Culinaire tocht langs Surinaams-Chinese horecazaken en toko’s
door William L. Man A Hing
Met de corona-lockdowns achter de rug is het uitgaansleven weer goed op gang gekomen. Een bezoek aan Surinaams-Chinese afhaalzaken en toko’s staat daarbij voor menigeen steevast op het program. Deze bedrijven zijn meestal herkenbaar aan hun naam maar ook aan hun menukaart en prijslijst waarop aanduidingen van opvallende Surinaamse en Surinaams-Chinese delicatessen prijken tussen andere meer algemeen bekende gerechten en ingrediënten.
, dus NIET van de sojaboon). Foto WikimediaUit Surinaamse kookboeken en beschrijvingen van aficionados van de keuken van het vroegere wingewest in de West blijkt dat liefhebbers erg goed op de hoogte te zijn van de Surinaamse benamingen van vooral het populaire snoepgoed van Chinese oorsprong. Van de exotische namen duidt een aantal op een plaatselijke origine terwijl andere zijn afgeleid van de Chinese roepnaam. Zo zijn bigifutu en kakaston onmiskenbaar Surinaams terwijl amalam, hamtau, kiemtjiem, kopi, pu, sawpaw, taoté , tjauwfan, tjauwmin e.a. duiden op een Chinese oorsprong.
Van de verschillende benamingen van bekende gerechten en snoepgoed is een lijstje opgesteld dat als geheugensteun kan dienen voor de liefhebbers.
A
– Amalam: s. HamLam; 鹹 欖 / XianLan; gedroogde hartige olijf; een zoetige versie was bekend als: 五 味 欖 / WuWeiLan;
versie met zoethoutwortel (liquorice): s. KamTsaoLam; 甘草欖 / GanCaoLan;
– Amsoi: s. HamTsoi; 鹹 菜 / XianCai; (Ingelegde hartige groente). De naam verwijst naar de gepekelde versie van de groente en niet naar de verse of rauwe vorm daarvan. De groentesoort is een grote bladkool en familie van de kaisoi en paksoi;
B
– Bigifutu:
s. KaYenTsu; 嘉 應 子 / JiaYingZi; gedroogde pruimen met zoetige smaak;
– Bruine (Vijfkruiden) poeder: s. NgGjongFun; 五香粉 / WuXiangFen;
F
– Fachong: s. Fachong (花 腸); 臘 腸 / LaChang; droge worstjes;
– Foen tjaw: s. FungTjao; 紅 棗 HongZao; gedroogde rode dadels;
G
– Gro’pesi: s. TewNga; 豆 芽 (菜) / DouYa (Cai); (Taugé / bean sprout;
H
– Hamtau: s. HamTao; 鹹 桃 / XianTao; ingelegde (groene) perzikjes op zuur;
K
– Kaisoi: s. KaiTsoi; 芥菜 / JieCai; bladkool;
– Kakaston: s. FaMoi of WaMoi; 话梅 / HuaMei; gedroogde pruimen met hartige smaak;
s. ChinPiMoi; 陳 皮 梅 / ChenPiMei;
(Gedroogde pruimen met smaak van mandarijnenschil);
– Kiem tjiem: s. KiemTjiem; 金 針 (菜) / JinZhen (Cai); (Dried Lily flower);
– Kippenvleugeltjessoep: s. KaiYitThong; 雞 翼 湯 / JiYiTang;
– Kopi: s. GuoPi; 果皮 / GuoPi; gedroogde citrusschil;
L
– Lam Joei: s. LamJui; 南 乳 / NanRu; gefermenteerde tofu);
– Los’agoe: s. KiemTjuNyuk; 金 豬 肉 / JinZhuRou; goud-geroosterd varkensvlees, soort babi pangang, wordt gebruikelijk met poedersuiker geconsumeerd;
– Los’doksi: s. SawAp ( 燒 鴨) ; 烤 鴨 / KaoYa; geroosterde eend; N.B. niet te verwarren met Peking-eend;
– Los’fowru: s. SawKai (燒 雞) ; 烤 雞 / KaoJi; geroosterde kip;
M
– Medicinale soep: s. YokTsoiThong; 药 材湯 / YaoCaiTang;
– Mixed ginger: s. SipKimKyong; 什 錦 羌子 / Shenjinqiangzi / Mee Chun Canning Co., Ltd. (HongKong), Mixed pickles (geassorteerd / gemengd tafelzuur);
– Moksi meti: s. SauTsapMui Fan; 燒 雜 味 飯 / (ShaoZaWei Fan; gerecht van rijst met enkele soorten geroosterd vlees;
O
– Oestersaus: s. HaoYou; 蠔 油 / HaoYou;
P
– Paksoi: s. PhakTsoi; 白菜 / BaiCai;
– Poe: s. Phoe; 瓠 (瓜) / Hu (Gua); (Luffa): soort grote komkommer in de vorm van een kalebas;
S
– SaKot; s. Jicama (Pachyrhizus erosus):沙葛 / ShaGe; Wortel- of knolgroente, is donkergrijs / bruin van kleur met gladde schil en enigszins zoetig van smaak. Als familie van de aardappel wordt het ook wel eens Mexicaanse radijs genoemd. In Mexico als tafelzuur geserveerd en in Suriname vooral geliefd bij de Chinese en Javaanse bevolkingsgroepen onder de naam: SaKot resp. Bangkwan. Bij Chinezen veelal gewokt met verscheidene vleessoorten of als verse sla genuttigd. (zie ook: https: www.jardineriaon.com, geraadpleegd: 05-08-2022) N.B. niet te verwarren met tajer, cassave en zoete aardappel.
