Documentairemaker John Albert Jansen overleden
door Michiel van Kempen
Geen enkele filmer heeft zulke indringende films gemaakt over Surinaamse schrijvers als John Albert Jansen (1954-2024). Op 7 januari jl. overleed hij op 69-jarige leeftijd.
Dorus Vrede in Brokopondo, verhalen van een verdronken land (1994), Michael Slory in En nu de droom over is… (1996), Eddy Bruma in Wie Eegie Sanie – Onze eigen dingen (2003), Jit Narain in De as van de herinnering (2005): het waren persoonlijkheden waar John Albert Jansen van hield: eigenzinnige creatieve geesten, eenzaten, gepassioneerde mensen die als het om schrijven ging door ruiten en roeien gingen. Juist de weerbarstige persoonlijkheden intrigeerden hem, auteurs die een zekere mate van sfinxachtigheid hadden, zoals John Albert Jansen zelf ook bijna maniakaal en eigenwijs bezig kon zijn met zijn films. De Surinamers met hun doorleefde verhalen pasten voor hem naadloos in de reeks portretten die hij gemaakt heeft van knoestige kunstenaars als John Berger, Hugo Claus, Roger Raveel, Herta Müller, Luc Tuymans, Remco Campert, Sitor Situmorang en Wisława Szymborska.
Visuele essayistiek
In de In Memoriams die de laatste dagen verschenen worden de groten van de wereldliteratuur die hij in films vastlegde wel genoemd, maar de Surinamers niet. Het zou hem mateloos geïrriteerd hebben, zoals hij altijd stelling namen tegen de lafheid in de media, de middle-of-the-road-mentaliteit van beleidsmakers, jury’s en festivalredacties (nog vorig jaar ging hij in Het Parool tekeer tegen de terreur van de politieke correctheid en de z.i. zouteloze keuzes van het idfa-festival).
John zocht altijd naar een keuze van beelden en camerainstellingen die veel méér deden dan registreren: ze moesten ook dwingend en expressief zijn. NRC-filmcriticus Hans Beerekamp zei daar in 2015 over: ‘Jansen slaagt er als geen ander in literatuur, landschappen en persoonlijke en nationale geschiedenis te vervlechten tot een documentaire, die zelf ook kunst is. Het is een poëtische vorm van visuele essayistiek.’
Uitputtend
Het werken met John was soms uitputtend, het resultaat ging hem vóór het diplomatiek omgaan met mensen, hij vroeg veel van zijn crews, zoals ikzelf merkte toen ik met hem aan zijn films over Dorus Vrede en Michael Slory meewerkte. Zes uur lang non-stop in de tropenhitte tussen de bananenbomen zitten om Michael Slory te laten vertellen: het was een uitputtingsslag. Maar John was ook buitengewoon royaal, de cafés hebben goed aan hem verdiend, je kon enorm met hem lachen en zijn tirades tegen het establishment waren gloedvol en geestig. Van films over de door hem bewonderde Tip Marugg en over Bohumil Hrabal is het niet gekomen, maar John heeft veel van zijn fascinaties weten vast te leggen. Het is te hopen dat het kwartet Suriname-films eens in een retrospectief na elkaar getoond kunnen worden om te getuigen van een gepassioneerd journalist en filmer met het hart op de goede plaats.
RSS
Facebook
Twitter
Gecondoleerd. Ik ken zijn films en documentaires – Dorus Vrede maakte veel indruk. Ook ik hoop van harte dat er een herdenking komt met het kwartet Suriname-films.
Dank voor het medeleven. We gaan werken aan een retrospectief en een Suriname-kwartet is een goede inzet.