Melanin Kris werkt met thema’s rond slavernij
Ondanks vooruitgang, toch met ketens van verleden zitten
Al ruim twee jaar is er een kader waarbij in Suriname, maar vooral ook in Nederland, aandacht wordt gevraagd voor de slavernij, maar meer nog de doorwerking van het trauma dat driehonderd jaar slavernij heeft achtergelaten. Psychologen, sociologen, schrijvers hebben er aandacht voor. Dat geldt ook voor Melanin Kris, die dichter, storyteller, creatief ondernemer, spoken en visual thoughts-artiest en wellicht op zijn eigen manier een ‘sociaal activist’ is.
Tekst en beeld Tascha Aveloo
“Mijn moeder kwam van Lombé en mijn officiële naam is Kitchell Samuel. Op mijn vijfde werd ik naar Nederland gebracht. Ik kwam in Rotterdam terecht. Ik ben wel een paar keer naar Suriname teruggekomen, maar de laatste keer was alweer elf jaar geleden”, vertelt de woordkunstenaar. Hij doet er nu onderzoek voor een nieuwe show en praat hiervoor met veel mensen en instanties.
Hij is geweest naar het binnenland en heeft op Brownsweg Tap Yari mogen meemaken. Hij is ook op zoek gegaan naar de geschiedenis van Frimangron, heeft gesproken met historici onder wie Mildred Caprino en ‘historische’ lezingen bijgewoond en collega-woordkunstenaars gesproken.
Inheemsen en marrons
Het verhaal voor zijn nieuwe show gaat over twee mensen uit rivaliserende stammen die ondanks de invloed van de kolonisten elkaar toch vinden. Samen krijgen ze ‘een verboden liefdeskind’. “En dat ben ik, de schrijver van het verhaal, die is opgegroeid te Frimangron, één van de hoekstenen van de geschiedenis van Suriname.”
Het is een Afro-poëtisch verhaal waarbij zijn moeder symbool staat voor de Bonistrijders omdat ze marron is en zijn vader Arowaks inheems-creools van de stad. “Deze twee groepen zijn tegen elkaar opgehitst door de kolonisator. Het dilemma dat ze hadden was dat ze beide streden voor vrijheid. Maar wat uiteindelijk achterbleef was dat één werd gezien als de ‘verrader die de kolonisator heeft geholpen’. En de andere als groep die grote offers heeft gebracht in de strijd voor autonomie.”
Het verhaal zal worden verwerkt in een spoken word-show en een educatief project voor MBO-scholieren, waarin zij kennis zullen maken met de echte geschiedenis en de verhalen daarachter, de erfenis van kolonisatie en de doorwerking daarvan. De show gaat in Nederland in première en zal daarna in Suriname worden opgevoerd.
Onbeschrijfelijk mensonterend
“Het gaat mij om trans-generationele traumaverwerking. Uit onderzoek blijkt dat de erfenis van slavernij en kolonisatie wereldwijd de oorzaak is voor veel zichtbare en onzichtbare schade binnen de gemeenschappen die directe en indirecte slavernij en kolonisatie hebben ondervonden”, legt Melanin zijn interesse uit voor het slavernijverleden.
Om meer te weten te komen bezocht hij ook Ghana. “Na die reis leerde ik over het verschil van de vijftiende-eeuwse traditionele slavernij tot aan de negentiende-eeuwse Europeaanse vorm ervan.” Er was inderdaad sprake van een lokale inheemse vorm van slavernij met ‘ergens’ nog een humane wijze van behandeling. Meestal werd je slaaf vanwege een schuld die je niet kon betalen. “Maar je behield je naam, identiteit, religieuze en spirituele uitingen en kon zorgen voor je gezin.”
Het grote verschil bij de Europeaans vorm van slavernij was dat die vooral onbeschrijflijk mensonterend is. “Het was inhumaan en generatie vernietigend. De effecten hiervan werken tot vandaag nog steeds door en zijn nog steeds niet in de kern, erkend, behandeld en hersteld.”
Jeugd bewustmaken
Hij noemt dit nadenken over de doorwerking belangrijk voor hem. De schade zoals onderling wantrouwen binnen de Afro-gemeenschap, zelfvernietigend gedrag, zelfhaat en geen liefde voor het eigene, mentale slavernij, stelselmatige racisme en ongelijkheid, wereldwijd, zijn vandaag de dag nog relevant . “Helaas leert het onderwijs niet het volledige en eerlijke verhaal. Daarom probeer ik op alternatieve manier deze verhalen, bij zowel de jeugd als anderen met ervaring, te brengen. Persoonlijk zie ik een pijnlijke vernietiging binnen mijn directe familiekringen, ook bij vele andere gezinnen. Veel van de problemen voel ik te kunnen herleiden naar de erfenis van kolonisatie.”
Uit zijn eigen observatie en overpeinzingen is hij tot de conclusie gekomen dat als deze pijnlijke vloek doorbroken zal worden, het belangrijk is om de jeugd hiervan bewust te maken. “Alleen zo kunnen wij elkaar helpen de cyclus te doorbreken en herstellen, zodat ook zij en hun nakomelingen een spiritueel en gezonde aardse toekomst kunnen hebben.”