– Sawpaw: s. SawPaw; 燒包 / ShaoBao; met vulling van diverse soorten zoete bonenpasta of van vlees; bekend is ook een versie zonder vulling: s. ManTew; 饅 頭 / ManTou;
– Si-you: s. SiYou; 豉 油 / ChiYou; soyasaus;
– Soekwa: s. SoeKwa; 絲瓜 / SiGua (Luffa acutangula); soort geribde komkommer;
– Soe pian: s. SuPiang; 酥 餅 / SuBing; knapperige cakejes met krokante korst en vulling van bonenpasta;
– Sopropo: s. FuGua; 苦瓜 / KuGua; (Momordica charantia);
Sopropo (gevuld): s. NiongFuGua; 釀苦瓜 / NiangKuGua);
T
– Tajer: s. WuTew; 芋 頭 / YuTou; (Taro);
– Taoté: s. KiawTew; 荞 頭 / QiaoTou; in zuur ingelegde sjalotjes;
– Té: s. Cha; 茶 / Cha (Thee); verschillende soorten en smaken;
– Teeuw sie: s. TewSi; 豆 豉 / DouChi; bonenpasta;
– Tja tjoi: s. TjaTsoi; 榨 菜 / ZhaCai; gedroogde groente met hartige smaak;
– Tjaptjai: s. TsapTsoi; 雜菜 / ZaCai; groentenmix;
– Tjauwfan: s. TsauFan; 炒 飯 / ChaoFan; gebakken rijst;
-Tjauwmin: s. TsauMin; 炒麵 / ChaoMian; gebakken noedels;
– Tofu (tahoe): s.TewFu; 豆 腐 / DouFu;
– Tofu (gevuld): s. NiongTewFu; 釀 豆 腐 / Niang DouFu;
– Todoprasoro (paddenstoelen): s. MoGu; 蘑菇 / MoGu; s. DongGu; 冬菇 / DongGu; Fungus, zwammen; Shiitake.
Verder de befaamde oortjes, Dried black fungus (Auricularia auricula-Judea): Daguyesi (hondenoortjes) en muizenoortjes:
s. MukNgi; 木 耳 / Mu-Er; s. YunNgi; 雲 耳 / Yun-Er;
V
– Varkensvlees (gestoomd): a. GhewNyuk; 扣肉 / KouRou:
a. met cassave: s. MukSu; 木薯 / MuShu; (in Suriname);
b. met geconserveerde groente: s. MoiChoi; 梅 菜 / MeiCai;
c. met schijfjes tajer: WuTew; 芋 頭 / YuTou;
Dit gerecht is mogeljk niet algemeen verkrijgbaar en dient in sommige gevallen vooraf besteld te worden door de meervoudige bereidingswijze.
W
– Wit poeder: s. Mee Chun; 味 精 / WeiJing; V-Tsin (MSG) , Ajinomoto (Japans merk); Mononatriumglutamaat (E-621);
– Witte kip gesneden: s. PhakTsitKai; 白切雞 / BaiQieJi; geblancheerde kip met een speciale saus van olie, gember, knoflook, uien en soy-saus;
Z
– Zoetzure doks (eend): s. SonMoiAp; 酸 梅 鴨 / SuanMeiYa; speciaal gebraden eend met zoetzure pruimensaus.
Thans meestal verkrijgbaar in de vorm van een geroosterd eend met zoetzure pruimensaus;
Legenda:
De namen van de gerechten, ingrediënten en snoepgoed zijn alfabetisch gelexicologiseerd, gevolgd door “s.” met de Chinese of Surinaamse naam in Suriname. Vervolgens wordt de naam met Chinese schrifttekens opgegeven met de bijbehorende Pinyin-romanisatie en een eventuele korte toelichting.
Als hulp bij de uitspraak van de Chinese namen wordt van elk chinees schriftteken de beginletter met een kapitaal aangegeven.
Geraadpleegd:
Man A Hing, William L.
– Prisma-woordenboek Sranantongo / Nederlands Woordenboek: enkele kanttekeningen, in: De West (Suriname) van 15 maart 2006;
– Sopropokuur: Bitter in de mond maakt het lichaam gezond, in: De West (Suriname) van 3 mei 2006; Caraibisch Uitzicht, juni 2021;
– “Sranan-Hakka: een gewaagde propositie”, in: KOMPEBUKU gi Masra Hein Eersel na okasi fu en aytitenti yari. Friyari 9 juni 2002. Geïll. S.l., S.n., pp 19 t/m 31. Bundel aangeboden aan drs Ch. Hein Eersel ter gelegenheid van zijn 80e verjaardag. Onder redactie van: Lucia Nankoe, Edwin Marshall en Wilfred Campbell.
Lees ook
Sopropo en gomawiri, gewoon uit Almere
In een biologische kas teelt Guno Marengo Surinaamse groenten. Hij gunt anderen wat hij zelf ontdekte: je eigen eten telen maakt gelukkig.
In: NRC Handelsblad, 5 augustus 2022, klik hier.
RSS
Facebook
Twitter
