Hindostaanse muziekinstrumenten (5) – Bulbultarang
Bulbultarang
door Prem Dihal
Bulbultarang, ook wel geschreven als bulbul tarang (letterlijk: “golven van nachtegalen”), is een snaarinstrument uit de Punjab. Het is afgeleid van de Japanse taishōgoto, die vermoedelijk in de jaren dertig in Zuid-Azië arriveerde.
Foto afkomstig van Wikimedia door Fotokannan.
Bulbultarang, ook bekend als de “Indiase banjo”, is geen veelvoorkomend instrument in India. Het is een langgerekte citer, waarbij de snaren kunnen worden ‘ingekort’ met dwarsliggende richels. Deze richels worden bediend door met de vingers van de linkerhand op toetsen te drukken, vergelijkbaar met een piano. Soms lijken de toetsen op een pianotoetsenbord, maar vaker lijken ze op typemachinetoetsen. De bovenliggende snaren (drie tot zes) worden tegelijkertijd getokkeld met een plectrum in de rechterhand. Het instrument maakt gebruik van twee sets snaren: een voor de bromtoon en een voor de melodie. De snaren lopen onder de toetsen door. Wanneer ze worden ingedrukt, worden de bovenliggende melodie-snaren ingekort en wordt de toonhoogte verhoogd. Het instrument is populair bij volksmuzikanten en kinderen vanwege de zeer lage prijs. Dit instrument wordt soms gebruikt als begeleidingsinstrument in qawwali-groepen, naast het harmonium.
De oorsprong van de bulbultarang is interessant. Het is een Indiase versie van de Japanse taishōgoto. De eerste taishōgoto werd in 1912 gebouwd door Goro Morita in Nagoya, Japan. De term “taishō” verwijst naar keizer Taishō, terwijl de term “goto” (soms als “koto” geschreven) verwijst naar het feit dat het een snaarinstrument is. De taishōgoto werd een zeer populair instrument in Japan; tegen 1929 wordt geschat dat er meer dan een kwart miljoen stuks waren verkocht. Hoewel vaststaat dat de bulbultarang is afgeleid van de taishōgoto, rijst de voor de hand liggende vraag: wat was de voorgeschiedenis van de taishōgoto? Er zijn goede redenen om aan te nemen dat de taishōgoto een technische uitbreiding is van verschillende instrumenten zoals pianolins, pianettes en draailieren die populair waren in de 19e eeuw.
In Duitsland en Oostenrijk is het instrument bekend als ‘akkordolia’, in Pakistan als ‘benju’ en op de Maldiven als de ‘kottafoshi’.
Suriname
In Surinaamse literatuur over muziekinstrumenten wordt het vrijwel altijd genoemd, maar er is tot nu toe geen beschrijving of foto van te vinden. Volgens de geraadpleegde bronnen zou het in de jaren dertig van de twintigste eeuw in Zuid-Azië terecht zijn gekomen. Suriname zou dan later, aannemelijk via India, moeten volgen. De enige informatie die ik vond was afkomstig van Wikipedia: de bulbultarang was een bekend instrument onder de Hindostaanse gemeenschap in Suriname, vooral in het genre baithak gáná. Een bekende bespeler van de bulbultarang was Harry Sewbalak, die ook toneelacteur, componist en zanger was.
Wie de hele reeks ‘Hindostaanse muziekinstrumenten’ wil volgen: klik op de tag ‘Hindostaanse muziekinstrumenten’ hieronder.
RSS
Facebook
Twitter
