Bescherming van de Surinaamse talen is hard nodig
door Rabin S. Baldewsingh
Op 21 februari jl. was de Internationale Dag van de Moedertalen. Afgelopen week heb ik naar aanleiding hiervan het Moedertalen Monument in het Zuiderpark in Den Haag bezocht. Dit monument werd op initiatief van Bangladesh in 2019 gerealiseerd. Het was immers Bangladesh dat het voorstel bij UNESCO deed om 21 februari uit te roepen tot een Internationale VN-Dag van de Moedertalen.
Na de onafhankelijkheid van India werd in 1947 ook Pakistan als onafhankelijk land gesticht. Geografisch bestond dit land uit twee delen: West-Pakistan (het huidige Pakistan) en Oost-Pakistan (het huidige Bangladesh). Deze twee geografische delen van het nieuwe land lagen ver van elkaar (met India er tussenin) en hadden elk een eigen specifieke taal en culturele identiteit. In 1948 verordonneerden de Pakistaanse machthebbers dat voortaan het Urdu de nationale taal van beide regio’s moest zijn. Dit, tegen de wil van de mensen in Oost-Pakistan die eeuwenlang het Bangla als omgangstaal hadden. Tegen dit besluit werd toen zwaar geprotesteerd door studenten in Dhaka, de hoofdplaats van Oost-Pakistan. Ze zagen het besluit om Urdu als enige officiële taal te hanteren als onderdrukking van de eigen culturele identiteit en dit leidde op 21 februari 1952 tot een bloedige confrontatie tussen de machthebbers en duizenden studenten die zich hadden verenigd in de Bangali Language Movement. Hierbij vielen 5 doden en raakten honderden demonstranten gewond. Ter nagedachtenis van deze gebeurtenis werd een monument opgericht om te benadrukken dat elk volk recht heeft op het spreken van de eigen taal. Dit monument staat bekend als de Shahid Minar. Inmiddels zijn replica’s van dit monument geplaats in vele steden over de hele wereld. In 2019 werd er ook een onthuld in het Zuiderpark in Den Haag.
Staand voor het monument moest ik denken aan de taalsituatie in Suriname. Suriname is rijk aan prachtige talen, waarvan enkelen zelfs de status van officiële talen hebben. Deze officiële talen zijn in het verleden per ministerieel besluit zelfs gestandaardiseerd, maar genieten tot op de dag van vandaag helaas niet de bescherming die ze zouden moeten krijgen middels een taalwet. Wat je ziet is dat in het mooie multilinguale context van Suriname bijna alle aanwezige talen op de een op andere wijze in verdrukking zijn ten opzichte van elkaar, sommige meer dan andere. De inheemse talen zijn spreektalen die nauwelijks ontwikkeld zijn tot onderwijstalen. Het Javaans wordt steeds minder gesproken door de jongste generatie en dreigt langzaam compleet te verdwijnen. Het Sarnámi geniet weinig prestige en is zwaar in verdrukking, enerzijds ten opzichte van zowel het Nederlands als het Sranantongo en enerzijds het Hindi. En het Sranantongo, nog altijd de lingua franca van het land, verliest terrein ten opzichte van het Nederlands, zeker in Nederland.
Taalwet
Taal is een belangrijk erfgoed dat zeer verbonden is met de identiteit van een land of volk. Taal dient gekoesterd, gepreserveerd en verder ontwikkeld te worden. Maar daarvoor moeten de voorwaarden geborgd zijn, bijvoorbeeld in goed taalbeleid dat verankering vindt in een door het parlement vastgestelde en bekrachtigde wet. Immers, het is de zorgplicht van de overheid om erfgoed, en dus van de de aanwezige talen, te beschermen. Helaas is dat nog niet het geval in Suriname, omdat er nog altijd een gedegen taalwet ontbreekt. Van belang is nu om de Surinaamse talen op een goed georganiseerde en gestroomlijnde manier ruim baan te bieden om niet alleen gesproken te kunnen worden, maar vooral ook om zich verder te kunnen ontwikkelen in een beschermde omgeving. Die veiligheid kan alleen een taalwet bieden. Daarvoor moet de taalkwestie weer op de agenda geplaatst worden, in Suriname zelfs op de politieke agenda!
Suriname staat, getuige de voornemens van de nieuwe president, open voor het bieden van mooie kansen voor een goede preservatie en verdere ontwikkeling van het multiculturele erfgoed. In zijn inaugurele rede op 16 juli 2020 zei president Santokhi het volgende: “Er komt cultuurbeleid tot bevordering van bekendheid en respect voor elke groep, maar wij moeten wel steeds de gemeenschappelijke bestemming als natie vooropstellen. Eenheid in verscheidenheid, daar gaat het om. In dat kader zullen aan de universiteit bijzondere leerstoelen gevestigd worden voor onderzoek naar- en behoud van het culturele erfgoed van de bevolkingsgroepen.” Dit voornemen biedt goede kansen voor het voortbestaan van alle Surinaamse talen. Er moet spoedig het initiatief genomen worden om met de Surinaamse overheid en overheidsinstellingen gesprekken te voeren om te komen tot een duidelijk en herkenbaar taalbeleid, verankerd in een taalwet. De taalwet zal niet alleen zorgdragen voor de bescherming van de Surinaamse talen, maar zal de verdrukking en de facto de verdwijning van dit erfgoed tegengaan. Immers, de taalwet zal de bijzondere talen herkennen en erkennen en sprekers de mogelijkheid bieden om met trots hun respectievelijke talen uit te dragen, in welke vorm dan ook.
In het verleden zijn er pogingen ondernomen om te komen tot een taalwet in Suriname. Echter, voorstellen hebben het helaas niet gered tot de Ministerraad. De oude voorstellen moeten uit de bureauladen van het ministerie weer op tafel gelegd worden ter bespreking, al dan niet aangevuld met nieuwe inzichten. Zaak is deze taalwet zo spoedig mogelijk in definitieve vorm in het parlement vast te stellen. Het zou geweldig zijn als daarvoor dit jaar nog een ministeriele commissie benoemd wordt. Doen we dit niet, dan raakt het land langzaam maar zeker een belangrijk deel van haar erfgoed kwijt. En juist in een multilinguale omgeving als die van Suriname kunnen we ons dat niet permitteren. Want, juist die prachtige diversiteit aan talen is precies wat Suriname uniek maakt in de wereld.
RSS
Facebook
Twitter
