blog | werkgroep caraïbische letteren
0
 

Achter de schermen van de Surinaamse verkiezingen

door Walter Lotens

Op 25 mei ging de Surinaamse kiezer naar de verkiezingen om zijn/haar stem uit te brengen. Pas op 16 juni slaagde het Hoofdstembureau erin om de officiële uitslag mee te delen. Drie weken heeft het nodig gehad om de stemkeuze van 383.195 Surinaamse stemgerechtigden geverifieerd te krijgen. Zijn de Surinamers zo’n trage tellers of zijn er andere redenen voor die late bekendmaking? Bovendien is de voorlopige uitslag waaruit al snel bleek dat de NDP, de regerende partij van Bouterse, een zware afstraffing had gekregen, bevestigd geworden door de officiële. 

Foto © Walter Lotens

Dé grote overwinnaar van deze verkiezingen is ongetwijfeld de VHP (Vooruitstrevende Hervormingspartij, eerder ‘Verenigde Hindoestaanse Partij) van Chan Santokhi geworden die twintig zetels binnenhaalde in DNA (De Nationale Assemblée). De NDP moest zich tevreden stellen met 16 zetels wat een terugval van 10 zetels betekent ten opzichte van vorige verkiezingen. De ABOP, de marronpartij van Ronnie Brunswijk (Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij) haalt acht zetels, het eens zo sterke NPS (Nationale Partij Suriname) van Gregory Rusland blijft steken op een teleurstellende drie zetels, het Javaanse geïnspireerde PL (Pertjajah Luhur) van Paul Somohardjo behaalt twee zetels en BEP (Broederschap en Eenheid in de Politiek ) van Ronny Asabina ook.

De nieuwe DNA zal de nieuwe president kiezen tenminste als twee derde van de leden gevonden wordt om een kandidaat steunen. Dat betekent dat Santokhi er moet in slagen om 34 van de 51 DNA-leden achter zich te krijgen en daarvoor heeft de VHP de steun van andere partijen nodig.

Dat zijn de feiten die al drie weken geleden bekend waren en veel onrust teweeg hebben gebracht bij de NDP en zeker bij haar sterke man, Desi Bouterse, die als verkozen president een dreigende gevangenisstraf van 25 jaar voor zijn verantwoordelijkheid in de decembermoorden is kunnen blijven ontlopen. (1)

Mofokoranti

Wat is er intussen achter de schermen gebeurd? Voor een goed begrip van ‘Surinaamse toestanden’ moet je naar de mofokoranti, Sranantongo voor de geruchtenmachine, kunnen luisteren.  In dat landje van ‘ons kent ons’ is er in die periode zeker druk overleg gepleegd tussen de politieke hoofdrolspelers die vaak op loopafstand van elkaars deur in Paramaribo of omgeving wonen. Wat daar binnenskamers allemaal besproken wordt, blijft uiteraard geheim en via de mofokoranti en via bepaalde uitspraken in de kranten is het mogelijk om een beeld te reconstrueren van wat er achter de schermen is gebeurd.

Via de pers kwamen twee gebeurtenissen uitdrukkelijk in beeld. Bij het bekend worden van de voorlopige uitslag trok Santokhi als overwinnaar van de verkiezingen het politiek initiatief om aan een tweederde meerderheid in de DNA te komen al dadelijk naar zich toe. VHP, ABOP en de NPS, samen goed voor 31 zetels,  begonnen al dadelijk gesprekken over een nieuwe regeringscoalitie. Daar behoort ook de PL van Somohardjo met haar twee zetels bij aangesloten en ook de BEP met haar twee zetels in de DNA heeft steun voor de verkiezing van de president en zijn vicepresident toegezegd. zegde gedoogsteun toe. Asabina van BEP heeft in ruil voor die steun toezegging gekregen  dat er niet ‘met de botte bijl’ zou omgesprongen worden bij de BEP-aanhang in de huidige door BEP ‘beheerde’ overheidsdiensten. Die combinatie levert dan 35 zetels op waardoor Santokhi rechtstreeks via de DNA tot nieuwe president kan worden verkozen.

Nachtelijke bezoeken

De enige officiële reactie van de NDP om het ongunstige politiek tij te keren was het vragen van een hertelling omdat er in drie stembureaus ‘onregelmatigheden’ zouden hebben plaatsgevonden. Die vlieger ging echter niet op want het hoofdstembureau legde de klacht naast zich neer en daarom bracht Bouterse al dan niet nachtelijke bezoeken aan enkele hoofdrolspelers. Ronnie Brunswijk van de ABOP met zijn acht zetels was zijn eerste gesprekspartner. Bouterse liep echter een blauwtje op bij zijn ex-bodyguard van vóór en tegenstrever in de Binnenlandse Oorlog (1986-1992) die uitbrak tijdens de militaire periode (1980-1987), want Brunswijk maakte via de krant bekend dat een samenwerking met de NDP voor hem geen optie was.

