Na de komma: Hindostanen en de erfenis van het kolonialisme
door Carlo Jadnanansing
Enkele maanden geleden presenteerde Shantie Singh haar boek: Na de komma. De naam van het werk is ontleend aan een uitspraak die de toenmalige Nederlandse premier Rutte in 2022 aanbood voor het slavernijverleden. Hij zei daarbij: “We delen niet alleen het verleden, maar ook de toekomst. Dus vandaag zetten wij een komma, geen punt.”
Na de afschaffing van de slavernij werd inderdaad geen punt gezet achter het koloniale systeem, maar begon een nieuwe periode: het ronselen van contractarbeiders uit het toenmalige Brits-Indië. Op 5 juni 1873 kwamen de eerste hindostanen aan in Suriname [dit is onjuist – dat gebeurde al vijf jaar eerder – red. CU]. Dit eindigde in 1916. De auteur prefereert de term “kantraki” boven contractarbeider.
Shantie Singh is schrijfster, theatermaakster, columnist, en een creatieve bestuurskundige. Zij is ook bekend als ‘glambtenaar’ (ambtenaar met glamour). De rode draad in haar werk is de kracht van verhalen, verbeelding en de impact van woorden. Zij houdt ervan om onzichtbare verhalen zichtbaar te maken en heeft een zwak voor de ‘underdog en de stille heldinnen’.
Singh debuteerde in 2014 met Vervoering, een familiekroniek over vier generaties hindostanen. Na de komma is haar derde boek dat zij aanduidt als essay. Het gaat dan wel om een lijvig essay met de omvang van een roman.
De auteur zegt dat haar boek een queeste is naar de ziel van de hindostaanse erfenis. Zij wijst erop dat de term hindostaan bepaald wordt door de geografische afkomst van deze groep. Dus los van religieuze gezindheid. Zij geeft de ontwikkeling aan van de hindostanen vanaf de aankomst in Suriname, en het vertrek van een deel ervan naar Nederland. De vrouwenrechten nemen in het werk van Singh een prominente positie in. Ook in Na de komma wordt dit aspect benadrukt.
Manai Ka Boli
Een belangrijk concept dat aan de orde komt is dat van Manai Ka Boli (MKB) dat in verband gebracht wordt met suïcide. MKB betekent dat je rekening moet houden met wat de mensen over jou zullen zeggen. Singh beschrijft een geval van een jonge vrouw die misbruikt was door een familielid en toen zij dat vertelde aan haar naaste familie, kreeg zij in drie zinnen haar vonnis te horen:
Je zult er wel naar gemaakt hebben.
Het is je eigen schuld.
Manai Ka Boli.
Met een stuk touw maakte zij een einde aan alles.
Volgens onderzoekers kan MKB niet los gezien worden van de begrippen ijjat (eer) en sharam (schaamte). De auteur geeft duidelijk blijk van haar feministische instelling door op te komen voor de rechten van de (hindostaanse) vrouw. Zij geeft aan dat zij opgevoed is met het motto: “Je diploma is jouw eerste man.”
Didi-log (zusterschap)
Vanuit een minderheidspositie vol achterstelling en onderdrukking wisten de kantraki-vrouwen stapje voor stapje sterker te worden. Dankzij didi-log konden zij overleven. Voor de recensent [mij] was dit concept niet bekend. Maar uit het boek blijkt dat het door verscheidene onderzoekers gebruikt is om de allianties tussen de kantraki-vrouwen aan te geven. Ongetrouwde, gescheiden of verstoten vrouwelijke kantraki’s konden zelf kiezen of en hoe ze een relatie aangingen. Zij waren niet langer verbonden door het patriarchale systeem van het land van herkomst in een “joint family”-systeem waar ze onderdeel van waren. De vrouwen ontdekten en creëerden nieuwe vrijheid.
Vanwege een tekort aan leden van het vrouwelijk geslacht was het toegestaan een relatie te hebben met meer dan één man. Velen zullen hierover verbaasd staan, maar de historische juistheid kan geverifieerd worden. Wat de positie van de vrouwen verder versterkte was dat zij zelfstandig naast de mannen veldarbeid mochten verrichten.
Na 1916 (toen de immigratie werd stopgezet) werd de positie van vrouwen en meisjes weer ingeperkt. Vele zaken die de vrijheid van de vrouwen beperkten werden weer van stal gehaald. Alles was weer gericht op gezinsvorming en het begrip ijjat dook weer op.
Slot
Het boek is vlot en makkelijk leesbaar en duidelijk bestemd voor een groot lezerspubliek, terwijl het op een wetenschappelijk verantwoorde wijze is gebracht met bronvermeldingen. Hoewel de auteur het in hoofdzaak over hindostanen heeft, zijn de behandelde thema’s universeel en zullen daarom ook lezers met een andere etnische afkomst aanspreken. Maar de hoofdmoot is dat het gaat om een beschrijving van de Surinaamse geschiedenis en in het bijzonder de erfenis van het kolonialisme. De kennismaking met het werk van Shantie Singh was voor mij een literaire surprise. Ik ben ervan overtuigd dat er geen punt achter gezet zal worden, en dat zeg ik met uitroepteken!
Shantie Singh, Na de komma. Hindostanen en de erfenis van het kolonialisme. Amsterdam: De Geus, 2024, 284 blz. ISBN: 9789044549157.
RSS
Facebook
Twitter
