De belangrijkheid van dagelijkse dingen
door Aad Nicolaas
Het ligt een beetje voor de hand Marcel Pinas te vergelijken met een andere belangrijke kunstenaar: Erwin de Vries. Wat mij betreft echter is de enige overeenkomst dat we te maken hebben met twee kunstenaars die beiden internationaal zijn doorgebroken en dus ook buiten onze landsgrenzen als belangrijk en soms zelfs als toonaangevend bekend staan. De Vries klaagt er soms over dat hij in het buitenland meer gewaardeerd wordt dan in eigen land. Dat is bij Pinas veel minder het geval, zo lijkt het , maar hoe het ook zij, het werk van Marcel Pinas heeft zijn wortels overuigend in de eigen cultuur.
Zijn uitgangspunten worden onmiskenbaar gevormd door vroege jeugdervaringen en de latere, hernieuwde kennismaking met elementen van de zo specifieke Marroncultuur, kortom: de roots van het werk liggen in het hart van Suriname. Als het daarbij zou blijven , zou het zomaar gekund hebben dat Pinas niet uitgestegen zou zijn boven de locale (vaak sentimentele) folkore maar er is gelukkig veel meer aan de hand bij het werk van deze kunstenaar. Op een manier die direct respect afdwingt, is Pinas erin geslaagd een beeldtaal te ontwikkelen die je met een gerust hart als universeel kan beschouwen. Het valt niet te ontkennen dat er kqua vormtaal soms goed is gekeken naar moderne Westerse kunstuitingen. De eenmalige manisfestatie, de installatie of het object in de ruimte zijn de laatste jaren erg in opkomst maar deze vormentaal blijft bij Pinas slechts een van de lagen in de complexe en gevarieerde vertaling die hij geeft aan ‘ zijn’ eigen Marroncultuur die, hoewel deels voortgekomen uit eeuwenoude Afrikaanse cultuuruitingen, in Suriname toch een geheel eigen vorm wist te vinden. De kunst van Pinas is niet los te denken van een intens zoeken naar manieren waarop hij de schoonheid en waarden van tradionele Marroncultuur kon vernieuwen en over kon dragen naar onze tijd. Deze indiviuele ontwikkelingsweg bracht hem al snel tot de realisatie dat wilde zijn kunst werkelijk betekenisvol zijn, hij zou moeten uitgaan van gewaagde nieuwe vormen in plaats van romantisering en bevestiging van een bestaande en vertrouwde vormentaal en ook hier weet hij weer een belangrijk element toe te voegen waardoor hij valse sentimenten op meesterlijke wijze weet te omzeilen.
Hij wil de gevoelens van culturele trots van het eigen volk weliswaar bevestigen maar ook interpreteren om vervolgens deze interpretatie weer terug te schenken.
Deze op zich eenvoudige maar goed doordachte uitgangspunten vormen de bron van een magistraal kunstenaarschap wat ver uitstijgt boven sentimentele verheerlijking van tradities en vormen. Juist dit gegeven onderscheidt Pinas van vele andere kunstenaars. Zo krijgt deze kunst niet alleen betekenis voor de Marrongemeenschap maar voor ons allemaal al was het maar doordat er vragen worden opgeroepen. We worden herinnerd aan de wortels van de eigen cultuur, waar die ook zijn oorsprong heeft en de belangrijkste vraag is wel: zijn die wortels nog levend? Ben ik in staat nieuwe vormen te scheppen met eerbied voor traditie en overlevering? Ben ik in staat dit ‘leven’ op een zinvolle manier door te geven aan toekomstige generaties?
En zo kom je als vanzelfsprekend op nog een kenmerkende laag van het werk van Pinas. Een grote sociale bewogenheid en betrokkenheid die niet alleen het bestaande wil behouden maar indien nodig, ook beschermen en in moderne vorm door wil geven aan volgende generaties. Jongeren die zich in eerste instatie door het werk van Pinas bewust worden van de schoonheid en waarden van de eigen culturele en alledaagse omgeving om vervolgens (met groot plezier) te ontdekken dat deze cultuur levend is en zich tot in lengte van dagen kan ontwikkelen door steeds weer nieuwe vormen te vinden.
Naast het feit dat de kunst van Pinas een hoge kwaliteit heeft, verwijst deze ook nadrukkelijk naar een hoopvolle toekomst. Het fraai uitgegeven boek: Marcel Pinas, artist, more than an artist laat ons in uitbundige vorm met deze nieuwe ontwikkelingen kennis maken. Wie het boek ter hand neemt zal onmiddellijk getroffen worden door de nauwkeurigheid en volledigheid ervan en ook diegene die niet in staat is de bijbehorende expositie te bezoeken zal onder de indruk raken van de veelzijdigheid van deze bizondere kunstenaar.
De ingehouden kleuren van een werk als Afaka Tembe (1999) roepen een melancholische stemming op maar worden al snel opgevolgd door de uitbundigheid vn felle kleuren in een werk als Bow Kondee uit 2009. In veel van het schilderwerk maar ook in zijn installaties, vinden we speelse, fraai vormgegeven verwijzingen naar het Afakschrift, bstaande uit 56 tekens. Dit schrift loopt als een rode draad door het werk van Pinas waarbij de indruk ontstaat dat dat de vormgeving ervan net zo belangrijk is als de betekenis.
Als we kijken naar de vele installaties die Pinas realiseerde, valt direct de veelzijdigheid ervan op. Er is nauwelijks sprake van herhaling en de toeschouwer wordt steeds weer met nieuwe vragen geconfronteerd. Elke (Marron)gemeeschap kenmerkt zich door een aantal gebruiksvoorwerpen zoals de lepel, de potten en pannen, de kleurige doeken, de olielampen enzvovoort. Zo alledaags dat je geneigd bent de belangrijkheid van zulke alledaagse voorwerpen over het hoofd te zien maar Pinas maakt een eind aan deze vanzelfsprekendheid door deze gebruiksvoorwerpen soms tot in het absurde uit te vergroten of te vermeerderen en ze in een geheel nieuwe kontekst te presenteren (spoons 2009 en Koku Lampu Instalation 2005). Zo ontstaat er bewustzijn voor de eigen omgeving en voor de verhalen die deze dagelijkse voorwerpen ons te vertellen hebben. Op deze manier geeft de opmerkelijke Marcel Pinas iets van onmetelijke waarde terug, niet alleen aan de Marrongemeenschap maar aan onze hele gemeenschap die zich door het werk van Pinas van de excellentie en voortreffelijkheid van de eigen cultuur bewust kan worden en die zonder het werk va deze grote kunstenaar wellicht ten onder zou gaan aan (postkoloniale) onderwaardering en uiteindelijk verwaarlozing. De tekeningen, schilderijen en installaties van Marcel Pinas geven ons de moed deze cultuur te behouden maar vooral ook verder te ontwikkelen. Marcel Pinas is in die zin en kunstenaar van het verleden, het heden en de toekomst. Hij laat ons zien hoe belangrijk de alledaagse dingen zijn en doet dit op geniale wijze.
RSS
Facebook
Twitter
