland. Eenmaal hoop ik U weer te zien. Op de dag waarop alle ellende uit U weggewist zal zijn’. Ook in zijn gedichten blijft Suriname een bijzondere plaats innemen!
Vandaag vrij, altijd vrij zal ongetwijfeld Surinamers inspireren, want juist in tijden van wanhoop is liefde soms meer, dan het dagelijks brood!
Vandaag vrij altijd vrij. Anton de Kom de gedichten. Met een voorwoord van Babs Gons. Uitgeverij Atlas Contact Amsterdam/Antwerpen. © 2023 Anton de Kom Stichting © 2023 voorwoord Babs Gons © 2023 verantwoording en aantekeningen Bertram Mourits. ISBN 989 90 254 7473 7.
Boeken van Anton de Kom
Wij slaven van Suriname
Anangsieh tories
Vandaag vrij, altijd vrij. De gedichten
Eerherstel en excuus voor Anton de Kom
Het Nederlandse kabinet heeft excuses aangeboden aan de kinderen en andere familieleden van Anton de Kom. De regering heeft besloten een leerstoel in te stellen bij de Vrije Universiteit Amsterdam.
Volgens Wopke Hoekstra minister van Buitenlandse Zaken en viceminister-president in het kabinet Rutte IV: ‘Anton de Kom was een dapper man die streed voor rechtvaardigheid, gelijkheid en menswaardigheid. Hij deed dat als antikoloniaal denker en schrijver, als activist en als verzetsheld. Helaas waren dit niet de woorden waarmee de toenmalige autoriteiten hem omschreven. Hij werd belemmerd in zijn activiteiten, gevangengenomen in Suriname en vervolgens op een schip naar Nederland gezet. En ondanks dat alles, heeft hij zijn leven gegeven voor Nederland door tijdens de Tweede Wereldoorlog in het verzet te gaan.
De daden van Anton de Kom en zijn belangrijke bijdrage aan de Nederlandse en Surinaamse geschiedenis, onder meer door zijn indrukwekkende boek Wij slaven van Suriname, verdienen eer en erkenning. Deze leerstoel draagt ertoe bij dat Anton de Kom en zijn gedachtegoed een rechtmatige plaats krijgen in het geschiedenisonderwijs en de academische wereld.’
De leerstoel is gericht op de historische verwerking van het Nederlandse slavernijverleden en hoe dit doorwerkt in het heden. Het gedachtegoed van Anton de Kom zal hierbinnen centraal staan. De leerstoel, gefinancierd door het ministerie van Buitenlandse Zaken, zal in het academisch jaar 2023-2024 aanvangen.
Bron: www.tzum.info
Anton de Kom leerstoel Geschiedenis van kolonialisme en slavernij naar de VU
De Vrije Universiteit van Amsterdam bericht dat vorige week de Nederlandse minister Hoekstra bekendgemaakt heeft dat het kabinet in samenspraak met de familie en de Anton de Kom stichting heeft besloten om een speciale leerstoel te financieren.
De Anton de Kom leerstoel Geschiedenis van kolonialisme en slavernij en hun hedendaagse sociale, culturele en juridische doorwerking, vanwege het Ministerie van Buitenlandse Zaken, gaat onderzoek doen naar het Nederlandse kolonialisme en slavernijverleden en hoe dit verleden doorwerkt in het heden.
De leerstoel draagt ertoe bij dat Anton de Kom en zijn gedachtegoed hun rechtmatige plaats krijgen in het geschiedenisonderwijs en bevordert de trans-Atlantische academische samenwerking. Het is een leerstoel op het snijvlak van de Geesteswetenschappen en Rechten, ingebed bij de faculteit der Geesteswetenschappen. De invulling van deze leerstoel zal in het academisch jaar 2023-2024 plaatsvinden.
Bron: www.neerlandistiek.nl
RSS
Facebook
Twitter
