A trip down memory lane: Shadows in Suriname by Margaretta Pos
door Michiel van Kempen
.
Een magische trip down memory lane: dat was voor mij Shadows in Suriname van de Australische auteur Margaretta Pos. Voor wie het niet weet: Margaretta Pos, journaliste in ruste, is de oudste dochter van schrijver Hugo Pos, kind uit zijn eerste huwelijk, toen hij zelf in het Verre Oosten werkzaam was bij de berechting van oorlogsmisdadigers na de Tweede Wereldoorlog.
Al met haar eerste prozastuk, ‘The Departure’, trekt de auteur me direct terug naar die droevige zaterdag in 2000, toen Hugo Pos besloten had dat 87 jaar op deze aardbol meer dan genoeg was geweest. Hij had al driekwart jaar daarvóór op het randje van leven en dood gebalanceerd en nu mocht er een dokter komen om de definitieve punt te zetten achter zijn leven en zijn oeuvre van zeventien boektitels, reisverhalen, fictie op de grens van Wahrheit und Dichtung, kwatrijnen en toneel.
De bewust zelfgekozen dood van een vader kan nooit een gemakkelijk onderwerp zijn, maar er is geen zwaarte bij Margaretta Pos. Zij beschikt als ervaren onderzoeksjournaliste over de geweldige kwaliteit om dramatische zaken niet larmoyant te maken, maar juist licht neer te zetten, aanschouwelijk, uitgebalanceerd, mijmerend soms. En van wie kennen we die kwaliteit ook weer? Juist: van Hugo Pos, van haar vader, die ook over exact datzelfde stilistische vermogen beschikte. In Shadows in Suriname zijn twee van Hugo Pos’ verhalen in Engelse vertaling van Scott Rollins opgenomen, twee van zijn allermooiste: ‘Het huis aan de Gravenstraat’ (uit Van Het Een, 1992) en ‘De geest van Boni’ (uit De ziekte van Anna Printemps, 1987). Als je nu naar de index kijkt van Shadows in Suriname, dan zie je daar acht titels staan en kun je nergens zien dat er twee van Hugo en zes van Margaretta Pos zijn. En nu is het mooie dat je dat in de wijze waarop de verhalen geschreven zijn dat ook niet ziet. De geest en de schrijvershand van vader Hugo Pos zijn naadloos overgegaan in de geest en schrijvershand van dochter Margaretta.
De reisschetsen van Margaretta Pos zijn zo fraai inlevend opgeschreven, dat je nergens de indruk krijgt dat de zes stukken van haar hand ook een vorm van Vatersuche zijn. Maar dat zijn ze wel. Zij speurt in Amsterdam, in Paramaribo, in het Surinaamse binnenland, in Galibi en Albina, in Frans Guyana en in Suriname naar de liefdevolle en soms ook spottende blik waarmee haar vader de wereld heeft bezien. En daarvoor probeert ze met scherpe waarnemingen ook de essentie te vatten van de verknoopte geschiedenis van de Pos-familie met minstens drie continenten. Ongemerkt sluipt er een prachtige melancholie in haar penseelstreken:
.
“The open boat drifted in to shore under cover of darkness. Slipping over the side we waded onto the beach in French Guiana. I didn’t have a visa or my Australian passport with me. I was entering French territory in South America illegally but I didn’t think about it.
I was thinking of my father.”
En natuurlijk wordt deze nachtelijke tocht naar de reuzenschildpadden die op de warme stranden van Galibi en Maná hun eieren komen leggen, een herbeleving van de reis die vader Pos decennia eerder maakte. Het doel van de reis is mooi gekozen: wie Hugo Pos gekend heeft, weet dat hij zich als een wijze grijsaard kon terugtrekken achter zijn oogleden, om vaak met even geestige als wijze uitspraken te komen. De zeeschildpadden, de krape’s en de enorme aitkanti’s, lijken zich bij het leggen van hun eieren ook vaak terug te trekken achter het vlies van hun ogen, alvorens zij zuchtend nieuw leven baren. De ouwe reuzenschildpad Hugo Pos is niet meer. Maar zijn levendige geest leeft voort. In de reisverhalen van zijn oudste dochter.
Lees hier Margaretta’s Pos stuk ‘Galibi’.
Meer info over de bundel hier
Margaretta Pos, Shadows in Suriname
Hobart: Forty South Publishing, 2016
RRP $25.00
ISBN 978-0-9954082-0-3