Het nieuwe Awater
Het nummer Twijfel van de Eindhovense rapper Fresku is het nieuwe Awater
door Derk Walters
In bloemlezingen van de Nederlandstalige poëzie staan altijd twee lange gedichten. Eerst Mei (1889) van Herman Gorter – Een nieuwe lente en een nieuw geluid – en verderop Awater (1934) van Martinus Nijhoff. Die verzamelbundels bevatten nooit alle ruim 270 versregels van Awater. De openingsregels zijn vrij bekend:
Wees hier aanwezig, allereerste geest,
die over wateren van aanvang zweeft.
Ook de zin Lees maar, er staat niet wat er staat wordt veel geciteerd. Tot slot staat Nijhoffs gedicht erom bekend dat de versregels niet ‘vol’ op elkaar rijmen, maar lange series van opeenvolgende, rijmende klinkers bevatten. Het gedicht begint met de ‘e’ – van geest en zweeft – en eindigt met de ‘u’.
Nieuwe Awater
Welnu, Nederland kent een nieuw Awater. Het betreft de song Twijfel (2009) van de Eindhovense rapper Fresku, die ver uitstijgt boven de gemiddelde rijmvaardigheid van Nederlandstalige hiphoppers.
Fresku
Fresku, ook wel de Frisse genoemd, is de artiestennaam van Roy Michael Reymound. Hij is half Nederlands en half Antilliaans. De rapper werd op 26 oktober 1986 geboren in Eindhoven, woonde van zijn zevende tot zijn veertiende op Curaçao en verhuisde vervolgens terug. Dit voorjaar kwam zijn debuutalbum Fresku uit, met daarop het nummer Twijfel.
Van tevoren moeten we even afspreken dat we niet muggeziften over grammaticale onjuistheden in Fresku’s tekst. De half-Antilliaanse artiest rapt zoals hij praat, en dat is niet noodzakelijkerwijs in correct geformuleerde volzinnen. Dat geeft niet. Zijn boodschap komt zo ook wel over.
Ook moeten we het intro en het refrein weglaten. Het nummer begint met een gesproken tekst, waarin Fresku – spreek uit: Friskoe, Antilliaans voor ‘brutaal’ – doet alsof hij gelukkig is. Na de hardop geschreeuwde zin Shit, wie hou ik voor de gek! begint hij te rappen, op Awater-achtige wijze.
Verwijzing
Opvallend is dat de Eindhovenaar het rapgedeelte van het nummer aanvangt met een directe verwijzing naar het ‘zweven’ van Nijhoff:
ik zweef in mijn gedachtes
alles is zo twijfelachtig
onzekerheid is een groot gedeelte van mijn karakter
Al direct blijkt dat Fresku geen rapper is die twee zinnen op elkaar laat rijmen om vervolgens te zoeken naar een nieuw rijmwoord. Net als Nijhoff maakt hij lange reeksen met dezelfde klank. Het verschil met de dichter is dat Fresku bijna altijd dubbele eindklinkers gebruikt. Zo rijmen de hierboven weergegeven openingszinnen niet alleen met hun korte ‘a’, maar ook met de ij-klank die daaraan voorafgaat – hij vervolgt met
soms lijkt het makkelijk
voor me, je ziet me blijven lachen
want ik verberg in feite mijn ware zijn met grappen
Bijna elke zin in het nummer rijmt dubbel. Binnen de tweede rijmserie, op korte ‘a’ en ‘ie’, maakt de rapper ook gebruik van rime riche, rijm met dezelfde woorden:
had ik een slecht rapport, gaf hij me klappen met de riem
dus om de zoveel maanden kreeg ik klappen met de riem
Daarna gaat Fresku los. Zijn sequentie van dubbele klinkerrijmwoorden op lange ‘e’ met korte ‘e’, dertien keer achter elkaar, is ronduit indrukwekkend.
Cruciale serie
Na vijf dubbele rijmreeksen komt een cruciale serie van enkele klinkerrijm op ‘ij’. Eén zin, waarin Fresku zich beklaagt over zijn overspelige ex-vriendin, krijgt veel nadruk: sterker nog, als je in Eindje een groepje nigga’s ziet staan, heeft ze op z’n minst met twee gebald en één gepijpt, waarbij ‘Eindje’ een koosnaam is voor Eindhoven en ‘ballen’ het gangbare sociolect is voor het bedrijven van de liefde.
De raps worden feller, intenser. Het laatste deel voor het refrein, voorzien van zestien dubbele klinkerrijmzinnen, luidt als volgt:
ze houdt niks over en ik baal ervan
ik wil haar helpen, maar twijfel of ik mijn eigen huur betalen kan
ik werk en werk en soms vraag ik me af
moet ik zo’n type zijn die ik beschrijf in Slavengedrag
ik verlies al mijn principes, want ik baal elke dag
vandaar dat ik snak
naar adem als ik slaap in de nacht
mentaal ben ik zwak
ik maak muziek, want daar ligt mijn kracht
zo draag ik mijn lasten
over naar m’n naasten, zodat
ik niet verdwaal op m’n pad
want ik raak in de war
ik twijfel aan elke stap
omdat falen niet mag
dus samengevat:
Het nummer eindigt in een ‘refrein’, met negentien keer het woord ‘twijfel’, of een variant daarop.
Negen rijmuitgangen
In slechts negen rijmuitgangen, waarvan acht met dubbele klinkers, beschrijft de Eindhovense rapper hoe hij twijfelt, aan alles. Fresku is een waardige opvolger van Martinus Nijhoff.
[uit NRC Handelsblad, 17 november 2010]
Foto Fresku: @ Berthil Reymound
RSS
Facebook
Twitter