De jeugd is de toekomst en dan is dit proces van herstel van fundamenteel belang. “Wil je zaden planten om je eigen eten te verbouwen moet je eerst de grond bewerken en zorgen dat deze vruchtbaar is. Het is groter dan onszelf.” Alleen samenwerken kan deze koloniale vloeken verbreken.
Spoken and visual thought
Als jongeman in Nederland voelde hij zich niet echt thuis in de voor hem ‘beperkende’ maatschappij. Zijn kunstenaars invloeden kreeg hij van zijn vader die in bekende Surinaamse winti formaties speelde. Melanin ging eerst rappen en dat groeide verder uit naar woordkunst. “Ik heb een moeilijke jeugd gehad in Nederland. Heel veel kon en mocht niet. We hadden het financieel niet geweldig. En dat rappen en later woordkunstenaar-zijn, werden mijn uitlaatklep.”
Via een ontwikkelingsproject in Amsterdam-Zuidoost, waar veel migranten wonen, deed hij een vierjarig creatief programma in de media, theater, fotografie en videografie. “Dat heeft mij ook echt tot een multidisciplinaire kunstenaar gemaakt. Dat houdt in dat ik bij mijn spoken word-presentatie ook een videopresentatie heb om het visueel versterken. Ik noem mezelf spoken and visual thought artist omdat ik de aandacht leg op het uitten van de niet uitgesproken gedachten.”
In zijn kunstvorm probeert hij vooral sociaal-maatschappelijke thema’s te raken. “Ik praat soms over dingen die traumatisch zijn en waarvan we niet hebben geleerd hoe we ermee om moeten gaan op een therapeutische, spirituele of psychologische manier.” De mens die dat niet heeft geleerd grijpt vaak terug naar destructief gedrag.
Ketens van verleden
De artiest stelt dat de kwesties die in Nederland spelen onder Afro-Surinamers ook in Suriname gewoon voorkomen, zij het onder andere omstandigheden en uit het zich soms op andere manieren. “Wat ik hier merk is de vaak groffe en neerbuigende manier van praten tegen kinderen.”
Hij vertelt dat hij iets wilde doen met enkele kleintjes van de familie en toen een van hen iets niet kon was iemand daar al gauw om te zeggen: ‘nee ze kan niets’. “En als het dan van een volwassen persoon komt die dan ook zulke destructieve en beperkende taal gaat spreken tegen zo een kind, zijn dat kenmerken van dingen die behoorlijk fout zijn.”
“Uit onderzoek blijkt dat de erfenis van slavernij en kolonisatie wereldwijd de oorzaak is voor veel zichtbare en onzichtbare schade binnen de gemeenschappen die directe en indirecte slavernij en kolonisatie hebben ondervonden”
In Nederland gebeuren zulke dingen heel subtiel met racisme en vage neerbuigende uitspraken. “We houden er niet van om te praten over het verleden. Maar hoe gespitst je ook bent in het vooruit komen, je moet dealen met de ketens van het verleden”, stelt Melanin.
Er zijn genoeg mensen die zeggen dat deze issues niet bestaan. Men stelt dat de Afro-mens anno 2024 vrij is, kan studeren en gewoon voorruit moet kijken. “Het is werk om het gesprek aan te kunnen. Het kan ontkenning zijn, maar ook onwetendheid. En als men open staat dan ga ik graag dat gesprek aan, maar soms moet je ook gewoon weglopen.”
Ontleend aan de Ware Tijd, 18 maart 2024
RSS
Facebook
Twitter
Wat een negatieve kijk op de Afro-Surinamers. Er wordt nergens met ook maar één woord gerept over het moedige verzet dat de Marrons eeuwenlang hebben gepleegd. En ook nergens één woord over de grote zonen van Suriname en wat zij allemaal tot stand hebben gebracht: Edgar Davids, Gerda Havertong, Ronald Snijders, Jeffrey Spalburg, Michael Reiziger, Felix Burleson, Stanley Burlezon, Yangu Macrooy en ga zo maar door. Het lijkt toch vooral een probleem van “Melanin Kris” zelf. Nou, sterkte ermee dan.
@N. Deul / Er was een tijd waarin niet de pijn van het slachtofferschap een ‘bron van inspiratie’ was, maar de wijze waarop je het hoofd wist te bieden aan die pijn was de bron van trots, inspiratie, kracht, creativiteit, doorzettingsvermogen en dergelijke. De personen die je noemt getuigen ervan. In de woorden van Frantz Fanon “Ik ben geen slaaf van de slavernij die mijn voorouders beroofde van hun menselijkheid.”
Dit is – vrij recentelijk – fundamenteel veranderd. Het ‘lijden’ werd een verdienste, in meer letterlijke zin een ‘verdienmodel’ (met name door subsidie). Die financieringsbron verlangt dat je hels ledlicht laat schijnen op wat de wereld jou heeft aangedaan en dat je volledig voorbijgaat aan de vraag wat jij voor de wereld (i.c. jouw samenleving[sgroep]) hebt gedaan en hebt kunnen betekenen.
Dit lijdende tribalisme viert hoogtij onder dichters, storytellers, creatief ondernemers, spoken en visual thoughts-artiest, sociaal activisten, therapeuten, DEI-windbuilen, sociaal wetenschappers, linkse politici, ambtenaren en wat dies meer. Tja, die hebben geen aandacht voor prestaties aan emancipatie.
DEI = Diversity, Equity, Inclusion