Michael Anthony: grootse romans met kleine vertellers
Geboorten van literatuur 1
In een reeks opstellen, verschenen tussen 1977 en 1982 in de Amigoe, behandelde criticus B. Jos de Roo de geboorte van de Caraïbische literatuur. Caraïbisch Uitzicht herdrukt graag deze reeks, zodat die een tweede leven kan krijgen. Vandaag aandacht voor de Trinidees Michael Anthony.
door B. Jos de Roo
Michael Anthony werd in 1932 te Mayaro op Trinidad geboren. In de inleiding op zijn verzamelde verhalen Cricket in the road and other stories vertelt hij dat hij van jongsafaan dichter wilde worden. Hij werd echter een van de grootste prozaïsten van het Caribisch gebied. Dat had twee oorzaken. Laat in de jaren veertig schreef een krant in Trinidad een wedstrijd voor korte verhalen uit. “Nieuw en verfrissend voor mij was de behandeling van lokale thema’s en het gebruik van het lokale idioom. Dat veroorzaakte dat de literatuur me écht voorkwam”. De tweede oorzaak dat Michael Anthony prozaïst werd, ligt in zijn levensloop. Na in San Fernando op een technische school gezeten te hebben en in een fabriek gewerkt te hebben, vertrok hij m 1955, naar Engeland waar hij werkte in de industrie en schreef voor het BBC programma Caribbean Voices. De redactie van dat programma stuurde zijn gedichten terug, maar gebruikte zijn korte verhalen
Michael Anthony is gefascineerd door de mogelijkheid feiten en fictie in verhalen te vermengen. Dat geeft zijn werk een sterk autobiografische inslag. Zijn beste werk The Year in San Fernando is gebaseerd op de ervaringen die hij had toen hij in San Fernando naar school ging en daarom bij een oude vrouw in huis was, voor wie hij. de boodschappen moest doen en kleine huishoudelijke karweitjes opknappen. Die situatie ligt ten grondslag aan de roman. The Year in San Fernando wordt verteld vanuit de ogen van de twaalfjarige Francis die de oude Mrs Chandles moet verzorgen. Michael Anthony doet dat fenomenaal. Nergens laat hij Francis dingen denken die een kind niet kan denken. Zo word je gedwongen de wereld door de ogen van een kind te zien, en zijn ervaringen en verworvenheden te vergelijken met de jouwe. Critici hebben Michael Anthony wel eens verweten dat de observaties van Francis nogal onsamenhangend zijn. Ze zien dan over het hoofd dat Michael Anthony via de grote wisseling der seizoenen, zoals die op de suikerrietvelden blijkt, alle gebeurtenissen ingebed heeft in een symbolische laag. Planten-groeien-oogsten-planten staat voor de grote cirkelgang van het leven. Francis leert in diepste wezen het leven aanvaarden, inclusief de dood. Dat blijkt ook uit de afloop, als de oude vrouw op sterven ligt. Ook de locatie van de roman wordt uitdrukkelijk symbolisch gebruikt. Een van de romanfiguren zegt tegen Francis als deze pas in San Fernando is: „San Fernando is een kwalijke plaats, daarvan walg ik. Maar het is er wel in orde. Als je San Fernando eenmaal kent, is het er wel in orde”. In zulk een passage weet Michael Anthony in één meesterlijke streep San Fernando als symbool van de wereld, het leven te tekenen. De wereld is vreselijk, het leven ook, maar als je dat eenmaal weet, is het in orde. Michael Anthony geeft daarmee uitdrukking aan een diep geworteld (Caribisch? Algemeen-menselijk?) levensgevoel.
Green Days by the River vertoont veel overeenkomsten met The Year in San Fernando en is toch geheel anders. Weer is een opgroeiend kind de hoofdfiguur en verteller. Maar deze Shellie is vijftien jaar. Weer is de levensaanvaarding het thema, maar nu via heel andere gebeurtenissen. Shellie leert de liefde voor meisjes kennen. Hij is verliefd op Rosalie, maar weet haar reacties niet te plaatsen, waardoor hij een verkering begint met Joan. Hij wordt geen wijs uit zijn gevoelens, gaat rustig een slippertje maken met Rosalie en moet dan door haar vader gedwongen worden met haar te trouwen. Het leven heeft zich zo voor Shellie al verengd, voor het begonnen was, maar hij heeft daar vrede mee.
De verhalenbundel Cricket in the road kan de kwaliteit van de beide romans niet halen. Interessant is dat sommige verhalen voorstudies zijn voor de romans, maar meestal missen ze de symbolische laag, zodat het vaak verhaaltjes zonder meer zijn, oefeningen in het schrijven. Toch staat er één verhaal in, dat grote kwaliteit heeft. In „Sandra Street” moeten leerlingen een opstel maken over een – voor buitenstaanders – nogal suffe straat. Het verhaal bevat in symbolische vorm een grandioze geëngageerdheid met de Caribische situatie. De hoofdfiguur verdedigt zijn Sandra Street door af te geven op andere, drukkere straten. De onderwijzer toont hem, dat hij daardoor niet overtuigt: hij vergeet de eigen omgeving te observeren en daar de eigen charme van naar voren te brengen. Dat doet Michael Anthony zelf in hoge mate. Dat hij daardoor tevens tot meningen over de mens komt, die niet beperkt zijn tot Trinidad, pleit voor zijn observatievermogen en zijn schrijverschap.
[Verschenen in Amigoe, 26-2-1977]
RSS
Facebook
Twitter
