Kranten en jaarboeken als informatiebron – Leren van geschiedenis 30
door Hilde Neus
Het verspreiden van nieuws is belangrijk voor een samenleving, en zeker betrouwbaar nieuws. Tegenwoordig is het moeilijk voor een dagelijks medium om het hoofd boven water te houden, vanwege de hoge kosten van papier. De krant wordt steeds duurder. Mensen nemen het dagelijkse nieuws dan ook steeds meer tot zich via digitale kanalen. Vrijwel alle belangrijke kranten hebben mogelijkheden om je te abonneren en zo toegang te krijgen tot hun website. Kranten die al lang bestaan, hebben een aura van betrouwbaarheid, en neigen met hun verslaggeving meestal een bepaalde politieke kant uit. Lezers kiezen dus voor een bepaald type nieuws. In Suriname werden er al vroeg verschillende kranten uitgegeven. De oudste, nu nog uitgegeven krant is De West, waarvan de eerste editie verscheen in 1909.
De eerste krant
Al in 1754 werden er pogingen ondernomen om een drukkerij op te zetten in Paramaribo. Hiervoor was subsidie van het gouvernement nodig, die kwam helaas maar langzaam van de grond. De eerste krant, De Weeklyksche Woensdaagsche Surinaamsche Courant, werd uiteindelijk gedrukt in 1774 door W. Beeldsnijder Matroos. Naast vooral buitenlands nieuws presenteerde deze wekelijkse krant informatie over officiële aankondigingen van benoemingen van hoge ambtenaren en aanvragen en toekenningen van manumissiebrieven (als iemand het niet eens was met de vrijkoping kon die bij het gouvernement een protest indienen). Ook aankondigingen van vertrek uit Suriname waren belangrijk, zodat schuldenaren hun geld terug konden krijgen, en iemand niet zomaar uit de kolonie kon sluipen zonder de financiële zaken goed af te wikkelen. Gouvernementele kennisgevingen werden ook afgedrukt. Verder lezen we uit de advertenties wat kooplieden in huis hadden, en welke huizen en plantages ter verkoop worden aangeboden. Naast veilingen van slaven zien we vaak meldingen dat slaven ‘geabsenteerd’ waren en werd er vanggeld geboden. Dan werden de initialen van de eigenaar vermeld, die door een brandmerk op de huid van de wegloper waren ingebrand.
De drukkerij
Wonderlijk zijn de opgenomen doodsberichten, waarbij de jaren, maanden en dagen die de overledenen bereikten, gemeld zijn, en dus hoe oud zij waren. Dit gold ook voor vrije gekleurden, waarvan sommigen erg oud werden. Vanaf 1785 verschenen er meerdere andere kranten ten tonele. Zoals de Weekelijksche Woensdaagsche Courant, en de Gepriviligeerde Surinaamsche Courant. Een drukkerij was ook belangrijk voor het produceren van voorgedrukte formulieren, zodat het bestuur die makkelijk voorhanden had. Daarbij kan worden gedacht aan wisselbrieven, manumissiebrieven of doopakten. Tijdens het Engelse tussenbestuur verscheen de krant in twee talen. Vanaf 1816 oefende de koloniale overheid stenge controle en censuur uit over de Surinaamse pers. Dit blikt onder meer uit een grote hoeveelheid overheidsadvertenties in de dagbladen. Over gebeurtenissen, die in onze ogen belangrijk lijken, verscheen er opvallend weinig nieuws. Niets over de grote brand van 1821 of die van 1832. Over de afschaffing van de slavenhandel werden er slechts enkele kleine bijdragen geschreven. Wel kwam het overlijden van hoge ambtenaren breed in het nieuws, zoals een necrologie over de Engelse gouverneur Bonham en de begrafenis van zeer geliefde oud-soldaat en gouverneur Frederici (1812). Veel oude Surinaamse kranten zijn bewaard gebleven en nu terug te vinden op de website delpher.com.
Almanakken
Algemene gegevens over Suriname werden gepresenteerd in een jaarlijkse almanak. Deze verscheen vanaf 1793, hoewel er ook eentje bekend is uit 1789. Eerder verschenen in Nederland zogenaamde herenboekjes, of jaargangen over koloniale gebieden. Hierin is – maar niet consequent – in een aantal drukken informatie over de bemensing in een kolonie opgenomen, de belangrijkste functies op bestuurlijk, militair, kerkelijk en maatschappelijk gebied zijn vernoemd. In de Surinaamse Almanak verscheen daarnaast een tijdstafel, zodat de planters gemakkelijk af konden lezen wanneer de getijden op- en neergingen. Dit was belangrijk voor de vrachtvaart over de rivieren, gezien de invloed van eb en vloed op het water. Verder was er een complete lijst met plantages, waarbij ook de producten, eigenaars en directeuren werden vermeld, keurig geïnventariseerd per rivier, in de rechter of linkerhand in het opvaren. Van deze gegevens is door wetenschappers dankbaar gebruik gemaakt om ontwikkelingen van de plantage-economie te beschrijven. De almanak verscheen in de regel elk jaar. Deze zijn ook allemaal digitaal in te zien op www.dbnl.org. Er was echter een uitzondering. Zo verscheen het boekje niet in 1822, omdat alle informatie, waarvoor rechter Lammens verantwoordelijk was, verloren ging in de grote brand van het jaar daarvoor. Die was begonnen op zijn achtererf, toen de vlam in de pan sloeg bij het bakken van koeken.
RSS
Facebook
Twitter
