Ma Elly
door Juliën A. Zaalman
Het boek Duman, leven en werk van winti duman Elly Purperhart is geschreven door Chandra van Binnendijk met de diepe intentie het leven en werk van deze in de Surinaamse samenleving zeer bekende persoonlijkheid vast te leggen.
Elly Purperhart verricht een reinigingsritueel (switi-watra) op het Onafhankelijkheidsplein in Paramaribo. Foto de Ware Tijd Literair
Het boek bevat 90 bladzijden en is heel kleurrijk. Daarmee wordt in feite de vrolijkheid van Elly in het dagelijkse leven uitgebeeld. Het boek omschrijft duidelijk Elly’s leven als duman van de wintigemeenschap. En de manier hoe dit alles er aan toe gegaan is.
In het eerste hoofdstuk verwoordt ma Elly dat ze al vroeg geestelijk begaafd was. Al van jongs af aan zag ze dingen die anderen niet zagen. En vooral haar moeder wist daar geen raad mee. Ze kon geesten zien en deelde die ervaring zelfs met haar schooljuffrouw. Feitelijk wist de hele buurt dat Elly ‘takru-sani’ kon zien en werd de moeder door een buurvrouw geadviseerd haar door iemand een wasi te laten geven. Maar Elly’s werkelijke bemoeienis met Winti kwam pas toen ze in de dertig was. Ze had zich aangesloten bij de sociaal culturele vereniging NAKS en moest met de culturele band (die winti-liederen zong) naar het district Nickerie voor een opvoering. Eerst weigerde ze om mee te doen, daar ze zich niet met die zogenaamd afgodische dingen wilde bemoeien. Maar het mocht niet baten, want tijdens die opvoering raakte ze in trance en was daarmee haar geestelijke roeping een feit.
In hoofdstuk 2 geeft Elly aan hoe ze haar gave als duman inzette om anderen in geestelijke nood te helpen. Bij elk consult maakte ze tijdens de luku haar gezicht wit met pemba-doti en gebruikte een spiegel als concentratiepunt. Zo kon ze alles zien en horen wat de persoon die voor de luku kwam, scheelde. Alhoewel ma Elly heel begaafd was, nam ze niet elke ‘wroko’ aan. Mensen die bijvoorbeeld problemen hadden met een slang (een kiri-fodu), behandelde ze niet. Ze vond dat ze tijdens de wroko de slang zou moeten verzoeken: ‘Maar ik verzoek alleen God, geen slangen’. Ma Elly is verder heel duidelijk als het gaat om de keuze ‘duman’ of ‘bonuman’ genoemd te worden. Ze vindt dat mensen het woord ‘bonu’ teveel verwarren met ‘wisi’, het negatieve, en dat is niet zuiver.
Hoofdstuk 3 beschrijft de handelingen van de spirituele reiniging van historisch Paramaribo door ma Elly. Ze geeft met ongekende helderheid aan hoe dat gebeurde met als sluitstuk een kabra-tafra voor de voorouderlijke geesten.
Haar ervaringen met het switi-watra ritueel op het Onafhankelijkheidsplein worden in hoofdstuk 4 verwoord. Dit ritueel wordt op oudejaarsdag uitgevoerd. Met dezelfde mensen waarmee ze in de periode van de spirituele reiniging van Paramaribo had samengewerkt, richtte ze de stichting ‘Krin Konsensi’ op, met het voornaamste doel de Afro- Surinaamse religie uit de taboesfeer te halen. Ma Elly geeft op bladzijde 43 t/m 45 via enkele recepten mensen de mogelijkheid hun eigen switi-watra te maken.
In hoofdstuk 5 wordt de bemoeienis van Ma Elly beschreven in verband met de bootramp van het slavenschip de Leusden voor de monding van de Marowijnerivier. Onder haar leiding werden er rituelen uitgevoerd om de zielenrust van de bij de ramp omgekomen slaven te garanderen. Ze zag haar opdracht als ééntje van hogerhand. In het volgende hoofdstuk zijn enkele opmerkingen vervat over het culturele werk en de betekenis van ma Elly in de samenleving. Dat Elly belijdend christen is komt tot uiting in verschillende passages. In het verhaal van mevrouw A. die problemen had op haar werkplek, mocht ze niet weigeren haar in adventstijd te helpen. Als belijdend christen mocht dat eigenlijk niet. Aan het eind van dit hoofdstuk geeft dominee Karel Zeefuik van de Evangelische Broedergemeente aan, dat ma Elly vanuit de waarde ‘mens’ heel veel mensen geholpen heeft met hun geestelijke gezondheid.
Het laatste hoofdstuk is meer een samenvatting van mensen die aangeven hoe bijzonder ma Elly is en welke inspiratie ze uit deze bijzondere vrouw putten.
Opmerkingen mijnerzijds: het boek is soms moeilijk te volgen, omdat passages niet altijd in de juiste volgorde zijn beschreven. Maar daarnaast is het boek van grote waarde als naslagwerk. Vooral degenen die Winti adoreren kunnen er heel veel uithalen, omdat zowel de geestelijke als culturele waarde heel goed en professioneel verwoord zijn door duman Elly Purperhart. De schrijver heeft met haar Nederlands-Surinaamse achtergrond soms moeite met de vertaling van het Sranan-tongo. Ze vertaalt in sommige gevallen het Sranan-tongo letterlijk naar het Nederlands.
Chandra van Binnendijk: Duman, Leven en werk van winti duman Elly Purperhart. Uitgave van de organisatie voor gemeenschapswerk NAKS. Paramaribo, december 2015. ISBN 978-99914-7-329-1.
RSS
Facebook
Twitter