Nadat het hem niet was gelukt om zelf een regeringsmeerderheid bijeen te kopen, had Bouterse volgens de pers een lange nachtelijke sessie met de grote overwinnaar Chan Santhoki die daarbij voor een deel van de nacht vergezeld was van twee VHP-adviseurs. Dat ging dan zogezegd over een ‘ordentelijke overdracht’ zoals hij het zelf omschreef, en niet over mogelijkheden om eventueel samen te regeren. Wat daar tijdens dat nachtelijke gesprek allemaal is bedisseld zal niet in de geschiedenisannalen voorkomen, maar het zal ongetwijfeld gegaan zijn over het geven van garanties om Bouterse op een diplomatisch discrete manier uit de wind te zetten.

Pax Surinamica?

Bouterse, ook als niet-president, maar als ex-legerleider blijft hoe dan ook een machtsfactor achter de schermen in Suriname. Hij blijft controle houden over gewapende groepen en beschikt – onder andere via zijn talloze veiligheidsdiensten –  over voldoende bezwarende informatie waarmee hij vele van de zich aandienende ‘nieuwe’ politici behoorlijk kan chanteren. Dat blijkt onder meer uit de snelle reacties van zijn opponenten. Starnieuws van 11 juni schrijft: ‘In de Nederlandse media is er melding gemaakt dat Santokhi bereid zou zijn Bouterse uit te leveren aan Nederland. Santokhi heeft dit intussen ontkend en er is correctie gekomen. Ook is er in de Olifant (VHP-gebouw) op een ‘spoed persconferentie’ door de voorzitters Ronnie Brunswijk (ABOP), Gregory Rusland (NPS) en Santokhi aangegeven dat Surinamers niet worden uitgeleverd.’ 

L’histoire se répète, alvast in een Surinaamse context. De nachtelijke bijeenkomst tussen Santokhi en Bouterse vond plaats op Leonsberg, in het noorden van Paramaribo waar de woonplaats van Bouterse is aan de Surinamerivier. In 1987 vond daar in een hotel te Leonsberg een andere geheime bijeenkomst plaats. In dat jaar kwam er een einde aan de zevenjarige militaire periode. Het akkoord van Leonsberg werd toen afgesloten tussen burgerpolitici – Henck Arron (NPS), Willy Soemita (KTPI), Jagernath Lachmon (VHP) – en de toenmalige militaire leiding. Het is ook een geheim akkoord gebleven, maar dan toch een waarin alvast de militairen uit de wind werden gezet en die daardoor een geduchte machtsfactor in het land zijn kunnen blijven. Dat bewees onder meer ook de zogenaamde telefooncoup van 1990. Eén telefoontje dat in opdracht van Desi Bouterse werd gegeven, was voldoende om de toenmalige regering naar huis te sturen. Tot op vandaag bestaan er blijkbaar ‘blinde muren’ waarachter allerlei bekokstoofd wordt dat het Surinaamse daglicht niet mag zien. In Leonsberg is er in 2020 waarschijnlijk weer een dubieuze ‘pax Surinamica’ afgekondigd, waardoor er enerzijds een nieuwe president komt en hopelijk ook een nieuwe wind zal waaien, maar waarin anderzijds ‘overlever’ Desi Bouterse en andere intimi van hem met veel boter op het hoofd, zoals minister van financiën Gillmore Hoefdraad, andermaal dreigen te ontsnappen aan het gerecht. (2) De nieuwe regering, hoe ze ook zal worden samengesteld, staat voor een zeer zware opdracht.

(1)  Als president was hij volgens de wetgeving hier niet vrij van gerechtelijke vervolging (en uiteindelijk veroordeling) zoals in vele andere landen het geval is. Maar door zijn positie en door de macht die hij kon uitoefenen via de NDP-meerderheid kon hij allerlei obstakels opgooien (amnestiewet, instellen van een Constitutioneel Hof, dreigen met Noodtoestand, etc) die behoorlijk vertragend en hinderend hebben gewerkt op het proces.

(2) Daarover had Rappa het uitvoerig in zijn column ‘Borrelpraat 616’ in Starnieuws van 14 juni 2020.

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter